Oorlog in Oekraïne

Ten minste 1 dode en 3 gewonden in Kyiv bij drone-aanvallen op feestdag

In dit blog doet NRC verslag van de ontwikkelingen in de oorlog in Oekraïne. Lees meer stukken in ons dossier.

Dit blog is gesloten

Dit blog is gesloten.

Lees hier verder in het nieuwe blog

Ten minste 1 dode en 3 gewonden in Kyiv bij drone-aanvallen op feestdag

Bij drone-aanvallen in de nacht van zaterdag op zondag is zeker een persoon om het leven gekomen in de Oekraïense hoofdstad Kyiv. Drie mensen raakten gewond. Dat melden internationale persbureaus op basis van Oekraïense autoriteiten. Volgens de burgemeester van Kyiv, Vitali Klitsjko, kwam een 41-jarige man om het leven nadat brokstukken van een uit de lucht geschoten drone op een tankstation neerkwamen.

Drone-aanvallen op Kyiv komen veelvuldig voor sinds het begin van de oorlog, maar zelden zo grootschalig. Volgens Serhi Popki, het hoofd van het militaire bestuur van Kyiv, werden dit keer gedurende vijf uur ruim veertig drones onderschept. Rusland gebruikte volgens Popki door Iran gemaakte Shahed-drones bij de aanval. De zogenoemde kamikazedrones worden geprogrammeerd om op een bepaald doelwit af te vliegen en te exploderen en zijn een goedkoop alternatief voor luchtraketten.

De aanvallen op Kyiv vinden plaats op de dag dat de hoofdstad diens stichting in het jaar 482 viert. Oekraïense gezagsdragers suggereerden dat de aanval dit keer grootschaliger was dan gebruikelijk vanwege de feestdag. „De geschiedenis van Oekraïne is een al lange tijd een grote irritatie voor de onzekere Russen”, schreef Andri Jermak, de hoogste adviseur van president Zelensky, op Telegram.

Niet alleen Kyiv lag onder vuur: in de noordoostelijke Oekraïense provincie Charkiv kwamen volgens de gouverneur van de provincie twee mensen bij drone-aanvallen om het leven. Ook in de Russische provincie Krasnodar, aan de Zee van Azov, vonden drone-aanvallen plaats. Volgens door persbureau Reuters geciteerde lokale bestuurders onderschepte het Russische afweergeschut daar drones die vanuit Oekraïne in de richting van olieraffinaderij Ilski vlogen.

Bluswerkzaamheden bij een tabaksfabriek in Kyiv na een nachtelijke drone-aanval. Foto Staatshulpdienst van Oekraïne via Reuters

Duitsland verplaatst Patriot-luchtafweer naar Litouwen voor beveiliging NAVO-top

Duitsland haalt de Patriot-luchtafweersystemen die het in Slowakije heeft staan naar Litouwen om de NAVO-top in juli te beveiligen, meldt het Duitse ministerie van Defensie vrijdag op Twitter. Volgens persbureau Reuters gaat het om twee Patriot-systemen.

De Duitse defensieminister Boris Pistorius noemt de verplaatsing een „belangrijke bijdrage” aan de veiligheid van de top. „Het laat opnieuw zien: we zijn flexibel en we zijn er wanneer we nodig zijn - het bondgenootschap kan op Duitsland vertrouwen.”

Duitsland was al van plan zijn Patriots in Slowakije voor het eind van het jaar weg te halen. „We hebben de flexibiliteit nodig omdat we niet oneindig veel materieel hebben”, citeert de Duitse krant Der Spiegel een defensiewoordvoerder. Nederland stationeerde vorig jaar ook een Patriot-systeem in Slowakije, maar die missie liep in het najaar af. De raketsystemen, die per eenheid tientallen speciaal getrainde militairen nodig hebben, stonden daar om het luchtruim van de NAVO te verdedigen.

Lees ook Patriotsysteem is duur en complex, en zeker geen wondermiddel

Duitse militairen oefenen in Polen met het klaarzetten van een Patriot-systeem. Foto Jens Büttner/DPA

Rusland: twee zuidelijke Russische regio’s aangevallen door Oekraïense raket en drone

Oekraïne heeft twee zuidelijke Russische regio’s aangevallen met een raket en een drone, zeggen de Russen volgens internationale persbureaus. In de zuidelijke stad Krasnodar, relatief dichtbij de Krim, zou een drone-aanval een woning- en kantoorcomplex hebben beschadigd. In de naburige regio Rostov heeft de Russische luchtverdediging volgens de lokale gouverneur een Oekraïense raket neergeschoten, vlakbij een basis van de luchtmacht. NRC kon deze claims, en bijbehorende beelden op Telegram, niet verifiëren.

Het gebeurt de laatste tijd vaker dat Rusland Oekraïne beschuldigt van aanvallen op Russisch grondgebied. Begin deze week staken twee gewapende Russische anti-Kremlingroeperingen bij Belgorod de Russische grens over, waar ze in enkele dorpen bijna 24 uur standhielden en aanvallen uitvoerden. Zelfs het Kremlin was deze maand doelwit van een drone-aanval, hoewel die minieme schade aanbracht. Net als Rusland gelooft de Amerikaanse inlichtingendienst CIA dat Oekraïne daar achter zit, aldus The New York Times woensdag.

Lees ook: Foto’s van westers materieel op Russisch grondgebied kunnen wapenleveranties aan Oekraïne in gevaar brengen

Zeker 2 doden en 23 gewonden bij aanval op ziekenhuis in Dnipro

Bij een Russische raketaanval op een ziekenhuis in de Oost-Oekraïense stad Dnipro zijn vrijdag zeker twee personen om het leven gekomen en 23 personen gewond geraakt, zo meldt de regiogouverneur Serhi Lysak volgens persbureau Reuters. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky liet via Telegram weten dat reddingswerkzaamheden worden uitgevoerd en bood zijn condoleances aan aan de nabestaanden.

Op videobeelden is te zien dat er rook komt uit een zwaar beschadigd gebouw. Het Oekraïense nieuwsplatform The Kyiv Independent heeft de beelden, die nog niet onafhankelijk zijn geverifieerd, gedeeld op Twitter. Zelensky reageerde door te zeggen dat „Russische terroristen nogmaals hun status bevestigen als strijders tegen alles wat humaan en eerlijk is”. Reddingsoperaties zijn volgens de president aan de gang.

Oekraïense autoriteiten zeiden eerder op vrijdag dat de luchtverdediging in de nacht van donderdag op vrijdag tien Russische raketten en meer dan twintig drones had neergehaald. Het Kremlin heeft daarop nog niet gereageerd.

Dit bericht is rond 14.30 uur geactualiseerd nadat het doden- en slachtoffertal was bijgesteld.

Vernield gebouw, niet het ziekenhuis, in Dnipro na Russische raketaanvallen. Foto Reuters

‘OM confisqueert grond van Nederlander die relatie had met Poetins dochter’

Het OM zou beslag hebben gelegd op een stuk land van de Nederlandse ex-schoonzoon van de Russische president Vladimir Poetin in het dorp Duivendrecht. The Guardian, Follow the Money en de Russische onderzoeksjournalistieke website Proekt Media onderzochten samen kadastergegevens en melden donderdag dat de grond op 12 mei is geconfisqueerd als onderdeel van een strafrechtelijk onderzoek.

Het land is eigendom van de Nederlandse Jorrit Faassen, een zakenman die in 2008 met Poetins oudste dochter trouwde. De twee zouden nu niet langer samen zijn.

De exacte reden voor de inbeslagname is niet bekend. Het Functioneel Parket van het OM, dat onder andere in de gaten houdt of sancties worden nageleefd, zou het perceel hebben ingenomen op grond van overtredingen. Volgens Proekt Media werd Faassen recentelijk aangehouden toen hij van zijn woonplaats Moskou naar Schiphol vloog. De autoriteiten zouden hem hebben ondervraagd op verdenking van het ontduiken van sancties.

Het stuk land bevindt zich aan de Molenkade in Duivendrecht, en staat leeg. Volgens The Guardian trok de gemeente Faassens bouwvergunning in 2022 in door zijn banden met Poetin. Na de Russische inval in Oekraïne plantte een groepje mensen een Oekraïense vlag op het perceel, met daaromheen kaarsjes in de vorm van een hart.

Vorig jaar werd de Oekraïense vlag geplant op het stuk grond van Jorrit Faassen. Foto Remko de Waal/ANP

Nederland neemt samen met Denemarken voortouw in F-16-coalitie

Nederland gaat samen met Denemarken leidinggeven aan een coalitie die Oekraïense piloten gaat opleiden in het gebruik van F-16-gevechtsvliegtuigen. Dat heeft de Amerikaanse minister van Defensie Llyod Austin donderdag gezegd. „In de komende weken zullen mijn Nederlandse en Deense collega’s samenwerken met de Verenigde Staten en andere bondgenoten om een trainingskader te bespreken”, zei Austin na afloop van een digitale vergadering met de deelnemende landen volgens persbureau AP.

Volgens Austin hebben ook Noorwegen, België, Portugal en Polen gezegd te zullen bijdragen aan de training. „We hopen dat deze training in de komende weken zal beginnen”, aldus de defensieminister. „Dit zal de capaciteiten van de Oekraïense luchtmacht op lange termijn verder versterken en verbeteren.”

De trainingen zijn de opmaat naar de levering van de Amerikaanse gevechtsvliegtuigen aan Oekraïne. Wanneer en hoeveel vliegtuigen er worden geleverd, en door welke landen, wordt nog besproken. Met de levering van de F-16’s gaat een langgekoesterde wens van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky in vervulling. Zijn regering lobbyt al maanden voor een substantiële versterking van de luchtmacht.

Lees ook: Europa pakt opnieuw door, nu met levering van F-16’s

Een Deense F-16 op een basis in Denemarken. Foto Bo Amstrup/Ritzau Scanpix/AP

The New York Times: sterke aanwijzingen voor Oekraïense betrokkenheid bij drone-aanval op Kremlin

De drone-aanval op het Kremlin eerder deze maand werd vermoedelijk georkestreerd door een Oekraïense speciale militaire eenheid of de inlichtingendienst. Dat meldt The New York Times donderdag op basis van inlichtingen van de CIA die de krant inzag. Het dagblad zag zowel Russisch als Oekraïens intern communicatieverkeer in, dat door de Amerikaanse inlichtingendienst was onderschept.

Daaruit zou blijken dat de Russen rondom de in mysteries gehulde drone-aanval op het Kremlin helemaal geen false flag-operatie hadden opgezet, zoals eerder door tegenstanders werd gesuggereerd. In het berichtenverkeer gaven Oekraïense autoriteiten bovendien zelf ook aan te vermoeden dat hun land verantwoordelijk was voor de aanval.

Uit de onderschepte communicatie blijkt bovendien dat Amerikaanse autoriteiten Kyiv verantwoordelijk houden voor de moord op de dochter van de Russische nationalist Aleksandr Doegin in 2022, de aanslag op een pro-Russische blogger eerder dit jaar en meerdere aanslagen nabij de Russische grens met Oekraïne. Volgens de krant heeft deze reeks geheime operaties tot ongemak geleid bij de Amerikaanse autoriteiten, Kyivs belangrijkste bondgenoot.

Over de rol van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky bij de aanval op het Kremlin bestaat nog onduidelijkheid. Uit de informatie was niet op te maken in hoeverre hij op de hoogte was van de operatie. Zelensky heeft elke Oekraïense betrokkenheid steeds ontkend.

Rusland beschouwde de drone-aanval van begin mei als een geplande „terroristische daad” en een aanslag op het leven van de Russische president Vladimir Poetin. Aanvankelijk beschuldigde Moskou Oekraïne van de drone-aanval. Later schoof het de verantwoordelijkheid in Amerikaanse schoenen.

Rusland beschouwde de drone-aanval van begin mei als een geplande „terroristische daad” en een aanslag op het leven van president Vladimir Poetin. Foto Ostorozhno Novosti/Reuters

Kapotgeschoten Russische tank tentoongesteld op het Leidseplein in Amsterdam

Een vernietigde Russische tank staat vanaf donderdagmiddag op het Leidseplein in Amsterdam. Debatcentrum De Balie liet de tank naar de stad halen om tentoon te stellen. De Russische T-72-tank van 44 ton werd eind maart vorig jaar vernietigd door Oekraïense militairen in Dmytrivka, een dorp vlakbij Boetsja tijdens de Slag om Kyiv. Tijdens de Slag om Kyiv probeerden de Russen aan het begin van de oorlog op te rukken naar Kyiv, maar dat mislukte waardoor ze zich weer terug moesten trekken.

Voor De Balie staat de tank symbool voor „de kwetsbaarheid en veerkracht van de democratie” in Europa. Hij werd eerder tentoongesteld in Berlijn op Unter den Linden en in het Vrijheidsmuseum in Groesbeek. Op het Leidseplein blijft de tank tot en met 4 juni te zien.

De zwaar beschadigde tank is onderdeel van jaarlijkse festival Forum on European Culture van debatcentrum De Balie. Foto Koen van Weel/ANP

Brand bij Russische ministerie van Defensie, Kremlin ontkent

Op sociale media gaan sinds de nacht van woensdag op donderdag beelden rond van een brand in het gebouw van het ministerie van Defensie in het centrum van Moskou. De brand zou volgens ooggetuigen kort hebben gewoed.

Aanvankelijk bevestigden Russische hulpdiensten tegenover staatspersbureau TASS dat een brand was uitgebroken op het balkon van het defensiegebouw. Later ontkenden Russische autoriteiten de brand in berichtgeving van datzelfde staatspersbureau. Ook over mogelijke slachtoffers bestaat nog onduidelijkheid.

Eerder deze maand vond in het Kremlin een explosie plaats, veroorzaakt door twee droneaanvallen, waarna een brand uitbrak. Moskou omschreef die gebeurtenis toen als een Oekraïense aanslag op president Vladimir Poetin.

Prigozjin: Wagner begonnen met terugtrekken uit Bachmoet

De Russische huurlingengroep Wagner is begonnen met het terugtrekken uit de Oekraïense stad Bachmoet en „het overdragen van de macht” aan de Russische troepen. Dat zegt Wagner-baas Jevgeni Prigozjin donderdag in een videoboodschap op zijn Telegram-kanaal.

„Vanaf vandaag om 05.00 uur ‘s ochtends tot 1 juni zullen de meeste eenheden zich terugtrekken naar kampen achter de stad. We dragen onze posities over aan het leger,” aldus Prigozjin. Zaterdag claimde de Wagner-baas „volledige controle” te hebben over Bachmoet. Oekraïne ontkent echter dat de stad is ingenomen.

Woensdag zei Prigozjin dat meer dan twintigduizend militairen van Wagner in Oekraïne zijn gesneuveld. Hij verwijt Moskou de vele doden, omdat zijn troepen niet genoeg steun en munitie zouden krijgen van de Russische krijgsmacht. Ook zei hij dat het doel van Rusland om Oekraïne te ‘denazificeren’ en ‘demilitariseren’ „volledig is mislukt”.

De strijd in Bachmoet, in het oosten van Oekraïne, woedt al ongeveer een jaar. Het Witte Huis schatte begin mei dat alleen al tussen december 2022 en mei 2023 ongeveer honderdduizend manschappen in Bachmoet gewond zijn geraakt of gedood.

Woensdag verklaarde Prigozjin dat meer dan 20.000 militairen van Wagner in Oekraïne zijn gesneuveld. Foto Yevhenii Zavhorodnii/Reuters

Wagner-baas Prigozjin claimt dat 20.000 van zijn militairen zijn overleden

Meer dan 20.000 militairen van Wagner zijn in Oekraïne gesneuveld, zegt Jevgeni Prigozjin, de baas van de Russische huurlingengroep. Dat melden internationale persbureaus dinsdag op basis van een interview tussen Prigozjin en een pro-Kremlinanalist. Zo’n 20 procent van de 50.000 gevangenen die Prigozjin heeft gerekruteerd zou zijn overleden.

Het dodental ligt veel hoger dan het laatste officiële cijfer dat het Kremlin in september bekendmaakte, toen de Russische defensieminister het had over 5.937 doden, en zelfs hoger dan een schatting van het Witte Huis in februari. Veiligheidswoordvoerder John Kirby zei toen dat zo’n 9.000 Wagner-soldaten waren omgekomen. Sindsdien is er maandenlang om de Oekraïense stad Bachmoet gevochten, veelal met troepen van Wagner aan de Russische kant.

Het Russische plan om Oekraïne te „demilitariseren” heeft averechts gewerkt, zei Prigozjin verder. Door westerse hulp is het Oekraïense leger juist sterker geworden. Een tegenoffensief zou Rusland volgens de Wagner-chef kunnen terugdringen uit zowel de bezette gebieden in het oosten van Oekraïne als de Krim.

Mensenrechtenschendingen

Wagner begon vorige zomer gevangenen, onder meer veroordeelde moordenaars, te rekruteren in ruil voor vrijlating. „Diep verontrustend”, zeiden VN-mensenrechtenexperts daarover. „We hebben informatie dat sommige rekruten zijn geëxecuteerd na ontsnappingspogingen, of zwaar zijn verwond als waarschuwing aan anderen. Zulke tactieken zijn mensenrechtenschendingen.”

Dit voorjaar stopte de werving weer, naar verluidt omdat gevangenen verhalen hadden gehoord van hoge sterftecijfers aan het front. The Guardian berichtte dat de veroordeelden na hun vrijlating in Rusland lokale gemeenschappen „terroriseren”.

Lees ook Wagner Groep krijgt toch munitie na dreiging vertrek uit Bachmoet

Wie zijn de extreemrechtse groepen die de aanval op de Russische grensregio Belgorod opeisen?

Is de belangrijkste bedreiging voor de heerschappij van de Russische president Vladimir Poetin een groep van extremistische of zelfs neonazistische Russen, die het op zijn val hebben voorzien? Die vraag speelt sinds enkele dorpen in de Russische grensregio Belgorod maandag werden opgeschrikt door een gewapende aanval vanaf Oekraïens grondgebied. Twee extreemrechtse Russische groeperingen hebben verantwoordelijkheid voor de aanval opgeëist: het Russische Vrijwilligerskorps (RVK) en het Legioen voor de Vrijheid van Rusland. Wie zijn zij?

Lees hier het hele artikel: Wie zijn de extreemrechtse groepen die de aanval op de Russische grensregio Belgorod opeisen?

Voorarrest Amerikaanse journalist Evan Gershkovich drie maanden verlengd

Een Russische rechtbank heeft het voorarrest van de Amerikaanse journalist Evan Gershkovich met drie maanden verlengd. Dat melden internationale persbureaus dinsdag. Gershkovich blijft nu tot zeker 30 augustus in voorarrest.

De 32-jarige Gershkovich werd op 29 maart opgepakt door de Russische veiligheidsdienst FSB. De dienst beschuldigde hem ervan dat hij geheime informatie over een Russische wapenfabriek probeerde te bemachtigen. Het is de eerste keer sinds de Koude Oorlog dat een Amerikaanse journalist in Rusland is opgepakt op verdenking van spionage. Als hij wordt veroordeeld kan de verslaggever tot twintig jaar gevangenisstraf krijgen.

Gershkovich werd op 29 maart opgepakt op verdenking van spionage. Foto Evgenia Novozhenina/Reuters

Inwoners Russische regio Belgorod kunnen nog niet terugkeren

Inwoners van de Russische regio Belgorod kunnen nog niet terugkeren naar hun woningen. Dat is nog te gevaarlijk, zo meldde de gouverneur van de regio Belgorod, Vjatseslav Gladkov, dinsdagochtend vroeg op Telegram. Gladkov stelt dat de Russische tegenaanvallen dinsdag verder zullen gaan.

Maandag braken gevechten uit in de zuidelijke Russische regio, die grenst aan Oekraïne. Er zouden onder meer infanteriegevechtsvoertuigen en een aanvalshelikopter gezien zijn. Wie er achter de aanval zit, is nog onduidelijk. Zo’n drieduizend mensen zijn geëvacueerd en de Belgorod-22-faciliteit is ontruimd, waar een deel van het nucleaire arsenaal van Rusland opgeborgen lag. Volgens gouverneur Gladkov zijn vooralsnog „geen burgerdoden” gevallen.

De Russen houden Oekraïne verantwoordelijk voor de gevechten. Het Kremlin spreekt van „saboteurs”, Gladkov fulmineerde maandag over een „Oekraïense militaire sabotage- en verkenningsgroep”. Rusland heeft de strijdkrachten, veiligheidsdienst FSB en de grenswacht ingezet om de „vijand uit te schakelen”.

De Oekraïense regering weerspreekt betrokkenheid bij de gevechten in Belgorod, dat ten noorden van Charkiv grenst aan Oekraïne. Volgens Kyiv zijn Russische oppositiegroepen verantwoordelijk voor de aanvallen. Meerdere Russische anti-Kremlingroeperingen hebben de verantwoordelijkheid inmiddels inderdaad opgeëist.

Het is tijdens de Russische invasie in Oekraïne vaker onrustig geweest in het district: in april beschoot een Russisch gevechtsvliegtuig een gebouw, daarbij vielen meerdere gewonden. In januari kwamen drie mensen om nadat munitie tot ontploffing was gekomen in een voormalig recreatiecentrum.

Lees ook: Rusland beschuldigt Oekraïense ‘saboteurs’ van aanval over de grens, Kyiv ontkent betrokkenheid

Beeld uit april, toen het ook onrustig was in Belgorod, nadat een Russisch gevechtsvliegtuig abusievelijk op een gebouw in de stad had geschoten. Foto EPA

Inname van Bachmoet verandert nog weinig aan de ijzige verhoudingen tussen Wagner en het Russische leger

De Russische huurlingen van Wagner zeggen na maandenlange strijd Bachmoet te hebben ingenomen. Van een militaire overwinning is nauwelijks te spreken: de ooit zeventigduizend inwoners tellende stad werd in een jaar tijd gereduceerd tot een onbewoonbaar armageddon van rokende puinhopen.

Lees hier het hele artikel over de val van Bachmoet: Inname van Bachmoet verandert nog weinig aan de ijzige verhoudingen tussen Wagner en het Russische leger

Rusland weer aangevallen op eigen grondgebied, Russische verzetsgroep eist aanval op

Russische strijdkrachten zijn maandag in allerijl naar de zuidelijke grensregio Belgorod getrokken, omdat daar een aanval gaande zou zijn. Dat melden Russische autoriteiten maandag, aldus internationale persbureaus. Het is niet duidelijk wat er precies aan de hand is. Rusland zegt dat „Oekraïense saboteurs” de grens zijn overgestoken, maar Oekraïne zelf ontkent resoluut iets met de aanval te maken te hebben.

De vermeende aanval is opgeëist door het Russische Vrijwilligerskorps, dat aan de kant van Oekraïne vecht. Die groep waarschuwt Russen in de regio in een video thuis te blijven, zich niet te verzetten en niet bang te zijn. „In tegenstelling tot de zombies van Poetin, raken wij burgers niet aan.” NRC kon deze beelden niet verifiëren. Ook de Oekraïense inlichtingendienst wijst naar Russische afsplitsingen.

Wat zich precies in Belgorod afspeelt is nog onduidelijk. In ieder geval een grenspost in het plaatsje Grajvoron, ongeveer 65 kilometer van de stad Belgorod, lijkt mikpunt van een aanval te zijn geweest. Op nog te verifiëren beelden op Twitter klinken schoten en explosies. Op andere video’s vliegen helikopters over Grajvoron heen. De Russen zeggen dat het leger samenwerkt met de grenswacht en veiligheidsdienst FSB om de aanvallers uit te schakelen.

Net als nu claimde het Vrijwilligerskorps in maart al eens verantwoordelijkheid voor een aanval op een Russische grensregio. Over de gebeurtenissen destijds in Brjansk is eveneens weinig te zeggen, behalve dat Rusland ook toen de schuld bij Oekraïne legde. Het nam wraak met meerdere raketaanvallen op Oekraïense plekken.

In de Russische grensregio Belgorod zijn vaker aanvallen uitgevoerd. Deze foto komt uit april. Foto Vladimir Baryshev/Kommersant/Sipa

Welkom in dit blog

In dit blog houdt NRC de belangrijkste ontwikkelingen bij rond de oorlog in Oekraïne.

Lees hier het vorige blog terug