Rotterdamse straat toch gesloopt, ook terminale Lenie moet verhuizen

„Ze jagen haar de dood in. Ik mag het niet zeggen, maar het is wel zo.” De emoties lopen hoog op bij Renza van Velzen, bewoner van de Burgemeester Roosstraat. Haar terminaal zieke moeder Lenie Rietveld streed decennialang voor het behoud van ‘haar’ straat, maar moet nu op de rand van haar sterfbed het huis verlaten waar ze werd geboren.

Diezelfde huizen werden na langdurig actievoeren door bewonersvereniging De Roos in 2000 gered van de sloop. Met onder meer Lenie Rietveld in het bestuur krijgen de bewoners dat jaar hun huizen in zelfbeheer van de gemeente. In ruil voor een lage huur zijn ze zelf volledig verantwoordelijk voor het onderhoud.

Dat gaat twintig jaar goed, tot in 2021 grootscheeps funderingsherstel en renovatie nodig blijkt. Een dergelijke investering (zo’n 4,5 miljoen euro) én het gemeentebeleid om zelf geen vastgoed meer te beheren, vraagt om een nieuwe (eigendoms)situatie. Gemeente en bewoners gaan hiervoor een traject in dat wordt afgekeken bij ‘De Teil’, een naburige bewonersvereniging. In beginsel wordt onderzocht of, net als daar, de woningen gekocht kunnen worden door bewoners.

Middenin dit proces kiest de gemeente, specifiek de afdeling Vastgoed van Stadsontwikkeling, plotsklaps een nieuwe koers: de straat moet een pilot wooncoöporaties worden, woningen in eigendom en zelfbeheer. Maar dan wel onder strenge, door de gemeente gestelde voorwaarden: een vaste prijs van 1,5 miljoen euro voor de vijftien woningen en alle woningen moeten in het middenhuur-segment vallen.

Simpelweg onmogelijk

Gecombineerd met de eerder genoemde forse investering voor het onderhoud is dat simpelweg onmogelijk, zegt bewoner Erik Jutten. „Vooral die vaste prijs was bizar, aangezien soortgelijke woningen naast ons voor het symbolische bedrag van 1 euro waren verkocht aan een ontwikkelaar.” Woningen die ze overigens ook graag in beheer hadden gekregen, maar nadat een brief van De Roos bij de gemeente op een verkeerd bureau belandt, worden ze per ongeluk verkocht. Waarom de taxatie van die woningen en die van hen zo extreem verschilt blijft onduidelijk, maar de bewoners proberen een mouw aan de vraagprijs te passen.

Lees ook: Van wie is deze stad eigenlijk?

Tot diezelfde afdeling Vastgoed een half jaar later een tweede koerswijziging presenteert. Ze zien toch af van het plan om van de straat een pilot wooncoöporaties te maken, in weerwil van het gemeentelijke ‘Actieprogramma wooncoöporaties’, waarin expliciet staat dat wooncoöporaties voorrang krijgen op marktpartijen. Fullhouse, de ontwikkelaar die de kraakpanden voor 1 euro kocht, heeft interesse getoond in de panden. Bovendien zegt de gemeente dat het met de verkoop aan De Roos in strijd zou zijn met het Didam-arrest, een uitspraak van de Hoge Raad die stelt dat de gemeente geen grond en vastgoed onderhands mag verkopen.

De nieuwe boodschap is simpel: de bewoners moeten hun huizen binnen zes maanden verlaten. Om onduidelijke redenen is er ineens haast bij geboden. Met een motie dwingt de gemeenteraad nog af dat de bewoners hulp krijgen om vervangende woonruimte te vinden. Een geste die uiteindelijk alleen stress en wanhoop oplevert, zegt Jutten. „Bewoners krijgen maximaal één kans om een ‘passende’ woning te accepteren. Als ze dat niet doen, onderneemt het bedrijf juridische stappen. Het is eigenlijk een uitzettingsbureau.”

Renza van Velzen is fulltime mantelzorger voor haar ouders. Terwijl ze uitlegt dat de hersentumor van haar moeder door de stress verdrievoudigd is, veegt ze de tranen uit haar ogen. „Mijn moeder heeft altijd alles voor de wijk gedaan. Ze mocht notabene met toenmalig burgemeester Opstelten mee naar Oslo om daar de kerstboom uit te zoeken, als dank voor haar inzet.”

De frustraties bij bewoners is tweeledig, legt Jutten uit: „Wij als bewonersvereniging willen dat de gemeente leert om normaal met mensen om te gaan. Dit is toch mensonterend? Daarnaast zouden ze mensen moeten koesteren die zich willen inzetten voor de gebouwde omgeving.”

Het falende beleid in de Burgemeester Roosstraat staat niet op zichzelf. Sinds de gemeente in 2020 het Actieprogramma wooncoöporaties aankondigde zijn vier trajecten mislukt. Piet Vollaard, die zich vanuit zijn stichting ‘Stad in de Maak’ (samen met Jutten) al jaren inzet voor betaalbare woonruimte in Rotterdam, onder meer via wooncoöporaties, heeft al het vertrouwen in de afdeling Vastgoed verloren. „Ze torpederen moedwillig elk bewonersinitiatief. Het is mij alleen onduidelijk wat hun belang is. In elk geval blijkt uit alles dat ze niet met burgers kunnen omgaan.”

Dat zit onder meer in de neiging alleen vanuit juridische overwegingen te redeneren en communiceren, beaamt Jutten. „Als wij een brandbrief sturen krijgen we een brief van een advocaat over juridische stappen terug. Iedere menselijke maat ontbreekt. Tijdens een van de weinige keren dat we met iemand van Stadsontwikkeling een vergadering hadden, zei zo’n ambtenaar: ‘Het is toch ook niet normaal zoals jullie hier wonen, als een stel krakers?’”

Vooral de dure woningbouw loopt vast in Rotterdam

Dat raakt een gevoelige snaar bij Van Velzen: „Wie zijn zij om te zeggen dat ik in een kraakpand woon?” Ze is juist trots op haar woning. Vollaard benadrukt dat elke euro waardestijging sinds de sloopplannen de verdienste van bewoners is. „De gemeente heeft zich hier al twintig jaar niet laten zien, de bewoners hebben 1,5 miljoen euro verdiend door de boel op te knappen, als dank worden ze uit hun huis gezet.”

Het gebrek aan wezenlijke interesse in de mensen achter de huizen steekt de bewoners. In januari beloofde de inmiddels afgezwaaide wethouder Kurvers (VVD) zo snel mogelijk een afspraak met bewoners te maken. Die belofte wordt over een maand eindelijk nagekomen door zijn opvolger Zeegers (D66). Jutten: „Alleen kan ook zij niets veranderen aan die afdeling Vastgoed. Daar heeft al vijftien jaar niemand grip op kunnen krijgen.”

In een reactie op het stuk zegt het college begrip te tonen voor de situatie van de bewoners en de ingrijpende verandering die de aanstaande verhuizing met zich meebrengt. „Daarom blijven we inzetten op het vinden van een nieuwe woonplek. Voor vier van de acht huishoudens is dat tot nu toe gelukt.”