Winst BBB groter dan die van Forum voor Democratie vier jaar geleden

Dit blog is gesloten

Lees voor de nasleep van de daverende verkiezingsoverwinning van BBB verder in het verkiezingsblog van donderdag 16 maart.

Winst BBB groter dan die van Forum voor Democratie vier jaar geleden

De verkiezingswinst van de BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas lijkt fors groter uit te pakken dan die van Forum voor Democratie vier jaar geleden. Die partij haalde destijds vanuit het niets 14,4 procent van de stemmen, maar de BBB stevent volgens de verkiezingsdienst van het ANP af op 19,4 procent van de stemmen.

Forum voor Democratie wist in 2019 in totaal 86 Statenzetels te bemachtigen, terwijl de BBB er zoals het er na het tellen van 80 procent van de stemmen voorstaat bijna 100 gaat krijgen. FVD valt terug naar ongeveer 10 Statenzetels.

In de Eerste Kamer lijken BBB en de combinatie GroenLinks/PvdA beiden uit te komen op 15 zetels, blijkt uit de prognose van het ANP op basis van alle tot nu toe binnengekomen uitslagen. Het blijft dus spannend wie de grootste wordt in de Senaat. Coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie leveren allemaal in ten opzichte van vier jaar geleden.

Volgens BBB-leider Caroline van der Plas heeft de kiezer duidelijk zijn stem laten horen. „De coalitie moet zich dit heel erg aantrekken”, zei ze tegen de NOS. „Als mij dit zou overkomen dan was ik weg.”

GroenLinks ondanks fors verlies nog steeds de grootste in de stad Utrecht

GroenLinks blijft ondanks een fors verlies ten opzichte van vier jaar geleden de grootste partij van de stad Utrecht. In 2019 haalde GroenLinks er 27,9 procent van de stemmen en daar is nu nog 22,2 procent van over.

D66 en de PvdA zijn met respectievelijk 13,6 en 9,3 procent van de stemmen de tweede en derde partij in Utrecht. Ook de Partij voor de Dieren en de progressieve nieuwkomer Volt doen het met 8,8 en 8,7 procent goed.

De BoerBurgerBeweging haalt anders dan het landelijke beeld laat zien slechts 5,2 procent van de stemmen en is daarmee nog achter het CDA de achtste partij van de stad Utrecht.

BBB ook in Drenthe en Zeeland met overmacht de grootste

In navolging van Flevoland hebben ook de provincies Drenthe en Zeeland een voorlopige uitslag bekend gemaakt. En net als in Flevoland is BBB er ruimschoots de grootste geworden.

In Drenthe haalde de BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas maar liefst 33,5 procent van de stemmen. De nummer twee PvdA volgt met 9,4 procent op ruime afstand. De sociaal-democraten waren vier jaar geleden met 14,1 procent van de stemmen nog de grootste partij in Drenthe.

In Zeeland kwam de BBB uit op 19,7 procent van de stemmen, terwijl de combinatie GroenLinks/PvdA eindigt op 13,4 procent.

Zelf de uitslag in uw gemeente of provincie opzoeken? Dat kan via deze interactieve kaart.

PvdA toch niet de grootste in Eindhoven

Niet de Partij van de Arbeid, maar GroenLinks is in Eindhoven met 13,6 procent van de stemmen de grootste partij geworden. Eerder had de gemeente aan de verkiezingsdienst van ANP laten weten dat de PvdA met 22,1 procent de grootste was, maar er bleken per abuis gegevens uit een verkeerde tabel te zijn doorgegeven.

De PvdA behaalde in werkelijkheid 10,7 procent van de stemmen en is daarmee de derde partij in Eindhoven. Tussen GroenLinks en de PvdA in eindigde de VVD met 11,9 procent van de stemmen op de tweede plaats.

Update: In een eerdere versie van deze update stond op basis van verkeerd aan ANP doorgegeven uitslagen dat de PvdA de grootste partij was geworden in Eindhoven. Dat bleek niet te kloppen en is hierboven aangepast.

Flevoland heeft als eerste provincie volledige voorlopige uitslag: BBB de grootste

Flevoland is de eerste provincie met een voorlopige verkiezingsuitslag voor de Provinciale Statenverkiezingen. De BoerBurgerBeweging is de grote winnaar en is ruim twee keer zo groot als de tweede partij, de VVD.

BBB haalt 20,8 procent van de stemmen tegen 9,9 procent voor de VVD. Op de derde en vierde plaats volgen de PVV en de PvdA met respectievelijk 7,7 en 7,6 procent van de stemmen.

Uitgedrukt in zetels betekent dat tien zetels voor de BBB, vier voor de VVD en drie voor de PVV en PvdA.

Ministerie stuurt instructies voor gemeenten die willen stoppen met tellen

Het tellen van de stemmen gaat moeizaam. Daarom heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken instructies heeft verspreid voor gemeenten die het tellen tijdelijk willen staken, meldt persbureau ANP. De burgemeester kan daartoe besluiten als de tellers te moe zijn.

Gemeenten zijn „niet gehouden aan het onmogelijke”, staat in een e-mail die het ministerie rond 02.30 uur heeft verstuurd. Als gemeenten stoppen met tellen moet een proces-verbaal opgemaakt worden waarin in ieder geval staat hoeveel geldige stempassen zijn binnengekomen, hoeveel geldige volmachten er zijn en hoeveel geldige kiezerspassen er zijn. De stempassen, stembiljetten en andere stembescheiden moeten vervolgens verzegeld en beveiligd naar de gemeente gebracht worden.

Onder meer de gemeente Diemen heeft al laten weten het tellen op te schorten. Gemeenten die het tellen tijdelijk staken moeten het tellen donderdag hervatten, zonodig met een andere ploeg.

VVD blijft voor GroenLinks en D66 grootste partij van Den Haag

De VVD blijft de grootste partij in Den Haag, ook al was er verlies ten opzichte van de vorige Provinciale Statenverkiezingen. De liberalen halen 13,6 procent van de stemmen, terwijl dat vier jaar geleden nog 15,3 procent was.

GroenLinks is met 13 procent van de stemmen de tweede partij, voor D66 met 10,7 procent. De grote landelijke winnaar BBB is in Den Haag met 8,7 procent van de stemmen de vierde partij.

De opkomst in Den Haag lag met 47,6 procent lager dan de 49,7 procent van vier jaar geleden, terwijl de opkomst in de meeste andere gemeenten juist fors hoger lag.

Ook in provincie Groningen monsterzege voor BBB

Aan het begin van de avond wist Gouke Moes het al. Zijn partij zou de grootste worden. Hoe groot, dat was alleen de vraag. Als om een uur ’s nachts de uitslag van de eerste drie gemeenten bekend zijn, heeft de lijsttrekker van de BBB zijn antwoord. In Oldambt en Stadskanaal behaalt de BBB 32 procent van de stemmen. In Westerwolde 39,4 procent. Boven het gejuich uit wordt het nog maar eens omgeroepen: ,,dat betekent dat in Westerwolde bijna vier op de tien stemmen naar de BBB zijn gegaan.’’

Het kan in Groningen geen verrassing zijn dat de BBB de grote winnaar is. Twee jaar geleden al was het boerenprotest hevig, toen boeren het provinciehuis in Groningen binnendrongen om een gesprek met het provinciebestuur over stikstof af te dwingen. In datzelfde provinciehuis viert de partij nu de „monsterzege”.

In Groningen gaat veel niet goed. De energiearmoede is hoog, de fysieke en mentale schade door de gaswinning groot. Het vertrouwen in de overheid is laag. Dat de inwoners van Groningen daar alle reden toe hebben, bevestigde het rapport van de parlementaire enquêtecommissie gaswinning vorige maand.

CDA, VVD, SP, D66, PvdA, GroenLinks, ze verliezen allemaal in Groningen. Alleen vanuit de hoek waar de Partij voor de Dieren staat, komt nog gejuich. Die partij haalt iets meer stemmen dan vier jaar geleden. Van Forum voor Democratie blijft in Groningen vrijwel niets over. In 2019 kwam de partij in een keer met vijf zetels binnen. In vier jaar tijd verloor de partij vijf Statenleden en nu ook de kiezers.

VVD houdt stand in traditionele bolwerken Wassenaar, Bloemendaal en Blaricum

De VVD verloor net als in het hele land ook in de traditonele bolwerken Wassenaar, Bloemendaal en Blaricum kiezers, maar blijft wel de grootste in die gemeenten.

In Wassenaar haalde de VVD 26,4 procent van de stemmen, fors meer dan de BBB met 12,1 procent op de tweede plaats. In Bloemendaal komt de partij van premier Mark Rutte uit op 24,8 procent en blijft daarmee D66 en GroenLinks ruim voor. En in Blaricum werd de VVD met 26,5 procent van de stemmen de grootste voor de BBB met 12,6 procent.

In de Eerste Kamer gaat de VVD volgens de exitpoll van Ipsos van 12 naar 10 zetels. Daarmee worden de liberalen de derde partij in de Senaat, omdat de BBB en de combinatie GroenLinks/PvdA beiden op 15 zetels staan.

BBB verreweg de grootste in Deventer, Assen en Emmen

De BoerBurgerBeweging is met afstand de grootste partij geworden in een aantal grotere gemeenten in het noorden en oosten van het land. In Deventer behaalde de partij van Caroline van der Plas 27 procent van de stemmen, in Assen 21,5 procent en in Emmen zelfs 35 procent.

Ook in Lelystad, de provinciehoofdstad van Flevoland, is de BBB met 15,4 procent van de stemmen vanuit het niets de grootste partij geworden.

Zelf uitslagen opzoeken in uw gemeente of provincie? Dat kan via deze interactieve kaart

GroenLinks blijft de grootste partij in de stad Groningen, voor PvdA en BBB

GroenLinks is ondanks een verlies ten opzichte van vier jaar geleden de grootste partij gebleven in de stad Groningen. De partij haalde 16,1 procent van de stemmen tegen 20,5 procent in 2019.

De PvdA is met 11,9 procent van de stemmen de tweede partij voor nieuwkomer BBB met 10,7 procent. Ook Volt doet het met 7,7 procent van de stemmen goed in de studentenstad.

De landelijke coalitiepartijen halen gezamenlijk minder dan een kwart van de stemmen in Groningen.

Tellen van de stemmen gaat veel langzamer dan bij eerdere verkiezingen

Het tellen van de stemmen gaat veel trager dan bij eerdere verkiezingen, meldt de verkiezingsdienst van het ANP. Om 01.30 uur had het ANP van 77 gemeenten de uitslagen binnen, terwijl dat er bij de Provinciale Statenverkiezingen van 2019 om dezelfde tijd 206 waren. Bij de gemeenteraadsverkiezingen vorig jaar waren er om half twee ‘s nachts zelfs al van 289 gemeenten uitslagen binnen.

Vooral de provincies Groningen, Flevoland en Noord-Holland blijven achter. Waarom het tellen zoveel trager verloopt is niet duidelijk, maar sommige gemeenten geven aan dat de opkomst hoger was dan verwacht.

GroenLinks lost FVD af als grootste partij in Rotterdam

GroenLinks is bij de Provinciale Statenverkiezingen op weg de grootste partij te worden in Rotterdam. De partij staat na het tellen van 70 procent van de stembiljetten op 13,6 procent van de stemmen, ruim een procentpunt meer dan nummer twee D66. BBB, landelijk gezien de grote verkiezingswinnaar, wordt in Rotterdam de vijfde partij met 8 procent van de stemmen.

De winnaar van vier jaar geleden, Forum voor Democratie, lijkt ook ook in Rotterdam het grootste deel van zijn stemmen in te leveren. Haalde de partij in 2019 nog 15,7 procent, nu komt FVD niet verder dan 3,6 procent van de stemmen.

Correctie (16 maart 2023): In een eerdere versie van deze update stond dat het om de volledige uitslag ging, maar het gaat om een tussenstand na het tellen van 70 procent van de stemmen.

BBB met 58,8 procent grootste partij in Tubbergen

De BoerBurgerBeweging is bij de Provinciale Statenverkiezingen in de Overijsselse gemeente Tubbergen met 58,8 procent van de stemmen met afstand de grootste partij geworden. Dat meldt de Verkiezingsdienst van het ANP. Volgens de exitpoll van onderzoeksbureau Ipsos gaan 17 van de 47 zetels in Overijssel naar de BBB.

Het CDA was de grootste verliezer in Tubbergen. Waar de partij vier jaar geleden 41,8 procent van de stemmen kreeg, kregen de christendemocraten dit jaar 11,2 procent. Desondanks is het CDA nog wel de tweede partij, op de derde plek staat de VVD.

Wat betekent de zege van BBB voor de stikstofdoelen?

De BoerBurgerBeweging (BBB) heeft bij de Provinciale Statenverkiezingen in alle twaalf provincies een historische verkiezingszege behaald. Maar wat betekent de overwinning van nieuwkomer Caroline van der Plas voor de stikstofdoelen van het kabinet?

Lees ook: BBB boekt een verpletterende verkiezingszege

Partijen bekijken de verkiezingsuitslagen

Wilders ‘begrijpt goed’ dat kiezers naar BBB zijn gegaan

Voor de PVV lijken de verkiezingen niet op een succes uit te lopen. Exitpolls in drie provincies en voor de Eerste Kamer wijzen op een licht verlies. In de senaat ziet het ernaar uit dat de PVV terugzakt van vijf naar vier zetels. Partijleider Geert Wilders zegt tegen de NOS dat hij de BBB haar grote overwinning „van harte gunt”. „Ik hoop dat wij de vijf zetels die we nu hebben, kunnen behouden.”

Wilders zegt ook te snappen waarom kiezers zijn weggelopen bij de PVV, en juist zijn komen aanwaaien bij BBB. „Het is natuurlijk afgelopen maanden vooral over het thema van BBB gegaan”, zegt hij doelend op het stikstofdossier. „Het is een thema waar haar partij het monopolie bijna op heeft. Ik begrijp goed dat kiezers daarom naar haar toe zijn gegaan.”

Van der Plas: ‘Kiezer heeft stem laten horen, en hoe’

BBB-partijleider Caroline van der Plas heeft zich in haar overwinningsspeech gericht op de „normale burger”, die volgens haar de grote winnaar is van de Provinciale Statenverkiezingen. „Wat hier is gebeurd, is toch niet normaal? Maar het is wel normaal”, zegt Van der Plas.

De partijleider van BBB zegt er te willen zijn voor de mensen „die de rekening willen betalen, die een biertje drinken in het weekend en met de caravan op vakantie gaan naar Frankrijk”. Maar ook voor boeren „die bang zijn voor het voortbestaan van hun plek waar ze soms generaties leven, wonen en werken”. Zij zijn volgens Van der Plas door de overheid al jaren „niet gezien, niet gehoord en niet serieus genomen”. Die mensen, die hun vertrouwen in de politiek volgens Van der Plas waren verloren, hebben hun stem laten horen. „En hoe!”

FVD-partijleider Baudet spreekt ondanks nederlaag van ‘project van lange adem’

FVD-partijleider Thierry Baudet heeft opvallend optimistisch gereageerd op de grote nederlaag die zijn partij heeft geleden. Lachend kwam hij een podium op, waarna hij het tegen FVD-partijleden „geweldig” noemde „om hier samen te zijn”. Baudet zei blij te zijn dat FVD „zich handhaaft” door in alle provincies vertegenwoordigd te blijven. Waarschijnlijk gaat FVD terug van twaalf zetels naar een zetel in de Eerste Kamer.

Baudet zei ook dat de uitslag van de verkiezing laat zien dat „het project” van zijn partij er een is „van de lange adem”. Baudet spreekt zelf van „hoogstwaarschijnlijk” drie zetels, en noemde dat „prachtig”.

Klaver ‘gaat strijden voor linksom’

GroenLinks-leider Jesse Klaver benadrukt dat het nog steeds mogelijk is dat de fractie met de PvdA de grootste wordt in de Eerste Kamer. Dat zegt hij in een eerste reactie op de uitslagenavond. „Onze ambitie was om de grootste linkse fractie in de Eerste Kamer te worden en dat kan nog steeds. Gaat het kabinet rechtsom of linksom? Wij gaan strijden voor linksom.”

Ook PvdA-leider Attje Kuiken is voorzichtig positief over de voorspellingen voor de Eerste Kamer. „Wat is het bijzonder dat de PvdA in deze tijden er mogelijk een zetel bij heeft gewonnen.” Uit de exitpoll van Ipsos lijken de partijen een extra zetel te krijgen in de senaat. Samen komen de partijen, die eerder al bekend maakten een gezamenlijke fractie te vormen, op vijftien zetels. Daarmee zou de gecombineerde fractie even groot zijn als de BBB.

CDA-partijleider Hoekstra: ‘Uitslag slechter dan gehoopt’

CDA-partijleider Wopke Hoekstra spreekt van „een buitengewoon bittere pil”, reagerend op de grote nederlaag van zijn partij. Dat laat hij weten voor de camera van de NOS. De coalitiepartij zakt waarschijnlijk van negen naar vier zetels in de Eerste Kamer.

Hoekstra, die een nederlaag al had ingecalculeerd, noemt de uitslag „slechter dan waar we op hadden gehoopt”. Daarnaast zei hij met name te balen „voor al die duizenden vrijwilligers” die bezig zijn geweest met de CDA-campagne de afgelopen weken. Hoekstra begon zijn speech met een felicitatie aan BBB. „Wat zij gedaan hebben, is heel erg knap.”

Stikstofminister Van der Wal: ‘Er zullen keuzes gemaakt moeten worden’

Volgens minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof, VVD) verandert de grote verkiezingszege van BBB niets aan de stikstofproblematiek. „Er zullen keuzes gemaakt moeten worden”, zegt ze tegen RTL Nieuws. „Je kunt niet zeggen: ik ga geen stikstofbeleid voeren, maar ik wil wel huizen bouwen.”

BBB-leider Caroline van der Plas zei eerder op de avond al dat ze het stikstofbeleid, dat door de provincies moet worden uitgevoerd, wil „aanpassen”. Minister Van der Wal ziet daar weinig mogelijkheden voor. „Nu weer op de rem trappen of het uitstellen, dat kan niet, ook in juridische zin niet. Die luxe hebben we niet meer. Zo erg hebben we het laten gebeuren in Nederland. Dat is een heel zure conclusie.”

Premier Mark Rutte: ‘Niet de winst die we wilden’

Premier Mark Rutte (VVD) spreekt tijdens zijn speech na de eerste exitpolls van een „bijzondere avond”. Hij begon zijn verhaal met een felicitatie aan BBB-partijleider Caroline van der Plas. „Dat heeft ze vreselijk knap gedaan”, sprekend over de succesvolle BBB-campagne.

De VVD lijkt ruim 14 procent van de stemmen in Noord-Brabant te hebben behaald, een lichte daling. Landelijk verliest de VVD waarschijnlijk twee zetels. „Niet de winst die we wilden, maar we zijn nog steeds een grote partij.” Ook laat Rutte weten dat de VVD bij de formaties van de colleges bereid is „onze verantwoordelijkheid” te nemen.

De Jonge: uitslag ‘enorme klap’ voor het CDA

LamyaeA Lamyae Aharouay Hugo de Jonge: ,,Waanzinnig wat BBB laat zien, felicitatie. Dit is een spiegel voor ons, ook voor het kabinet.’’ En ook: ,,Wij zouden in staat moeten zijn die kloof tussen samenleving en politiek te dichten.’’ Heeft het over ,,een enorme klap’’ voor het CDA, en ,,enorme dreun.’’ 15 maart 2023 @ 20:57

Volgen

Exitpoll Eerste Kamer: BBB grootste, evenveel zetels als PvdA/GroenLinks

Volgens de eerste inschatting van de nieuwe zetelverdeling in de Eerste Kamer is de BoerBurgerBeweging even groot als de gecombineerde fractie van PvdA en GroenLinks. De partijen zouden allebei vijftien zetels hebben. Dat blijkt uit de eerste exitpoll van onderzoeksbureau Ipsos.

De coalitiepartijen verliezen. Het CDA verliest vier zetels, de VVD verliest twee zetels en D66 en ChristenUnie verliezen allebei een zetel. Volgens BBB-leider Caroline van der Plas moeten de coalitiepartijen nu wel met BBB onderhandelen. „De coalitie had al geen meerderheid, het is nu bijna niks meer. De kiezer heeft duidelijk zijn stem laten horen.”

Forum voor Democratie haalt vermoedelijk twee zetels. In 2019 haalde FVD nog twaalf zetels, maar de meeste senatoren hebben zich inmiddels van de partij afgesplitst. Sindsdien heeft de FVD een zetel in de Eerste Kamer.

CDA-campagneleider Boswijk: ‘We kunnen dit alleen onszelf aantrekken’

CDA-campagneleider Derk Boswijk heeft teleurgesteld gereageerd op de eerste drie exitpolls. Hij noemt de uitslagen voor de camera van de NOS uitslagen om „op geen enkele manier tevreden” mee te kunnen zijn. Het CDA is waarschijnlijk in zowel Overijssel als Noord-Brabant gehalveerd in het aantal zetels.

Boswijk zegt dat het CDA weliswaar met dezelfde thema’s bezig is als BBB, vooralsnog de grote winnaar. „Het komt alleen nog niet over.” Dat kan het CDA zich volgens Boswijk alleen zelf aantrekken. Gevraagd naar hoe de partij zich kan herstellen van de vooralsnog grote nederlaag, noemt hij dat „een opdracht van de lange adem”.

Exitpoll: BBB ook in Noord-Brabant grote winnaar

Ook in Noord-Brabant is de BoerBurgerBeweging overduidelijk de grootste partij. De nieuwkomer heeft volgens de exitpoll twaalf zetels behaald. De VVD, vier jaar geleden nog de grootste in de provincie, zakt van tien naar negen zetels en is daarmee tweede. Dat maakt de NOS zojuist bekend op basis van onderzoeksbureau Ipsos.

„Nederlanders hebben duidelijk laten zien dat ze het beleid zat zijn”, zegt BBB-leider Van der Plas in een eerste reactie tegen de NOS. „Ik denk dat er nu al wel spoedoverlegjes bezig zijn in de coalitie.”

Exitpoll: BBB met overmacht de grootste partij in Overijssel

BBB lijkt in Overijssel met overmacht de grootste partij te zijn geworden. Dat maakt de NOS zojuist bekend op basis van onderzoeksbureau Ipsos. De partij heeft 17 van de 47 zetels bemachtigd. Mede door het succes van BBB is het CDA, traditioneel een partij voor boeren, gezakt naar vier zetels. Dat is meer dan een halvering; in 2019 was de partij met negen zetels nog de grootste in Overijssel. Forum voor Democratie is een andere grote verliezer, die partij zakte van zes zetels naar een zetel.

Ook de VVD verliest zetels: de partij gaat van zes terug naar vier zetels. GroenLinks en PvdA behaalden respectievelijk vier en drie zetels. Daarmee zijn de twee linkse partijen samen kleiner dan in 2019, toen GroenLinks vijf zetels bemachtigde en PvdA vier.

BBB-partijleider Caroline van der Plas noemt de voorlopige uitslag in Overijssel „onbeschrijfelijk”. „Wat gebeurt hier?”, zegt ze voor de camera van de NOS. Uit de uitslag in Overijssel blijkt volgens Van der Plas dat „boer en platteland de toekomst” hebben. Gevraagd naar haar plannen, spreekt ze over „gezond verstand en realistisch beleid”. Concreet laat ze weten het stikstofbeleid te willen aanpassen.

e_konig Eppo König BBB 31,3 procent in Overijssel - met de verbinding met de NOS die éven uitvalt voor het beslissende moment. https://t.co/l0sNgWeDY8 15 maart 2023 @ 20:27

Volgen

Eerste exitpoll binnen: BBB lijkt grootste partij

De eerste exitpoll is binnen: in de Provinciale Staten van Noord-Holland lijkt BoerBurgerBeweging met negen zetels de grootste partij te zijn geworden, met daarna de VVD op acht zetels. Dat maakt de NOS zojuist bekend op basis van onderzoeksbureau Ipsos. Partijleider Caroline van der Plas reageert voor de camera’s enthousiast op het nieuws: „Dit had ik echt niet verwacht.”

Forum voor Democratie is van negen naar een zetel gezakt. Ook CDA is gezakt: van vier naar twee zetels. GroenLinks en de PvdA hebben beiden zeven zetels. Om 21.20 uur volgt de exitpoll van Overijssel en om 21.40 uur die van Noord-Brabant. Rond 22.00 uur volgt een eerste inschatting van de nieuwe zetelverdeling in de Eerste Kamer. De exitpoll is een indicatie van de verkiezingsuitslag. Bij de schatting geldt een foutmarge van één zetel.

Lees ook deze reportage over BBB-leider van der Plas: ‘Jullie partij zal nu standvastig moeten zijn’, zegt de moeder van Caroline van der Plas

Partijen maken zich op voor uitslagenavond

pimvandendool Pim van den Dool Het Haagse theater Amare stroomt vol met leden van GroenLinks én PvdA. Voor het eerst houden de partijen een gezamenlijke uitslagenavond. Er is optimisme, maar er zijn ook zorgen over de verwachte grote winst van rechts. #PS2023 https://t.co/KPjUnAdlpd 15 maart 2023 @ 19:41

Volgen

e_konig Eppo König Nog rustig bij de ⁦@BoerBurgerB⁩ in Bathmen. Vooral veel media. https://t.co/vjP2elunBW 15 maart 2023 @ 19:44

Volgen

Markla94 Mark Lievisse Adriaanse Goedenavond vanuit het provinciehuis van Utrecht, waar vannacht zal blijken of GroenLinks de grootste blijft of de VVD ze van de troon stoot. https://t.co/NMrdp0Qys9 15 maart 2023 @ 19:45

Volgen

Stembiljetten in meerdere stembureaus Amsterdam enige tijd op, stemmen lukte niet

In meerdere Amsterdamse stembureaus konden kiezers enige tijd niet stemmen voor de Provinciale Staten- en de waterschapsverkiezingen. Rond 20.00 uur lukte het bezoekers van zeker drie stembureaus niet om te stemmen, omdat de stembiljetten op waren, laat de Amsterdamse nieuwszender AT5 weten. Volgens de gemeente Amsterdam waren de problemen rond 20.30 uur weer verholpen. In de tussentijd werden Amsterdammers doorverwezen naar andere stembureaus.

Landelijke opkomst om 19.45 uur: 48 procent

Tot 19.45 uur heeft 48 procent van de kiesgerechtigde Nederlanders gestemd voor de Provinciale Statenverkiezingen. Dat meldt de NOS op basis van de opkomstcijfers van onderzoeksbureau Ipsos. De opkomst is hoger dan vier jaar geleden op dit tijdstip, toen had 46 procent van kiesgerechtigden gestemd. Bij de Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen in 2019 was de totale opkomst 56 procent.

De stembureaus sluiten vanavond om 21.00 uur. Hierna publiceert Ipsos de eerste exitpoll van een grote provincie: Noord-Holland. Rond 22.00 uur volgt een eerste inschatting van de nieuwe zetelverdeling in de Eerste Kamer. De gemeentelijke uitslagen verschijnen vanaf ongeveer 22.30 uur.

Lange rijen in meerdere gemeenten door storing StembureauApp

Door een landelijke storing met de StembureauApp, een programma waarmee stempassen worden gecontroleerd, moesten achttien gemeenten alle stempassen handmatig controleren. Hierdoor werden op meerdere locaties door het land lange rijen voor de stembureaus gemeld. De storing was rond half acht ’s avonds opgelost, het is onduidelijk hoelang deze heeft geduurd. Volgens het AD waren de servers overbelast.

De StembureauApp wordt door achttien gemeenten gebruikt, waaronder Utrecht, Den Haag en Eindhoven. Via de app is onder meer te zien hoeveel mensen per gemeente gestemd hebben.

GemeenteUtrecht Gemeente Utrecht @ayse_o79 Goedemiddag, er is landelijke storing met de StembureuApp. Het stemmen kan doorgaan. De stembureauleden controleren de stempassen nu handmatig.
Het is daarnaast ook druk op dit moment. Het is na werktijd en mooi weer. We zijn blij met de tot nu toe hoge opkomst. ^NI 15 maart 2023 @ 16:57

Volgen

Landelijke opkomst om 17.45 uur: 37 procent

Tot 17.45 uur heeft 37 procent van de kiesgerechtigden gestemd voor de Provinciale Statenverkiezingen. Dat meldt de NOS op basis van een meting van onderzoeksbureau Ipsos. De opkomst is hoger dan in 2019; toen had 33 procent tot 17.45 uur zijn stem uitgebracht. De totale opkomst was vier jaar geleden uiteindelijk zo’n 56 procent.

In meerdere grote steden heeft tot 17.00 uur minimaal een kwart van de kiezers gestemd. In Rotterdam ligt de opkomst met 26,9 procent relatief laag. De opkomst was daar in 2019 ruim 44 procent, ook toen laag vergeleken met andere grote steden. In Den Haag was de opkomst tot 17.00 uur 30,3 procent, in Eindhoven 32,9 procent, in Utrecht 34,9 procent en in Groningen 39 procent. Amsterdam komt om 19.00 uur met een nieuwe tussenstand. Om 13.00 uur had 14,6 procent van de kiesgerechtigden daar gestemd.

Luisteren: zo gaat Nederland de verkiezingen in

In deze aflevering van Haagse Zaken blikken Titia Ketelaar, Pim van den Dool en Anne-Martijn van der Kaaden terug op de campagnes en worden de resultaten uit het NRC-buurtonderzoek besproken. Ook hoor je wat er op het spel staat voor de landelijke partijen en hun leiders.

Luister ook: Zo gaat Nederland de verkiezingen in

Landelijke opkomst om 15.45 uur: 29 procent

De landelijke opkomst bij de Provinciale Statenverkiezingen was om 15.45 uur 29 procent. Dat meldt de NOS op basis van een meting van onderzoeksbureau Ipsos. Dat is 3 procentpunt hoger dan bij de verkiezingen vier jaar geleden. In 2019 was de opkomst uiteindelijk iets meer dan 56 procent bij de Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen.

Vandaag kunnen ongeveer 13,3 miljoen kiesgerechtigden stemmen op ongeveer tienduizend plekken in Nederland.

Bijna 30 procent heeft gestemd in Utrecht

In de gemeente Utrecht had rond 15.30 uur 29,9 procent van de kiesgerechtigden gestemd, blijkt uit cijfers van Opkomstenuitslag.nl. In Den Haag stond de teller op dat moment op 25,5 procent, in Rotterdam op 21,8 procent. Amsterdam heeft sinds 13.00 uur geen nieuwe cijfers meer bekendgemaakt.

Van de gemeenten die de opkomst doorlopend doorgeven, is Utrecht niet de koploper. Zo is in het Drentse Tynaarlo al meer dan 38 procent van de kiezers komen opdagen. In Groningen stond de opkomst rond 15.30 uur op 31,9 procent, en in Hilversum op 32 procent.

Stemmen kan deze verkiezingen op ruim negenduizend verschillende plekken

Kiezers kunnen deze verkiezingen op 9.067 verschillende plekken stemmen, blijkt uit de landelijke kaart. Het aantal stembureaus is kleiner, omdat sommige locaties stembussen zijn die van de ene naar de andere plek gaan. De NOS gaat uit van 7.752 stemlokalen. In een handvol gemeenten kunnen kiezers al sinds middernacht terecht, maar verreweg de meeste lokalen zijn van 7.30 uur tot 21.00 geopend.

Op Bonaire, Sint Eustatius en Saba zijn woensdag ook zestien stembureaus opengegaan. Kiesgerechtigden in Caribisch Nederland mogen sinds 2017 de leden van drie kiescolleges kiezen, die net als de Provinciale Statenleden op hun beurt senatoren kiezen. Het kiescollege voor Nederlanders in het buitenland is daar vorig jaar bijgekomen.

Om 13.45 uur was de opkomst 20 procent, iets hoger dan vier jaar geleden

Tot 13.45 uur heeft 20 procent van de kiesgerechtigden gestemd, meldt de NOS op basis van een schatting van onderzoeksbureau Ipsos. Dat is 2 procentpunt hoger dan bij de vorige Provinciale Statenverkiezingen, toen de teller eindigde op 56,2 procent.

Deze verkiezingen zijn er volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek bijna 13,3 miljoen kiesgerechtigden. Die zijn gemiddeld ouder dan eerst: 26,6 procent is 65 jaar of ouder, vergeleken met 22 procent tien jaar geleden.

De opkomst is tot nu toe relatief hoog, maar nog altijd lager dan vroeger

De opkomstpercentages in de grote steden zijn woensdagmiddag relatief hoog, maar van een recordopkomst zal zeker geen sprake zijn. Voor 1970, toen het nog verplicht was om te stemmen, lag die steevast boven de 90 procent. Na afschaffing van die plicht zakte de opkomst tot een dieptepunt van 45,6 procent in 1999. In Rotterdam ging dat jaar een op de drie mensen stemmen voor de Provinciale Staten.

Voor de Tweede Kamerverkiezingen is ook na 1970 een veel hoger percentage van de kiesgerechtigden naar de stembus gegaan dan bij de Provinciale Statenverkiezingen. Opkomstpercentages van boven de 80 procent zijn bij die verkiezingen geen uitzondering. Vergeleken daarbij zal de opkomst bij de Provinciale Statenverkiezingen onvermijdelijk mager zijn, ook als de 56,2 procent van vier jaar geleden wordt overtroffen.

Lees ook dit pleidooi om stemmen weer verplicht te maken: Opinie | Bijzonder lage opkomst? Een opkomstplicht biedt uitkomst

In Dijk en Waard werden alle potloodjes al na een half uur vervangen

Geen verkiezingen zonder potloodproblemen. Dit jaar is het raak in de Noord-Hollandse gemeente Dijk en Waard, waar de klaargelegde rode potloden niet geschikt bleken voor het enigszins gladde stembiljet. Het rood vaagde uit, aldus de gemeente.

Dus werden de „kleine rode potloden” al om acht uur vanochtend vervangen door „langere hoekige potloden”, vertelde een woordvoerder vanochtend aan het Noordhollands Dagblad. „De stemformulieren die het eerst zijn ingevuld, liggen onderop de stapel. Wij zullen extra opletten bij het tellen dat ze niet uitvagen”.

Dit specifieke probleem is alleen bekend in Dijk en Waard, aldus de Kiesraad tegen ANP. Iedere gemeente moet zijn eigen potloden regelen voor verkiezingsdagen, wat volgens de Kiesraad „altijd wel problemen” oplevert.

Amsterdam meldt opkomst van 14,5 procent, flink hoger dan vier jaar geleden

Rond 13.00 uur had 14,5 procent van de Amsterdamse kiesgerechtigden gestemd, meldt de gemeente. Bij de vorige Provinciale Statenverkiezingen was dat op hetzelfde tijdstip 9,3 procent.

In Utrecht, Den Haag en Rotterdam lag de opkomst even voor 13.00 uur op respectievelijk 19,2, 15,9 en 13,9 procent. Vier jaar geleden was de uiteindelijke opkomst in Utrecht ook relatief hoog. Met 61 procent lag die toen bijna vijf procentpunt boven het landelijke gemiddelde.

Klaver, Baudet en Van der Plas brengen hun stem uit

Ipsos: opkomst 8 procent om 10.30 uur

Tot woensdagochtend 10.30 uur heeft 8 procent van de kiesgerechtigde Nederlanders gestemd, meldt de NOS op basis van een inschatting van onderzoeksbureau Ipsos. Vier jaar geleden was dat 7 procent.

Stemhulpen populair; website Noord-Holland lag plat

Op verkiezingsdag blijven veel kiezers online stemhulpen opzoeken. MijnStem heeft met 4,7 miljoen raadplegingen een absoluut record bereikt, schrijft persbureau ANP, en ook woensdagochtend gaat het volgens een woordvoerder „heel hard”. Het Kieskompas was woensdagochtend 2,7 miljoen keer ingevuld.

Dinsdagavond lag de website van Noord-Holland, waar kiezers uit die provincie de stemhulp van MijnStem kunnen vinden, enkele uren plat. De provincie vermoedt zelf dat het om een DDoS-aanval gaat, waarbij hackers een website proberen te overweldigen met aanvragen, maar het Noordhollands Dagblad denkt dat het ook aan de populariteit van de stemhulp kan liggen.

Lees ook Stemhulpen beïnvloeden verkiezingen, hoe kies je welke je gebruikt?

Ook Marijnissen, Kuiken en Bikker brengen hun stem uit

Tot nu toe 25.891 stemmen uit het buitenland binnengekomen

De gemeente Den Haag heeft tot nu toe 25.891 stemmen van Nederlanders uit het buitenland ontvangen, meldt een woordvoerder. Dat aantal loopt nog op, omdat briefstemmen vandaag nog mogen binnenkomen en ambassades tot maandag stemmen kunnen doorsturen. Het is de eerste keer dat Nederlanders in het buitenland kunnen stemmen voor de Eerste Kamer.

Ruim 37.000 Nederlanders hebben zich geregistreerd. De voorlopige opkomst is dus 70 procent, nu al veel hoger dan de landelijke opkomst van 56,2 procent bij de Provinciale Statenverkiezingen van 2019. Dat is logisch, zegt de Haagse woordvoerder, omdat buitenlandse kiezers zich voor de Senaatsverkiezingen opnieuw moesten registreren. „Als mensen zich speciaal voor deze verkiezingen opgeven, is het te verwachten dat ze ook gaan stemmen.”

Lees ook Ook de Nederlandse boer in Zambia mag nu stemmen bij de Statenverkiezingen

Regionaal vervoer staakt, ondanks oproepen van minister Bruins Slot en vakbonden

Terwijl mensen in heel Nederland naar de stembus gaan, staken de regionale vervoerders. Minister Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken, CDA) maakt zich zorgen dat mensen met een beperking daardoor minder goed bij een stembureau kunnen komen, schreef ze dinsdagavond in een verklaring. Daarom riep ze op „de acties zo vorm te geven dat mensen hier zo min mogelijk door worden geraakt”.

Dat is niet gebeurd, zegt een woordvoerder van vakbond CNV. „Wel zien we dat er vanuit de provincies verschillende initiatieven zijn om mensen met taxi’s naar het stembureau te brengen.” Ook bij CNV en vakbond FNV kunnen kiezers zich melden voor hulp om te gaan stemmen.

Minder stembureaus
Meer dan de helft van de bussen van de stakende vervoerders rijdt nog steeds, zegt werkgeversvereniging VWOV tegen persbureau ANP. Ook de buurtbussen rijden nog.

Deze verkiezingen zijn minder stembureaus beschikbaar dan in 2019, meldt de NOS op basis van een eigen analyse. In wijken met minder dure woningen is de afname groter. Het percentage rolstoeltoegankelijke stembureaus is wel gestegen: van 93 naar 97 procent.

Lees ook Stakingen streekvervoer gaan door op verkiezingsdag, daarna pauze

Prominenten brengen vanochtend vroeg hun stem uit

1,3 miljoen mensen keken naar NOS-slotdebat

Het verkiezingsdebat van dinsdagavond is gemiddeld door 1,3 miljoen mensen bekeken, meldt Stichting Kijkonderzoek. In totaal schakelden 3 miljoen mensen minstens een minuut in, het hoogste aantal van de dag.

Het NOS-debat is daarmee het best bekeken televisiedebat van deze verkiezingen: het debat van EenVandaag trok maandag gemiddeld 1,1 miljoen kijkers, terwijl 979 duizend mensen VVD en PvdA/GroenLinks het tegen elkaar zagen opnemen bij Pauw.

Tijdens het debat was het getoeter te horen van boeren die met honderden trekkers naar het Provinciehuis van Noord-Brabant waren gekomen. Een opvallend moment was de herhaalde vraag van presentator Rob Trip of PvdA-leider Attje Kuiken wilde dat premier Mark Rutte aftreedt. Kuiken ontweek die vraag tot vier keer toe.

Lees ook dit verslag van het debat: Ineens stopte de ‘tweestrijd’ van links tegen rechts, Kuiken wilde niet zeggen: Rutte moet weg

Nederland kiest: stembureaus in hele land open

In het hele land zijn woensdagochtend om 7.30 uur de stembureaus opengegaan voor de verkiezing van de leden van de Provinciale Staten en de algemene besturen van de waterschappen. Eerder openden ruim tien gemeenten – waaronder Den Bosch, Ede en Zwolle – hun stembureaus en konden kiezers al sinds middernacht hun stem uitbrengen. Alle stemlokalen sluiten woensdagavond om negen uur. Volgens gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek telt Nederland ruim 13 miljoen kiesgerechtigden van 18 jaar en ouder.

Nederland kiest vandaag de Statenleden, maar er staat meer op het spel

Welkom in dit blog, waarin NRC vandaag verslag doet van de belangrijkste ontwikkelingen rondom de Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen. De stemlokalen openen om 7.30 uur, waarna Nederlanders tot 21.00 uur de tijd hebben om hun stem uit te brengen. Ze kiezen daarmee rechtstreeks wie er de komende vier jaar de in totaal 764 Statenzetels in de twaalf provincies zullen innemen.

De índirecte stem is minstens zo belangrijk, want binnen drie maanden na de verkiezingen zullen de Provinciale Staten de zetelverdeling bepalen van de Eerste Kamer. Het vierde kabinet-Rutte kan nu al niet bogen op een meerderheid in de senaat, en bij de premier klinkt de boodschap door dat die situatie er na de verkiezingen wellicht niet beter op zal worden.

Rutte vreest de tegenstand van het linkse blok van PvdA en GroenLinks, die één gezamenlijke Eerste Kamerfractie zullen gaan samenstellen. In de peilingen lijken de linkse partijen kans te maken samen de grootste te worden. Verder ziet het ernaar uit dat de BoerBurgerBeweging (BBB) met een flink aantal zetels gaat debuteren in de Eerste Kamer, terwijl coalitiepartner CDA op verlies staat.

Centrale thema’s voor veel kiezers zijn het klimaat en de stikstofproblematiek - kwesties die afgelopen weekend nog duizenden demonstranten op de been brachten. Kwesties ook die over een tijdje, als de nieuwe Eerste Kamer is geïnstalleerd, de coalitie onder druk zouden kunnen zetten. Daar hintten Rutte en CDA-leider Wopke Hoekstra zondag in elk geval op tijdens tv-uitzendingen. Een kabinetscrisis verwacht Rutte niet direct, zei hij later tegen NRC. „Maar het is wel spannend. Dat is het altijd.”

Lees ook deze reportage: Overleeft het kabinet-Rutte IV de verkiezingen? Rutte zelf voedt de twijfels nu ook