Wat telt als liefde is bij uitstek politiek

Elke liefde is de hele liefde. Er is geen eindige hoeveelheid liefde die je meekrijgt als je wordt geboren en dan verdeelt. De hele liefde ontstaat tussen jou en dat andere wezen, en daarmee ontstaat iets nieuws. Als degene van wie je houdt er niet meer is, vergaat de wereld die je samen hebt – daarom is rouw ook zo moeilijk te delen. Maar omdat de liefde opnieuw kan ontstaan en weer een wereld vormt kun je iemand ook de liefde teruggeven. Mijn hond Olli was de liefde kwijt, toen we elkaar ontmoetten, hij had te veel verloren en zich teruggetrokken in zichzelf. Hij kon dat omdraaien en daarmee gaf hij zichzelf en mij de liefde terug. Je bent altijd van elkaar.

Achter dat ene woord, liefde, schuilen zoveel soorten liefde. Niet alleen die voor je kat, je kind, je geliefde, ook binnen de romantische liefde. Ik heb nog nooit een liefde meegemaakt die precies dezelfde vorm had als een eerdere. Soms ligt romantische liefde heel dichtbij vriendschap, soms gaat het vooral over seks – hoewel je voor seks geen liefde en zelfs geen vriendschap nodig hebt.

De dominante verhalen over liefde in onze samenleving – die uit series en Valentijnsdagreclames, of van Instagram – zijn maar een manier van nadenken over liefde, die volgt uit onze geschiedenis en cultuur. Wat telt als liefde, als een normale relatie, is bij uitstek politiek, dat leer je als queer mens als je opgroeit. En de samenleving is er nu minder tolerant over dan in de jaren negentig, toen ik op schoolfeesten met meisjes en jongens zoende.

Tegelijkertijd wordt liefde door veel politieke denkers naar het privédomein gedelegeerd. Hannah Arendt noemt het misschien de sterkste apolitieke menselijke kracht, omdat ze liefde als onwereldlijk ziet – gericht op eenheid in plaats van de pluraliteit die in haar optiek het politieke vormt. Filosofen associëren liefde vaker met een liefdespartner of gezin, het huishouden. En gevoel wordt in de filosofische traditie vaak als onstabiel beschouwd.

Maar juist omdat liefde vaste ordes omver kan werpen denkt filosoof Michael Hardt dat we een politiek begrip van liefde nodig hebben. Politiek gaat ook over passies, niet alleen over de rede. Liefde kan ons als individu transformeren, en als groep omdat het ons sociale vermogen bevordert. bell hooks verbindt liefde ook met collectieve verandering. Ze schrijft over liefde als vrijheidspraktijk. Liefde is volgens haar een manier om over je eigen positie heen te kunnen kijken, en te begrijpen dat verschillende vormen van sociale strijd verbonden zijn. Hardt en hooks laten zien dat liefde op verschillende manieren politiek kan zijn en al is. En dat in het woord ‘liefde’ ook hier dus weer verschillende betekenissen en mogelijkheden huizen.

Grote woorden misleiden ons vaak juist omdat ze zo bekend zijn. Sommige mensen kiezen daarom voor andere. S., een goede vriendin, noemt iedereen met wie je door het leven loopt companion. Nabije vriend, geliefde, huisdier. Ik denk vaak over mensen en dieren als gesprekspartners. Met sommige wezens ben ik graag en lang in gesprek. Al die gesprekken hebben een andere vorm en vormen mij op een andere manier. Want elke liefde verandert je. Je kunt niemand aanraken zonder zelf te worden aangeraakt. Je weet vooraf niet hoe je van vorm zult veranderen – elke liefde is ook een risico.

En uiteindelijk is elke liefde een nieuw begin. In een wereld waarin alles verdwijnt kunnen we onszelf en anderen de liefde teruggeven, of die van iemand terugkrijgen.

De hele liefde. En dat is het wonder.