‘Geen sprake van’ herstelbetalingen na slavernij-excuses, stelt Rutte

Premier Mark Rutte (VVD) heeft vrijdag tijdens de wekelijkse persconferentie uitgesloten dat de Nederlandse staat met herstelbetalingen komt om de verwachte excuses voor het slavernijverleden kracht bij te zetten. Nazaten van tot slaaf gemaakten hoeven ook niet te rekenen op uitkeringen van achterstallig salaris. Een fonds om het collectief bewustzijn over het Nederlands slavernijverleden te vergroten — waarschijnlijk van 200 miljoen euro — is wel een optie.

Het is inmiddels weliswaar een publiek geheim dat het kabinet aanstaande maandag excuses gaat aanbieden voor het slavernijverleden, maar Rutte wil nog niets bevestigen. De woorden die hij maandag tijdens zijn toespraak in het Nationaal Archief wil uitspreken blijven vooralsnog „in nevelen gehuld”.

Wel bevestigde de premier dat minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming, D66) namens het kabinet naar Suriname zal afreizen om toelichting te geven op Ruttes woorden. De keuze voor Weerwind leidde tot kritiek aan Surinaamse zijde, omdat de minister zelf een nazaat is van tot slaaf gemaakten. Vrijdag was minister Sigrid Kaag (Financiën, D66) in Suriname om te praten met president Chan Santokhi over het kabinetsvoornemen.

Lees ook: Deze vader en zoon voeren een ‘eeuwig debat’ over het slavernijverleden, de excuses en racisme

Ruttes mededeling over herstelbetalingen is een hard gelag voor aangeschoven belangengroepen. Die kwamen eerder deze maand met een trits eisen — strafbaarstelling van het gebruik van het ‘n-woord’, herstelbetalingen voor nakomelingen van tot slaafgemaakten — die het kabinet geenszins lijkt te gaan inwilligen. Gesprekspartners van het kabinet zijn ook tegen maandag 19 december als excuusdatum. De voorkeur had 1 juli 2023. Het is dan 150 jaar geleden dat slavernij in Nederland ook in praktijk tot het verleden behoorde.

Dat de kans groot lijkt dat voormalig koloniën Nederlandse excuses daardoor niet meteen accepteren, lijkt de coalitie schouderophalend tegemoet te zien. Volgens staatssecretaris Marnix van Rij (Fiscaliteit en Belastingdienst, CDA) is dat ook niet waar het om gaat. „De aanvaarding die komt wel of niet, maar degene die excuses doet kan dat nooit van de ander vragen”, zei hij vrijdag tegenover persbureau ANP. „Ik verwacht niet dat collectief gezegd wordt: dat hebben wij aanvaard. Dat zou ook arrogant zijn.”