OMT: corona in ‘endemische’ fase, testen niet meer nodig

Het coronavirus heeft in Nederland de „endemische fase” bereikt. Dat schrijft het Outbreak Management Team (OMT) donderdag in zijn nieuwste advies aan het kabinet. Grootschalig testen is volgens het OMT niet langer nodig. De „generieke adviezen” zoals hoesten in de elleboog, handen wassen en „thuisblijven als men zich niet fit en ziek voelt” zijn afdoende.

„Endemisch” beschrijft volgens het OMT de fase waarin het virus constant aanwezig is, maar „waarbij de gehele populatie door vaccinatie of doorgemaakte infectie immuniteit heeft opgebouwd”. Daardoor is de verspreiding van het virus stabiel geworden, en daarmee voorspelbaar. Het reproductiegetal is al sinds het voorjaar van 2022 rond de 1, wat inhoudt dat het aantal gevallen min of meer gelijk blijft.

Sinds die tijd kent Nederland ook geen ingrijpende coronamaatregelen meer. In februari 2022 verviel de anderhalvemetermaatregel, een maand later verdween ook de mondkapjesplicht in het openbaar vervoer. Voor zorgmedewerkers golden sindsdien nog wel aanvullende adviezen, zoals het dragen van een mondneusmasker binnen anderhalve meter. Ook die maatregelen vervallen als het aan het OMT ligt.

Lees meer over de ‘endemische fase’: ‘Het is gevaarlijk om te denken dat dit het eindspel is’

Generieke maatregelen

In deze nieuwe fase vervallen de coronaspecifieke basismaatregelen – blijf thuis bij klachten, doe een zelftest en ga in isolatie bij een positieve test. Wel adviseert het OMT het kabinet om goede communicatie op te stellen over de „generieke maatregelen” bij luchtwegklachten, zoals thuisblijven als je niet fit bent, voorzichtig zijn bij kwetsbaren en het volgen van algemene hygiënemaatregelen als handen wassen.

Wat betreft long covid is momenteel „onvoldoende bekend over risicogroepen” om gerichte maatregelen te adviseren, schrijft het OMT. Het RIVM houdt die situatie in de gaten, aldus het OMT. Zo moet op termijn meer duidelijk worden over de ontwikkeling en impact ervan.

Zelf noemt het OMT zijn nieuwste advies een „mijlpaal”. Maar de ontwikkeling gaat ook gepaard met „onzekerheid en onvoorspelbaarheid van de ontwikkeling van nieuwe varianten, en het beloop van de afweer”. Het virus is niet weg, en „in een endemische situatie zijn er altijd kwetsbare groepen met een verhoogde kans op een ernstig beloop”. Het blijft belangrijk dat risicogroepen en hun omgeving „maatregelen nemen om zich zo goed als mogelijk te beschermen”, aldus de adviseurs van het kabinet.

Voorbereid op nieuwe uitbraken

Hoewel het OMT de kans op nieuwe varianten op korte termijn klein noemt, blijft het wel „belangrijk om zicht te houden op de verspreiding […], eigenschappen […], ziektelast en mate van bescherming door het vaccinatieprogramma”. De GGD moet „in algemene zin voorbereid zijn om te kunnen opschalen indien nodig, ook voor uitbraken van andere infectieziekten.”

Nederland zou het vierde land in Europa zijn dat de coronaspecifieke test- en isolatieadviezen laat vervallen. In Noorwegen wordt alleen risicogroepen nog geadviseerd om te testen. In Denemarken en Zweden geldt dat advies ook nog voor gezondheidsmedewerkers en anderen die veel in contact komen met risicogroepen. In alle andere Europese landen staat het test- en isolatieadvies nog overeind.

Minister Ernst Kuipers (Volksgezondheid, D66) heeft het advies donderdag naar de Tweede Kamer gestuurd. Het is nog onduidelijk wanneer de minister een besluit erover neemt.