Ocean Viking leidt tot Frans-Italiaanse ruzie over migranten

De omgang met het reddingsschip Ocean Viking legt druk op de prille relatie tussen de nieuwe regering van Italië en haar Franse tegenhanger. Nadat Italië dagenlang weigerde het schip te laten aanmeren, is Frankrijk woensdag overstag gegaan door het „bij hoge uitzondering” toestemming te verlenen in het Zuid-Franse Toulon aan te meren. Maar niet zonder fel uit te halen naar de Italiaanse autoriteiten. „Dit zal zeer ernstige gevolgen hebben voor onze bilaterale relatie”, zei minister van Binnenlandse Zaken Gérald Darmanin.

De kwestie begon toen de Ocean Viking, een reddingsschip van de ngo SOS Méditerrannée, half oktober ruim 230 migranten redde ten noorden van Libië. Het schip zou aanvankelijk aanmeren in Italië, maar dat land weigerde toestemming. Vanwege de verslechtering van de leefomstandigheden aan boord en aangemoedigd door de regiovoorzitter van Corsica en de burgemeester van Marseille die zeiden bereid te zijn het schip te laten aanmeren, zette het schip enkele dagen geleden koers naar Frankrijk.

Dichtstbijzijnde haven

De Franse regering, die anders dan lokale bestuurders gemachtigd is een dergelijk besluit te nemen, leek aanvankelijk niet te willen buigen. Donderdagochtend nog onderstreepte minister van Economie Bruno Le Maire in talkshow 4 Vérités dat „de Europese regel is dat de boot moet aanmeren in de dichtstbijzijnde haven, en dat is een Italiaanse haven”. Maar intussen werden al voorbereidingen getroffen in de militaire haven van Toulon en rond het middaguur kwam het verlossende woord. Drie opvarenden met gezondheidsproblemen en één begeleider zijn inmiddels van boord gehaald, de anderen zullen vrijdag aanmeren in Toulon.

Lees ook dit interview met kapitein Carola Rackete: ‘Door de klimaatcrisis kan ons leven totaal ontwricht raken’

De eerste gevolgen voor de Frans-Italiaanse relatie zijn al duidelijk. Darmanin maakte bekend de 3.500 migranten die het zou overnemen uit Italië onder het (vrijwillige) EU-herverdelingsmechanisme niet meer te zullen accepteren. Hierbij roept hij „alle andere deelnemers” hetzelfde te doen om Italië te straffen voor het gebrek aan solidariteit. Italië „gedraagt zich niet als een verantwoordelijke Europese staat”, aldus Darmanin. Volgens de minister is Duitsland bereid om een derde van de migranten van de Ocean Viking op te vangen en ook andere EU-landen zouden nadenken over wat ze kunnen doen. Frankrijk zelf wil een derde van de opvarenden „herlocaliseren” alvorens de asielprocedure begint.

Ondertussen beticht Italië Frankrijk van hypocrisie. „Frankrijk bekritiseert ons, maar in Ventimiglia gaan de uitzettingen inmiddels gewoon voort”, zei premier Georgia Meloni woensdag, verwijzend naar de pushbacks die volgens mensenrechtenorganisaties al jaren plaatsvinden aan de Frans-Italiaanse grens. Ook wordt benadrukt dat Italië, ondanks tegenstribbelingen, drie andere migrantenboten wel heeft toegelaten.

De Italianen vermoeden dat de Franse regering zich aanvankelijk onwrikbaar opstelde uit vrees voor radicaal-rechtse partijen in eigen land. Partijen als het Rassemblement National en Reconquête leveren inderdaad felle kritiek op de regering. Zo stelt Marine Le Pen van het Rassemblement National dat Macron een „dramatisch signaal van laksheid” afgeeft. „Na dit besluit zal niemand meer geloven dat hij een einde wil maken aan massale en ongecontroleerde immigratie.”