In de Engelse pub vrezen ze Frankrijk én racisme

Ze balen dat ze Frankrijk nu al tegenkomen. Want eerlijk gezegd zien de twee vrienden maar drie kanshebbers om het WK voetbal in Qatar te winnen: Engeland, Frankrijk en Brazilië – niet per se in die volgorde.

Met een kan bier op de hoge bartafel voor zich, zitten Andy Waite en Tom Coulson eerder deze week in een Londens sportcafé naar de laatste achtste finale te kijken. Op de schermen maakt Portugal Zwitserland in, het wordt 6-1. De twee zijn fanatieke voetbalfans, Waite is voor Manchester United en Coulson is Arsenal-fan.

Over zaterdagavond, als Engeland in de kwartfinale van het WK voetbal tegen titelverdediger Frankrijk speelt, hebben ze gemengde gevoelens. „Als we niet tegen Frankrijk hadden gehoeven, had ik er meer vertrouwen in gehad”, zegt Coulson. Jaagt de Franse sterspeler Kylian Mbappé hen angst aan? Waite: „Hij is een gevaar. Maar wij hebben zo onze eigen bedreigingen: Bukayo Saka, Marcus Rashford, Harry Kane. En onze verdediging is op orde. Ik heb het gevoel dat we er nu klaar voor zijn.”

Nu zou kunnen lukken wat er eerder voor Engeland steeds niet van kwam, bedoelt hij. Coach Gareth Southgate is de succesvolste trainer van het nationale elftal ooit, behalve dan dat toernooiwinst uitbleef. Op het WK van 2018 in Rusland kwam Engeland tot de halve finale. Vorig jaar verloren ze de finale van het Europees kampioenschap in eigen land. Op het WK in Qatar scoorde Engeland, samen met Portugal, tot nu toe de meeste doelpunten (twaalf). Maar nooit eerder won Engeland op een eindronde van een van de ‘grote’ voetballanden – denk Frankrijk, Brazilië, Argentinië, Italië – en de laatste keer dat ze in een finale stonden was in 1966. Toen werden ze wereldkampioen op Wembley.

Al spat het enthousiasme nog niet van de straten en zei in november nog meer dan de helft van de Engelsen een eventuele boycot van het WK te steunen vanwege de mensenrechtenschendingen en slechte arbeidsomstandigheden in Qatar, de pubs zullen zaterdag volstromen en de televisies gaan aan. „Drie wedstrijden staan roem voor Gareth Southgate in de weg”, schrijft The Independent optimistisch.

Strafschoppenseries

De grote teleurstelling van de EK-finale vorig jaar is verwerkt, maar zeker niet vergeten. The Three Lions verloren in de strafschoppenserie van Italië. Saka, Rashford en Jadon Sancho misten hun penalty, Engeland greep mis. Volgens traditie zo’n beetje, want Engelsen en strafschoppen gaan niet goed samen op grote toernooien. Van hun tien wedstrijden op een EK of WK die in een penaltyserie eindigden, verloor Engeland er zeven.

De echte kater vorig jaar was het racisme waar de drie – zwarte – spelers na hun missers mee te maken kregen. Muurschilderingen werden beklad, gemene opmerkingen en emoticons van apen, drollen en bananen vulden tijdlijnen op sociale media. „Go home”, was één van de vriendelijker uitlatingen. De lading discriminerende opmerkingen leidde tot een groter bewustzijn over racisme: het percentage fans dat racisme als serieus probleem in het Engelse voetbal ziet, steeg: van 54 procent vóór de finale naar 71 procent erna. Tegelijk dacht 24 procent nog steeds dat racisme weliswaar voorkomt, maar dat het geen groot probleem is.

De vrienden Andy Waite en Tom Coulson waren bij die finale in Londen vorig jaar. Ze betaalden 500 pond (580 euro) voor „wat de mooiste dag van ons leven had kunnen worden”, vertelt Coulson. Het liep anders. Ze zaten achter het doel waar de strafschoppen werden genomen en het was pijnlijk. „Die racistische drek was vreselijk. Maar hoe erg ik het ook vond, ik was niet verbaasd. Zo zit het voor veel fans helaas: zolang spelers presteren zijn ze Engels, zodra ze een fout maken zijn ze ineens zwart.” Lastig, vindt Coulson ook, dat nu Saka en Rashford tijdens dit toernooi goed presteren, precies die types die zich vorig jaar zo lieten gaan nu weer helemaal achter de spelers staan.

Online haat gebruikelijk

Het treurige is, zegt Andy Waite, dat als Engeland zaterdag verliest, hij zeker weet dat dit soort online haat opnieuw te zien zal zijn. Er is in de samenleving weinig veranderd. „Voetbalfans verwachten perfectie en dat is uiteindelijk onmogelijk.” Wel zegt hij dat fans evengoed witte spelers als Harry Maguire of Harry Kane te grazen zullen nemen als zij een doorslaggevende fout zouden maken: „Die idioten zoeken gewoon iets makkelijks om ze op te pakken.”

Hij heeft gelijk. In de Engelse Premier League komt online misbruik veel voor. Zeven op de tien spelers krijgt te maken met haat op Twitter. Voor één op de veertien is dat zelfs dagelijks het geval, bleek afgelopen zomer uit onderzoek in opdracht van de Britse mediatoezichthouder Ofcom. In aanloop naar het WK bleek dat Twitter het overgrote deel van de berichten online liet staan: één op de honderd berichten met racistische uitingen werd verwijderd, zocht the Observer uit.

De dreiging van racisme voor zijn spelers voegt een lastige laag toe aan de beslissingen die coach Southgate moet nemen, mocht het weer tot penalty’s komen. Afgelopen zomer zei hij dat het online misbruik „het buitengewoon moeilijk heeft gemaakt om te winnen”. Het heeft de psychologische druk voor spelers vergroot en Southgate prees Saka dat hij tijdens het seizoen gewoon strafschoppen voor zijn club Arsenal bleef nemen. Hij scoorde alle drie de keren. Deze week zei Saka dat hij „nooit kan vergeten wat er is gebeurd”, maar dat hij „al te graag” opnieuw een penalty voor Engeland zou nemen, mocht het ervan komen.