Ieder zijn rol in de race om de regenboogtrui

Na afloop van de mixed relay bij de WK wielrennen in Wollongong van afgelopen woensdag stapte bondscoach Koos Moerenhout met de drie renners uit zijn mannenselectie in de auto. Het onderdeel, waarop Nederland vooraf tot de favorieten werd gerekend, was uitgelopen op een deceptie: eerst kreeg Bauke Mollema materiaalpech, waardoor Mathieu van der Poel en Daan Hoole met zijn tweeën verder moesten. Vlak nadat zij waren afgelost door de Nederlandse vrouwen, kwam Annemiek van Vleuten hard ten val en kon er een streep door de Nederlandse medailleaspiraties.

Toch proefde Moerenhout op de terugweg naar het hotel in Sydney weinig teleurstelling in de auto. „Het was natuurlijk echt een tegenvaller, maar ik merkte dat de mannen het goed konden relativeren”, vertelt hij telefonisch vanuit Australië. Tijdens de autorit van ruim een uur kwam de verloren dag voorbij, maar ging het daarna over de wegwedstrijd van deze zondag. Moerenhout: „Ze stapten er vrij snel overheen, en ik voelde dat het met de sfeer en de beleving wel goed zat. Zondag is toch het hoofddoel.”

De WK-wegwedstrijd voor mannen – de vrouwen reden zaterdagochtend vroeg Nederlandse tijd – is elk jaar een bijzondere race op de kalender. Voor een keer rijden de renners niet voor hun commerciële teams, maar voor hun nationale bonden. Ze doen dat zonder de oortjes die ze normaal inhebben voor communicatie, terwijl op die dag alles goed moet gaan. Want als dat lukt, is de beloning groot: de wereldkampioen mag een jaar lang elke wedstrijd in de regenboogtrui rondrijden.

Ook voor de bondscoach is het een unieke wedstrijd, zeggen de drie mannen die het meest recent de Nederlandse selectie bepaalden. Johan Lammerts deed het van 2013 tot 2016, Thorwald Veneberg volgde hem op en eind 2018 werd Moerenhout bondscoach. Het is toewerken naar een „piekprestatie”, zegt Veneberg over de functie. „Het is lastig, want alleen op zulke momenten doet je baan ertoe.”

Mensenkennis

Voor de bondscoach begint het werk voor de wegwedstrijd op het moment dat het WK-parcours bekendgemaakt wordt, in december het jaar ervoor. Dan is het zaak te kijken welke renners er bij het profiel van de koers passen. „Je neemt niet een sprinter mee als het parcours bergachtig is”, geeft Lammerts als voorbeeld.

Het samenstellen van de selectie is geen makkelijke opgave, zegt Veneberg. „Het zijn renners die het hele jaar tegen elkaar rijden, en nu moeten ze samenwerken.” Simpelweg de acht beste renners selecteren heeft geen zin, stelt hij. „Ze moeten bereid zijn hun eigen kansen op te offeren voor een ander.” Mensenkennis hebben is voor een bondscoach net zo belangrijk als tactische kennis. „Je moet people skills hebben en precies weten hoe je elke renner moet benaderen.”

Soms zit de bondscoach met een luxeprobleem. Voor het vlakke parcours bij het EK in München eerder dit jaar, kon Moerenhout kiezen uit twee topsprinters: Fabio Jakobsen en Dylan Groenewegen. Moerenhout koos voor Jakobsen, die de wedstrijd won. „Dylan had daar ook heel graag gereden, dus het is zaak dat je uitlegt waarom de keuze niet op hem gevallen is.”

Voor dit WK wist Moerenhout al snel om wie hij de ploeg heen wilde bouwen. Mathieu van der Poel als „speerpunt”, en Dylan van Baarle en Bauke Mollema die ook mee kunnen doen om de winst. Hij liet hen al vroeg in het jaar weten dat hij ze mee wilde nemen. „Wat dat betreft is het ook geen rocket science”, zegt Moerenhout.

Ook Lammerts benaderde de in zijn ogen belangrijkste renners ruim op tijd, in het voorjaar. „Ik zocht ze op tijdens Parijs-Nice of Tirreno-Adriatico om ze het parcoursprofiel te overhandigen. Zo hoopte ik een zaadje in hun hoofd te planten, zodat ze rekening zouden houden met het WK.”

De meeste renners dromen als jonge jongen niet zozeer van de wereldtitel, maar van de gele leiderstrui in de Tour de France of het winnen van een klassieker als de Ronde van Vlaanderen of Parijs-Roubaix, zegt Moerenhout. Het WK past ook niet altijd in het programma van een renner. „Dit jaar liep de Ronde van Spanje tot 11 september door. Daarna moesten renners nog de reis maken naar Australië.”

De bondscoach heeft een paar dagen om een groepsgevoel te creëren

De acht Nederlandse renners hebben allemaal een andere voorbereiding doorlopen naar dit WK. Van der Poel reed zich in vorm via een aantal kermiskoersen en de GP van Wallonië, waar ook Taco van der Hoorn aan meedeed. Mollema koerste in de Ronde van Duitsland, Pascal Eekhoorn en Jan Maas stonden aan de start bij twee WorldTour-wedstrijden in Canada en Van Baarle, Wout Poels en Daan Hoole reden de Vuelta. Die laatste twee stapten eerder af vanwege een coronabesmetting.

Als de ploeg eenmaal compleet is, heeft de bondscoach slechts een paar dagen om een groepsgevoel te creëren. Veneberg besloot in 2018 in Innsbruck in het hotel een koffiehoek, met een echte barista, neer te zetten. „Alle renners vinden koffie belangrijk, en zo hebben ze een plek waar ze kunnen kletsen, in plaats van alleen op hun hotelkamer te zitten.” De koffiehoek staat ook dit jaar in het hotel in Sydney.

Basisscenario’s

Ook de tactiek wordt in die paar dagen bepaald, in samenspraak met de renners, zegt Moerenhout. Er wordt een aantal basisscenario’s over het verloop van de wedstrijd doorgenomen. Daarnaast is het maken van duidelijke afspraken het belangrijkste, zegt hij. „Zo kent iedereen zijn rol.”

Toch moet een bondscoach tijdens de wedstrijd nog wel eens ingrijpen. Lammerts herinnert zich het WK in Qatar in 2016, waar Nederland met Niki Terpstra en Dylan Groenewegen als kopmannen aan de start verscheen. „Terpstra zat in de kopgroep, en daarachter gingen de Duitsers rijden om de vluchters terug te pakken. Dylan rook toen zijn kans en wilde dat we zouden meerijden. Ik heb hem toen moeten zeggen dat hij zich rustig moest houden, zo hadden we dat afgesproken.”

Dit jaar is de rolverdeling duidelijk: Van der Poel is kopman. De kans op de eerste Nederlandse wereldkampioen sinds Joop Zoetemelk in 1985, wordt hoog ingeschat. „We hebben een bredere selectie dan ooit”, zegt Veneberg. „Van der Poel in goeden doen steekt er bovenuit, maar in zijn schaduw kunnen ook Van Baarle en Mollema winnen.” Ook Moerenhout ziet de wedstrijd met vertrouwen tegemoet. „Ik verwacht dat er ontsnappingen komen en als we daarbij zitten, dan maken we een kans.”