1 Psychedelische videoclips Videokunst van de hippie Ulysses Jenkins
Ulysses Jenkins (Los Angeles, 1946) was de eerste zwarte videokunstenaar, Hij commiteerde zich nooit aan de mainstream, werkte altijd in de periferie van de film- en kunstscenes van Los Angeles en toonde zijn werken nooit in grote galeries of musea. Zijn naam lange tijd nagenoeg onbekend, totdat afgelopen zomer een retrospectief van Jenkins te zien was in musea in Los Angeles en Philadelphia. En nu is Jenkins voor het eerst te zien in Europa, met Without Your Interpretation in Berlijn. .
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/03/data98089755-db2147.jpg)
2 Fotograaf van het geheugen Lebohang Kganye en de apartheid
De Zuid-Afrikaanse fotograaf Lebohang Kganye – winnaar van de Foam Paul Huf Award in 2022 - koppelde haar familie-geschiedenis aan de apartheid, en kwam tot een nieuw verhaal. De serie Ke Lefa Laka: Her-story (2013) van Lebohang Kganye is te zien in haar eerste Europese solotentoonstelling Haufi nyana? I’ve come to take you home in Foam in Amsterdam, waar ze naast fotografische montages ook ruimtelijke installaties laat zien..
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data98056338-ce934e.jpg)
3 Occult Zweden Hilma af Klint als pionier van abstractie
Het is 1891 als de Zweedse kunstenaar Hilma af Klint plotseling opdrachten krijgt van bovenaf. Ze weet niet precies wat ze ermee aan moet, al die krachten die haar boodschappen doorgeven. Moet ze ze omzetten in kunst? Misschien wel, maar Hilma af Klint (1862-1944) is afgestudeerd landschapskunstenaar, en maakt portretten om de kost te verdienen. Dat ze dat pad moet verlaten, wordt haar in de loop van de jaren steeds duidelijker. Rond de vorige eeuwwisseling raakten steeds meer Zweedse kunstenaars in de ban van occultisme. In Brussel is te zien dat dat bij vrouwen leidde tot abstractie, bij mannen tot misogynie..
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/03/data97756958-f6050a.jpg)
4Portretten uit de Renaissance Sofonisba Anguissola
De Italiaanse Sofonisba Anguissola (ca. 1532-1625) viel al snel op vanwege haar artistieke talent. Al op jonge leeftijd excelleerde Sofonisba in het maken van portretten van familieleden en zichzelf. Omdat ze vrouw was, was het vroege werk gebonden aan huis. Tegelijkertijd vormen ze het hoogtepunt in de expositie. Een delicaat geschilderd, niet helemaal voltooid groepsportret uit 1559, toont vader Amilcare, zittend ten voeten uit tegen de achtergrond van een landschap dat overgaat in een vergezicht van blauwige bergen..
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/03/data97712345-82d41f.jpg)
5Het universum van Rinus van de Velde Reizen vanuit je leunstoel
You want to make something instead of discovering something. Onder dat motto neemt de Vlaamse kunstenaar Rinus Van de Velde in Voorlinden de kijker mee op zijn reis. Een reis die hij vanuit zijn leunstel in zijn atelier maakt - The Armchair Voyager, een term die hij overnam van kunstenaar Joseph Cornell – waarbij hij een eigen wereld heeft gecreëerd op basis van knipsels, documentaires en boeken. In Voorlinden koppelt hij daar enkele werken uit de vaste collectie van het museum aan vast om tot te komen. Ook voor geschikt liefhebbers van de film Le ballon rouge..
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/03/data97757549-8551cd.jpg)
6Kunst en algoritme Nieuwe wezens creëren
Een ‘scifi-horrorshow’, zo worden de installaties van de Estse kunstenaar Katja Novitskova (Tallinn, 1984) soms getypeerd. In het Fries Museum toont ze installaties waarin het gaat om de relatie tussen ecologie en technologie. Foto’s van wilde dieren zijn afgedrukt op epoxyklei, aangevuld met afbeeldingen van rotstekeningen. Die rotstekeningen werden door een algoritme gehaald waardoor nieuwe wezens ontstonden. Elders zijn fluorescerende laboratoriumwormen te zien..
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/03/data97685168-8489f4.jpg)
7 Japanse prenten Liefde aan de bordeelpoort
Er lijkt weinig glamoureus aan sekswerk, vroeger en nu. Maar die indruk krijg je niet als je naar de elegante Japanse houtsneeprenten kijkt uit de achttiende en negentiende eeuw. Daarop staan vaak succesvolle prostituees afgebeeld, in kleurige kimono’s en bevallige poses. Of kleurrijk uitgedoste acteurs, die voor vermaak zorgden in de legale bordeelwijken zoals Yoshiwara, in Edo, zoals de Japanse hoofdstad Tokio toen heette. Het Japanmuseum Sieboldhuis in Leiden heeft nu expositie waarin een poging gedaan wordt die wereld achter de plaatjes enigszins te duiden: Verborgen betekenissen. Vrouwen en mannen in Japanse prentkunst.
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/03/web-0103culsieboldprent7.jpg)
8 Litouwse kunst De schoonheid van een composterend wezen
Ze zijn plant, paddenstoel, korstmos en mens ineen. De wezens die de Litouwse kunstenaars Budvytytė en Olšauskaitė opvoeren kun je ‘cyborgs’ noemen. Hun schaarse kleding verhult niet dat ze menselijk zijn, maar ze zijn onzijdig. Op The Milk of Dreams – de hoofdtentoonstelling tijdens de Biënnale van Venetië – was al werk al te zien. Song from the Compost is nu te zien in de Vleeshal in Middelburg, samen met een nieuwe, tijdens de tentoonstelling evoluerende geluidsperformance Song Sing Soil.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data97176177-af75cf.jpg)
9 Portretten Schilder Jan Veth krijgt eindelijk de aandacht die hij verdient
Amper eenentwintig was Jan Veth toen hij een grandioos groepsportret van zijn drie zussen en een verbluffend portret van de jonge dichter Albert Verwey schilderde – twee grote doeken die altijd in de zalen met negentiende-eeuwse kunst van het Rijksmuseum in Amsterdam hangen. In het Dordrechts Museum is tot in de nazomer een groot overzicht van zijn werk te zien, waaruit zonneklaar blijkt dat hij de beste Nederlandse portrettist rond 1900 was.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data97096309-f8ed15.jpg)
10 Groteske figuren De carnavaleske figuren van Folkert de Jong
De wreedheid van oorlog, maar ook de verleiding van destructie waarvoor de mens telkens weer valt, zijn een belangrijk thema voor Folkert de Jong. Dat zie je terug in zijn beelden van styrofoam en poly-urethaanschuim waarin de internationaal succesvolle kunstenaar al ruim 25 jaar zijn groteske figuren giet. In zijn vaak carnavaleske figuren vol (kunst)historische verwijzingen speelt het materiaal de hoofdrol: in felle, giftige kleuren druipt en schiet het alle kanten op – en laat beelden na die op een akelige manier voor de eeuwigheid zijn.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data97137651-42af6b.jpg)