Toch liever een echt vuurwapen op de filmset

Wat doet een echt wapen op een filmset? De vraag ging afgelopen week opnieuw door mijn hoofd naar aanleiding van het tragisch overlijden van cameravrouw Halyna Hutchins. Ze werd een jaar geleden getroffen door een echte kogel die nog in de ouderwetse revolver zat waarmee acteur Alec Baldwin op de set van western Rust aan het oefenen was. Vrijdag kwamen familieleden van Hutchins met Baldwin, tevens producent van de film, tot een schikking.

Waarom wordt er op sets niet gewoon gewerkt met replica’s en achteraf een rokende loop met de computer toegevoegd, zoals een Amerikaanse petitie voorstelt? Het lijkt logisch, maar blijkt dat niet te zijn als ik rondbel in de Nederlandse film(wapen)wereld. Allereerst is de kans op dodelijke ongelukken, zoals die op de Rust-set, in Nederland klein. Bij de meeste wapens die kunnen schieten met losse flodders of knalpatronen zit er een restrictie in de loop zodat er geen echte patronen doorheen kunnen.

Helemaal overschakelen op replica’s in plaats van (onklaar gemaakte) wapens is lastig, vertelt Jarg de Boer van Anta Uniformverhuur & Props. Van veel wapens zijn simpelweg geen replica’s te vinden en ze kosten soms bijna evenveel als het echte model. „Bovendien kan niet elke replica knalpatronen afvuren of patronen met een klik vanuit het magazijn ‘kameren’ voor een schot, wat filmmakers graag in beeld brengen.”

Regisseur Joost van Hezik wilde in zijn Boy Meets Gun (2019) juist het effect van een vuurwapen op mensen in beeld brengen en werkte met een echte Desert Eagle Magnum .44. In Van Heziks film komt een sullige universiteitsprofessor per ongeluk in het bezit van dat buitensporig grote vuurwapen. Van Hezik: „Het gevoel oproepen: ik heb een pistool vast, het is geladen en het zal zo meteen knallen, dat kon alleen met een echt wapen.”

Er zit een soort macht en geilheid in een wapen, dat je controle hebt

Als de protocollen worden gevolgd en niemand kogels naar een set brengt, zoals bij Rust gebeurde, kan er weinig misgaan, denken de kenners. Als er wordt gewerkt met een wapen dat knalpatronen afschiet, zoals bij Boy Meets Gun, is verplicht iemand van het wapenverhuurbedrijf aanwezig: knalpatronen kunnen van dichtbij een gat in iemands slaap blazen, legt De Boer uit. Bij het aanreiken van een wapen toont hij altijd dat het leeg is en acteurs worden continu geïnstrueerd: nooit zomaar je vinger op de trekker, nooit richten op tegenspelers.

In de protocollen en vergunningen staat ook dat een wapen altijd beveiligd opgeborgen en vervoerd moet worden, zodat er nooit per ongeluk een 15-jarige met een levensecht vuurwapen rondrent, zoals in 2019 gebeurde met de zoon van Femke Halsema en filmproducent Robert Oey.

De „letterlijke en figuurlijke” zwaarte die werken met een echt wapen meebrengt, kan acteurs ook helpen, vertelt Yannick de Waal, die een agent speelt in de aankomende AvroTros-serie Het Gouden Uur. „Een echt pistool is vaak zwaarder dan een replica. Maar ook de wijze waarop ermee werd omgegaan op set, hield mij ervan bewust dat iets serieus speelde.” Acteur Eelco Smits, die de hoofdpersoon speelt in Boy Meets Gun, begreep dankzij de immense Magnum .44 beter hoe je verslaafd raakt aan een handwapen. „Er zit een soort macht en geilheid in, dat je controle hebt.”

De opnames van Rust worden in 2023 voortgezet, met de weduwnaar van Hutchins als mede-producent. Alleen al zijn aanwezigheid zal mensen er misschien ook aan herinneren dat wat ze vasthouden geen speelgoed is. En wie weet maakt die gedachte echte wapens op de set van Rust overbodig?