Jeugdrechters in rapport: ouders en kinderen onvoldoende beschermd bij rechtszaken

Ouders en kinderen worden onvoldoende beschermd bij rechtszaken die ingrijpende gevolgen kunnen hebben voor hun leven. Dat staat in een rapport dat donderdag werd gepresenteerd bij de Raad voor de Rechtspraak in Den Haag. Een commissie bestaande uit familie- en jeugdrechters deed onderzoek naar het handelen van henzelf en collega’s bij vergaande jeugdbeschermingsmaatregelen zoals uithuisplaatsingen, ondertoezichtstellingen en gezagsbeëindiging. Het tekort aan jeugdrechters en gerechtsjuristen, en ook de hoge werkdruk spelen daarbij een negatieve rol, zo stelt het rapport.

De commissie hield afgelopen jaar 166 interviews met familie- en jeugdrechters en juridisch medewerkers, deskundigen en jongeren en (pleeg)ouders. De commissie besloot dit onderzoek in te stellen naar aanleiding van het Toeslagenschandaal, om te reflecteren op het eigen werk. De centrale vraag: wordt voldoende rechtsbescherming geboden aan ouders en kinderen? Daarin valt volgens de commissie nog het nodige te verbeteren.

Jeugdrechters, zo concludeert het rapport, moeten zich actiever en nieuwsgieriger opstellen. Ouders voelen zich in familie- en jeugdrechtszaken onvoldoende gehoord en niet serieus genomen, aldus de onderzoekers. Vaak voelen ze zich onder druk gezet om bepaalde keuzes te maken. Volgens ondervraagde ouders zouden rechters te veel aandacht besteden aan wat rechterlijke instanties presenteren en te weinig aan waarheidsvinding doen. Dat vermindert het vertrouwen in de rechtspraak. Er moet daarom volgens de commissie meer geïnvesteerd worden in het vertrouwen van ouders.

Rechtspraak onder druk

Jeugdrechters zelf ervaren het verrichten van feitenonderzoek in hun werk als complex. Alle betrokkenen hebben hun eigen ervaringen waardoor de werkelijke situatie vaak moeilijk te achterhalen is. Naast het tekort aan tijd zien zij het gebrek aan continuïteit als obstakel bij de invulling van hun taken. Zo zijn bijvoorbeeld binnen het rechtsproces vaak meerdere jeugdrechters betrokken, met elk een eigen visie.

De conclusies van de Raad voor de Rechtspraak liggen in het verlengde van de al bestaande problemen binnen het Nederlandse justitiesysteem. Uit gesprekken die NRC eerder deze maand met twaalf rechters uit het hele land hield, bleek de rechtspraak in het algemeen onder grote druk te staan. De rechters, met uiteenlopende achtergronden en specialisaties, maakten zich grote zorgen over de werkdruk, achterstanden en kwaliteit binnen hun vakgebied.

Correctie (3 februari 2023): In een eerdere versie van dit artikel stond dat het onderzoek werd uitgevoerd door de Raad voor de Rechtspraak, dat klopt niet. Het onderzoek werd gedaan door een commissie bestaande uit familie- en jeugdrechters. Dat is hierboven aangepast.

Lees ook: De rechter ligt er wakker van: het lukt niet meer om op tijd én goed te vonnissen