Hoe is het nu met de kinderen uit ‘Klassen’?

Anyssa (14):
‘Die periode was een dieptepunt in mijn leven’

‘Het gaat goed met me”, zegt Anyssa vanaf een bankje in de aula van het Over Y College. Veertien jaar is ze nu, maar in haar praten en denken lijkt het al een jonge vrouw.

Anyssa, destijds 11 jaar, vormde in Klassen een hartverwarmend duo met haar opa. Samen dronken ze een milkshake in zijn rode brommobiel, of reden rond op zijn scootmobiel, zij ingeklemd tussen opa en het stuur. En maar kletsen, de hele weg van huis naar school en van school naar huis. Want daar woonde Anyssa, bij haar opa en oma in Amsterdam-Noord. Zij en haar opa hoorden bij elkaar „als jut en jul”, vatte de voice-over treffend samen. „Van alle mensen op aarde, heeft ze hem het meeste lief.”

Maar Anyssa’s verhaal was ook dat van de voedsel- en kledingbank, van soms geen eten mee naar school, van een kind uit groep acht dat voor haar zieke opa moest zorgen. De kijker zag een meisje dat altijd lachte, maar thuis in onzekerheid leefde: bleef ze bij haar opa en oma wonen in Noord, of ging ze terug naar haar moeder in West?

Halverwege groep acht maakte Anyssa geen werkstuk meer af, zag juf Jolanda, tevens Anyssa’s beschermengel. Ze haalde alleen nog onvoldoendes. Haar middelbare schooladvies holde achteruit. Volgens juf Jolanda was het „veel te veel in Anyssa’s hoofd”, terwijl ze zoveel in haar mars had. „Als dit volgend jaar ook gebeurt, redt ze het eerste jaar al niet”, vreesde haar juf. Hoe verder dat belangrijke laatste schooljaar vorderde, hoe moeilijker Anyssa het kreeg. Haar opa overleed, haar oma zette haar uit huis. „Vroeg of laat komt het weer goed”, zei ze met weer die glimlach, terwijl ze tussen haar spullen op straat stond.

Drie jaar later kijkt Anyssa met gemengde gevoelens terug op die tijd. Het gaat nu gelukkig goed met haar. Sinds ze drie jaar geleden weer bij haar moeder ging wonen, belandde haar leven in rustiger vaarwater. Eindelijk kwam er tijd om uit te rusten en een nieuwe start te maken op een nieuwe school.

Ze zit in 3 havo en werkt ontzettend hard. Ze wil – net als in de serie – nog steeds basisschooljuf worden. Naar de Pabo dus, en als er niets geks gebeurt, gaat ze dat met vlag en wimpel halen. Anyssa danst hiphop en leest veel, ongeveer een boek per maand, in het Engels. „I speak English almost fluently since I was ten, didn’t you know that?”, zegt ze met een keurige tongval. „My aunt is Scottish, she taught me.” Anyssa is een talenmens, Frans is haar favoriete vak. Bij Engels verveelt ze zich vaak te pletter, al leerde ze afgelopen week toch een woord dat van pas kan komen: bridgewall, een boogvormig bruggetje over een gracht.

Anyssa is blij dat ze niet meer zo in de schijnwerpers staat als toen de serie werd uitgezonden. Toen staarden mensen haar vaak aan, op straat en in de tram. Dat haar hele privéleven ineens op straat zou liggen en de serie tot in Amerika zou worden bekeken, had ze van tevoren niet bedacht. „Ik wist niks over al die mensen, en zij wisten álles over mij.” Maar terug kijkend was Anyssa’s leven in het echt minder rooskleurig dan het in de serie soms leek.

„Ik kan me niet meer inleven in dat kleine meisje van toen”, zegt ze. „Die periode was een dieptepunt in mijn leven. Eigenlijk was het best zielig, maar ik kon dat zelf niet zien.” In werkelijkheid viel het mantelzorgen Anyssa zwaar. „Elke ochtend stond ik op met de angst dat mijn opa dood kon gaan.” En met haar oma lag ze vaak overhoop. Toen de serie uitkwam, ongeveer een jaar na de laatste opnames, werd Anyssa opnieuw geconfronteerd met die moeilijke periode, en met de beelden van haar opa die ze zo erg miste. „Dat het eindresultaat zó veel impact op me zou hebben had ik niet verwacht. Maar nu ik drie jaar ouder ben kan ik met een ander oog naar de serie kijken. Nu denk ik: ja, zo was het. En nu is het anders.”

Ze appt nog regelmatig met juf Jolanda.

Viggo (14):
‘Op tv werd mijn vwo-wens wel wat uitvergroot’

Viggo, inmiddels 14, stond in Klassen, cru gezegd, symbool voor de slimme kinderen van hoogopgeleide ouders, voor scholen waar de klassenfoto’s lichtblond kleuren en een vwo-advies meer regel dan uitzondering is. Viggo’s verhaal was dat van hooggespannen verwachtingen over citoscores en middelbare schooladviezen.

Althans, terugblikkend is dat wat de makers volgens hem en zijn ouders „wel erg hadden uitvergroot”. De kijker zag de toen 11-jarige Viggo en zijn klasgenoten in groepjes in het klaslokaal, roepend, juichend. „Wat voor advies heb jij? Vwo? Lekker man! Ik ook!”

De keerzijde daarvan werd ook zichtbaar: een groepje vrienden op een regenachtige dag in de dug-out van het voetbalveld. Havo-vwo-advies is ook oké, probeerden zijn vrienden Viggo gerust te stellen. Zelf leek hij niet overtuigd. Het hoogst haalbare, dat was toch altijd het beste? Hij wilde patholoog worden, net als zijn vader, of architect. Had hij op 11-jarige leeftijd zijn toekomst al vergooid?

Drie jaar later is van die spanning weinig meer te merken. Viggo is een relaxte puber en bereikte zonder kleerscheuren de derde klas van de havo. Op de vraag wat hij later wil worden heeft hij nu geen direct antwoord meer, hij ziet het nog wel; en die houding lijkt hem goed te bevallen.

Hij zit aan dezelfde keukentafel in dezelfde lichte woonkamer in Durgerdam waar we hem in Klassen ook vaak zagen. Zijn moeder schenkt thee in en zijn vader schuift aan in zijn trainingspak. Het is zondagmiddag en de hockeywedstrijden zitten er alweer op. Viggo, zijn twee broertjes en zijn vader spelen allemaal op dezelfde club.

Het gespannen jongetje uit groep acht lijkt verdwenen, of bestond misschien alleen in de realiteit van Klassen. Van de hockeywedstrijd die hij die ochtend nipt verloor kan hij niet wakker liggen. Als hij maar lekker heeft kunnen bewegen. Op school is gym zijn lievelingsvak, al zijn wiskunde en Duits ook goed te doen.

Het middelbareschoolleven bevalt Viggo wel. Hij lijkt er rustig doorheen te varen: een beetje huiswerk maken en vooral veel afspreken met vrienden. Af en toe past hij op zijn broertjes of op kinderen uit de buurt, maar serieus vakkenvullen hoeft van hem nog niet zo hard. Liever fluit Viggo voor dat geld af en toe een hockeywedstrijdje.

In Klassen hoorden we Viggo roepen dat hij „niet naar een cultuurschool” wilde, maar diep vanbinnen is hij best creatief. Voordat hij zijn elektrische VanMoof-fiets uit de schuur pakt om richting zijn oppasadres te racen wil hij best nog even een riedeltje spelen op de piano in de woonkamer. Elk weekend komt er een pianodocent langs. Viggo oefent eerst een half uur, daarna zijn broertje en dáárna gaat de juf door naar de buren. Eerder kreeg Viggo klassieke pianoles, dat vond hij maar niks. Maar zijn huidige docent is singer-songwriter en nu leert hij akkoorden spelen. „Dat vind ik wel vet.”

Yunuscan (14):
‘Ik ben sterker geworden, mentaal en fysiek’

Wie aan Yunuscan denkt, smelt twee jaar na Klassen nog steeds een beetje. De toen 11-jarige leerling van juf Astrid was de oogappel van de serie. Voor hem zou groep acht een bepalend jaar worden: kon hij de stijgende lijn die hij in groep zeven onverwachts inzette vasthouden en naar de mavo kunnen, of was zijn taalachterstand toch te groot? Hoe hard hij ook zijn best deed, afkomstig uit een Turkse familie waar destijds nauwelijks Nederlands werd gesproken stond hij gelijk 2-0 achter op school. Thuis was het vaak te druk om huiswerk te maken, met alle ooms, tantes, nichtjes en neefjes over de vloer.

In een aandoenlijke scène in Klassen zagen we Yunuscan ’s avonds laat zijn woordenschat bijspijkeren op internet. Op de schaarse momenten dat het rustig was in huis kroop hij achter de computer voor zijn huiswerk. Toen de hele familie naar een Turkse bruiloft was bijvoorbeeld, of als ze gingen bidden. „Je leeft maar één keer”, zei hij toen, de strenge woorden van juf Astrid vers in zijn geheugen. „Dus je moet het nú goed doen.”

Drie jaar later is Yunuscan een paar koppen groter, zijn stem een octaaf lager, maar zijn motivatie om zichzelf te ontwikkelen onverminderd groot. Hij draagt een grijze flat cap, geïnspireerd op zijn lievelingsserie, Peaky Blinders. Als het aan hem ligt komen daar straks overhemd, bretels, gilletje en lange zwarte jas bij. Zijn moeder knikt goedkeurend, op de achtergrond lacht zijn zus hem uit.

„Ik ben sterker geworden, mentaal en fysiek”, vertelt Yunuscan terwijl zijn moeder een uitgebreide lunch serveert. Hij verwijst naar een scène in Klassen waarin een politieagent en een ex-gedetineerde op school komen om de kinderen weerbaarheidstraining te geven. Daar barst Yunuscan ten overstaan van al zijn klasgenoten in huilen uit als hij vertelt dat hij en zijn vrienden soms worden lastiggevallen door andere jongens. „Op dat moment realiseerde ik me dat ik sterker moest worden. Later op de middelbare school zou er niemand meer zijn om me te helpen.” Yunuscan liet zijn „slechte” vrienden achter zich en vertrok alleen met zijn beste vriend naar de middelbare school. Buiten doet hij pull-ups, binnen werkt hij hard aan zijn toekomst.

Yunuscan deed een tweejarige brugklas en zit nu in de derde klas van de mavo. Zijn lievelingsvakken zijn gym en wiskunde („Ik heb een Turkse docent, hij begrijpt mij”). Over zijn toekomstdroom is hij resoluut: zo snel mogelijk zo veel mogelijk geld verdienen, zodat zijn moeder met pensioen kan. Zij heeft sinds anderhalf jaar een kledingreparatiewinkeltje in Zaandam en glundert als ze daarover vertelt. Haar Nederlands is met sprongen vooruit gegaan sinds ze de hele dag met voornamelijk Nederlandse klanten praat. Maar ze werkt hard, zes dagen per week, tien uur per dag. „Soms denk ik: was ik maar de oudste”, zegt Yunuscan, als kleinste broertje van twee zussen en als enige man in huis. „Dan zou ik nóg beter in het leven staan” – hij vindt het zielig voor zijn moeder dat ze zo hard moet werken.

In plaats daarvan ontfermt zijn zus zich over hem. Zij begint binnenkort aan een opleiding tot BOA en inspireerde Yunuscan om ook bij de politie te gaan. „Maar als back-up plan wil ik een e-commerce-bedrijfje beginnen” zegt hij. „Daar heb je geen opleiding voor nodig. Voor 2.000 euro kun je een online cursus volgen.”

De serie heeft Yunuscan geen windeieren gelegd: een huiswerkbegeleider die hem op tv zag, zag potentie in de jongen en bood zijn hulp aan. Sindsdien komt deze ‘coach’ iedere dinsdag langs. Hij helpt Yunuscan met zijn huiswerk, bereidt hem voor op het volwassen leven en samen hebben ze „mannenpraat”. „Hij maakt me ready voor de volgende stap naar het volwassen zijn”, zegt Yunuscan”, „als een soort grote broer”.