Australië doet onderzoek naar dood Afghaanse man

Defensie begint een nieuwe, omvangrijke zoektocht naar een Nederlands inlichtingenrapport over een mogelijk oorlogsmisdrijf door Australische militairen in Afghanistan. Dat land heeft inmiddels een justitieel onderzoek geopend naar het vermeende misdrijf: de marteling van en moord op een Afghaan.

Dit schrijft minister Kajsa Ollongren (Defensie, D66) in een brief, die maandag is verstuurd aan de Tweede Kamer. Aanleiding is een artikel in NRC over een interne melding die Nederlandse militairen in 2010 deden over deze mogelijke oorlogsmisdaad door de Australische troepen en het zoek raken van de melding. SP en D66 stelden er vragen over.

Lees hier over hoe een melding over de executie van een Afghaanse burger zoekraakte bij Defensie

De zoektocht van Defensie naar het rapport in de digitale archieven heeft niets opgeleverd. „Ik heb daarom opdracht gegeven de zoektocht naar het vermeende rapport per direct te verbreden, verdiepen en versnellen”, schrijft Ollongren. „Op korte termijn wordt zowel het papieren als het digitale archief doorzocht.” Defensie zet daarvoor een team informatiespecialisten in; die gaan zoeken bij „alle betrokken Defensie-onderdelen”.

Het inlichtingenrapport is van ruim twaalf jaar geleden. In april 2010 kwamen twee Nederlandse mariniers in Uruzgan om het leven door een bermbom. Na een tip van de speciale eenheden van de Australische bondgenoot, pakten de Nederlandse militairen een man op die verdacht werd van betrokkenheid bij de aanslag. Na dagen van verhoor en onderzoek concludeerden Nederlandse inlichtingenofficieren dat de man niet de bommenmaker was en ook geen Taliban-leider. De jonge man, luidde de conclusie, was een onschuldige boer, mogelijk met dezelfde naam als een Taliban-leider.

Enige tijd later brachten de Australische special forces de man alsnog om het leven. Hij werd daarbij gemarteld en vermoord, vertelden meerdere lokale bronnen aan de Nederlandse inlichtingenofficieren. Een van deze inlichtingenofficieren maakte over het voorval een zogeheten ‘Special Report’ op, en verspreidde daarvan zowel digitale als papieren versies. Er gebeurde niets mee.

Oorlogsmisdaden

Pas in november 2020 kwam er weer aandacht voor, toen in Australië het zogeheten Brereton-rapport werd gepubliceerd, dat zeer sterke aanwijzingen bevatte voor oorlogsmisdaden van Australische militairen.

Defensie kreeg een melding over het bestaan van het document en gaf een kolonel der mariniers opdracht het te zoeken. Die kon het niet vinden. Militairen die het rapport zouden moeten hebben ontvangen, konden zich niets herinneren.

„Er zal opnieuw worden gesproken met direct betrokkenen en de groep te interviewen personen wordt uitgebreid”, schrijft Ollongren nu. Die gesprekken zullen mogelijk worden gevoerd door het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en de Directie Internationale Onderzoeken en Beleidsevaluatie (IOB) van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Nederland heeft Australië en de Verenigde Staten gevraagd om informatie over deze zaak. In Australië heeft dit volgens Ollongren geleid „tot het opstarten van een onderzoek naar deze zaak” door politie en justitie.