Fire is echt meer dan ‘een tikje sneu’

In tijden van flexibele contracten, een onmogelijke huizenmarkt en gierende inflatie wint onder jongeren een online beweging aan populariteit: ‘FIRE’. Kort voor ‘Financial Independence, Retire Early’. Misschien wel eens over gehoord in de media? PowNed zond vorig jaar een documentaire uit waarin een oud-international kijkers aanmoedigde huisjes te melken. De VRT koppelde het deze zomer aan cryptomunten en Russische piramidespellen. De Volkskrant vindt het „elitair” en Rutger Bregman noemt het „een tikje sneu”.

In alle media-aandacht zijn er twee beelden dominant: 1) het maximaliseren van inkomen en 2) luieren als je eenmaal met pensioen bent. Geen wonder dat je daarvan gaat denken dat millennials en gen-z’ers alleen nog maar rijk en lui willen zijn.

Tijd voor een bekentenis: ik ben FIRE-aanhanger. Zes jaar geleden ontdekte ik het blog van Canadees Pete Adeney, grondlegger van de beweging. Als je zijn artikelen leest, krijg je een heel ander beeld van FIRE. Dan blijkt het niet te draaien om maximaliseren van inkomen, maar om minimaliseren van uitgaven.

Adeney roept zijn lezers op zo min mogelijk uit te geven, zodat je zo spoedig mogelijk geen salaris meer nodig hebt. Wie minder uitgeeft, hoeft ook minder te sparen om financieel vrij te zijn. Woon zo klein als je kan, het liefst met huisgenoten, rijd geen auto, koop geen smartphone, doe je boodschappen in bulk, doe-het-zelf en mijd horeca. Adeney volgt zijn eigen adviezen, spaarde op het hoogtepunt tweederde van zijn IT-salaris en ging op zijn dertigste ‘met pensioen’.

Hij is anti-bitcoin en schrijft dat „wetenschappers allang bewezen hebben dat je niet gelukkig wordt van het nastreven van rijkdom”. Adeney ziet FIRE als individueel verzet tegen de maatschappelijke verwachting dat je als brave burger altijd maar meer moet consumeren. En als educatieve handreiking naar de twee generaties die het slechter hebben dan de generaties voor hen.

En dat aartsluie vervroegde pensioen dan? Gaat iedereen tv-kijken en hamburgers eten?

Adeney gelooft dat als we niet meer afhankelijk zijn van een salaris, we ons inzetten voor zaken die we echt belangrijk vinden. Hij brengt dit zelf in de praktijk. Adeney schreef al zijn 528 artikelen over FIRE tijdens zijn pensioen, doneert advertentie-inkomsten volgens de principes van effectief altruïsme en begon in het zieltogende centrum van zijn woonplaats een buurtcentrum. Op zijn forum las ik over dokters die een praktijk runnen voor patiënten zonder zorgverzekering, advocaten die pro-bono ongedocumenteerden bijstaan en lezers die zich fulltime wijden aan mantelzorg of vrijwilligerswerk.

Er zijn talloze ‘finfluencers’ die de boodschap van Adeney hebben verdraaid naar ‘get rich quick’-programma’s. Deze online ondernemers zijn goed in het genereren van media-aandacht, daar moeten ze immers van leven. Ze promoten hun dubieuze cryptomunten en peperdure online cursussen. Een schril contrast met Adeney, die uit overtuiging alles gratis ter beschikking stelt.

Media verlekkeren zich aan het wanstaltige generatiebeeld dat de meer commerciële personal finance-goeroes neerzetten. „Kijk, onze jeugd wil alleen maar rijk en lui zijn!” Wie zélf moeite doet om naar de bron van FIRE te gaan, vindt een goedbedoeld antwoord op de heersende financiële onzekerheid.