Een botsing van trekker en bakfiets

Gehoord worden, gezien, gewaardeerd, gerespecteerd, gerepresenteerd, en als het moet gecompenseerd – wie wil het niet? In mijn oude buurtje in Rotterdam-Zuid willen ze dat zeker. Al jaren. Dat is een carré van straatjes waar decennia lang vooral PvdA en CDA heersten, tot die werden weggevaagd door achtereenvolgens Fortuyn, Wilders en – minder - Baudet. Nu scoorde BBB er goed, zij het niet spectaculair. In een belendende buurt – aan de gereformeerde rand waar nog dorpshuisjes staan en ooit het boerenland begon – regeert onverstoorbaar de SGP.

Alweer een tijd terug was ik er op bezoek bij een van de laatste volhardende PvdA-kiezers. Nee, er was niet veel veranderd in de buurt. Ja, laatst was een arrestatieteam ingevallen bij de overburen en hadden ze de buurjongen even aan een lantarenpaal vastgezet, maar verder ging alles zijn gangetje. Rotterdammers blijven nuchtere mensen.

Dat was daar ook het probleem voor populistische hoogvliegers: het moet niet te gek worden. Wilders had wel een punt – maar dat chagrijn altijd. Je kunt fulmineren over een ‘kopvoddentaks’, maar achter de kassa hier in de super zit een hele lieve meid met een hoofddoek, geen kwaad woord over haar. Baudet? Johan Derksen en Willem van Hanegem, zijn onderschatte voetbalconnectie in de media, liepen met hem weg. Tot hij met zijn clubje corporale bleekneuzen bellenblazend kopje onder ging in de reptielenvijver.

Gezien worden. Kunnen ze dat in Rotterdam-Zuid nu verwachten van een regressieve politieke beweging, vakkundig in de markt gezet als belangenbehartiger van een bedrijfstak die vreest dat het maatschappelijke tij aan het keren is? En die uiteraard omdat ze wil ‘meedoen’ alweer het mikpunt is van hoon en bedreigingen uit extremistische hoek.

Je wordt intussen bedolven onder een lawine schroomvallige loftuitingen van hoogopgeleiden over BBB, als stem van de verdrukten. Er kwam zelfs een vergelijking langs met Joop den Uyl, een reformist die toch meer had met ‘maatschappijhervormende maatregelen’ dan met een tractor-gestuurde bewaking van de agrarisch-industriële status quo.

Maar een nieuwe botsing van culturele stereotypen, trekker versus bakfiets, dat lijkt me geen winst. In zijn boek Respect (2003) beschrijft socioloog Richard Sennett hoe een klas kansarme jongeren uitleg krijgt van een succesvolle arts, een elektromonteur en een secretaresse die het getto wisten te verlaten. Naar de laatste twee, die over hun vak vertellen, wordt ademloos geluisterd; de arts, die de lof zingt van zelfverbetering en het afleren van slachtoffergedrag, stuit op onwil en weerzin. Les: je moet mensen niet vertellen wie ze moeten worden, maar wat ze kunnen doen.

Kan BBB dat? Een broodje gebakken ei met spek eten is nog niet het begin van een antwoord.