De extreem goedkope Iraanse kamikazedrones zijn geen wonderwapens

Een video uit Oekraïne laat precies zien hoe de Iraanse Shahed-136-drone te werk gaan. Het 3,5 meter lange deltavormige projectiel duikt recht naar beneden met het snerpende gezoem van een propellermotor, traag genoeg om meerdere seconden in beeld te zijn. Dan explodeert het aan de voet van een flatgebouw.

Tientallen van deze kamikazedrones raakten de afgelopen week Oekraïense burgerdoelen zoals wegen, parken en elektriciteitscentrales maar ook enkele militaire doelen als tanks en artillerie.

Dit weekeinde onthulde de Washington Post op basis van anonieme defensiebronnen dat Iran ook de ballistische raketten gaat leveren.

Instapmodel

Iran werkt al decennia aan eigen raketten en militaire UAV’s (Unmanned Aerial Vehicles) oftewel drones. Die zijn van gestaag toenemend technologisch niveau en zijn steeds betrouwbaarder en preciezer. Vooral in drones heeft Iran een uitgebreid arsenaal opgebouwd, waarin de Shahed-136 nog maar een instapmodel is.

Iran doet met de wapenleveringen kennis, ervaring en prestige op die de wapens internationaal aantrekkelijker maken.

De Shahed-136 wordt wel een loitering munition genoemd, een term voor drones die een poosje kunnen rondvliegen, op zoek naar een doelwit om zich op te storten. Maar eigenlijk is die term niet terecht: de Shahed-136 heeft geen eigen camera, en stort zich met hulp van satellietnavigatie op een van tevoren geprogrammeerd punt, met een explosieve kop van 40 kg.

Het leven in Kiev na de bommenregen

Deze podcast luister je ook in onze app

Het is kortom geen wonderwapen. Het voordeel voor Rusland is vooral dat hij extreem goedkoop is: rond de 20.000 euro, een fractie van de meeste luchtdoelraketten die gebruikt worden om ze uit de lucht te schieten. Door die lage prijs kunnen ze ook in grote aantallen ingezet worden. Volgens Oekraïense inlichtingendiensten heeft Rusland er 2.400 van besteld.

Flinke dosis geluk

Toch is het de vraag of ze ook militair een verschil gaan maken. „Om raket- en drone-aanvallen te vermijden, zijn de belangrijke onderdelen van het Oekraïense leger extreem mobiel en voortdurend verdeeld over verschillende plaatsen”, zegt Paul van Hooft, expert in luchtverdediging bij het veiligheids-instituut HCSS in Den Haag.

Door Rusland fel nagejaagde militaire doelen zoals de ruim honderd door de Verenigde Staten geleverde M777 Houwitsers en vooral de HIMARS-raketwerpers die Oekraïne de overhand gaven, zijn zeer mobiel. Volgens de VS zijn alle geleverde HIMARS-systemen nog in werking.

Zulke militaire doelen moet je eerst vinden, bijvoorbeeld met verkenningsdrones, en daarna snel bestoken voordat ze weer vertrokken zijn. In die snelle samenwerking presteren de Russische strijdkrachten tot nog toe matig. De Russische Orlan-10 verkenningsdrones worden vaak uit de lucht gehaald, al doen de tientallen Mohajer-6-verkenningsdrones, die Iran ook levert, het misschien beter.

Daarnaast worden militaire doelen vaak beschermd door luchtafweersystemen waarvoor de Shahed-136 geen partij zou moeten zijn. Zelfs in stedelijke gebieden claimt Oekraïne ruim de helft van de Shahed-136’s neer te halen. Online circuleren zelfs video’s van Oekraïners die ze met kalasjnikovs neerschieten (al komt daarbij een flinke dosis geluk kijken).

Lees ook: Zelfs de Russische nationalisten moeten nu zwijgen

Ballistische raketten

Zorgwekkender voor Oekraïne is de Iraanse levering van ballistische korteafstandsraketten Fateh-110 en Zolfaghar aan Rusland. Die kunnen doelen raken op afstanden tot respectievelijk 300 en 700 kilometer. De raketten zouden de oprakende precisiegeleide Russische raketten zoals de Russische Iskander-M kunnen aanvullen.

Naast financiering om de eigen wapenontwikkeling op te voeren, doet Iran met de leveringen ook ervaring en kennis op, en krijgen de wapens meer prestige – waardoor er meer van verkocht kunnen worden.

Mogelijk was dit ook reden voor de Israëlische minister voor diaspora-zaken Nachman Shai, om op te roepen Israëlische wapens aan Oekraïne te leveren. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft Israël wel herhaaldelijk om het Iron Dome-systeem gevraagd, tot nog toe zonder resultaat. Experts zijn het er overigens niet over eens of het Israëlische Iron Dome-systeem, dat boven Israëlische steden Hamas-raketten uit de lucht schiet, geschikt is om de Iraanse drones van het type Shahed-136 te onderscheppen.

Iran ontkent ondertussen dat het land de drones aan Rusland levert. Op de brokstukken van neergehaalde exemplaren staat de Russische type-aanduiding ‘Geran-2’: ‘geranium’. Dat is volgens de Russische traditie om artilleriestukken te noemen naar sierbloemen als tulpen, acacia’s, hyacinten en anjers.