Toneelstuk over gevallen militair Marco Kroon ontsnapt niet aan clichés

Majoor Marco Kroon is een van de meest omstreden militairen van Nederland. De oorlogsveteraan ontving in 2009 als eerste persoon in meer dan vijftig jaar de Militaire Willems-Orde voor zijn optreden tijdens de vredesmissie in Uruzgan. In de jaren daarna werd hij echter twee keer in strafzaken veroordeeld: in 2011 voor wapenbezit en in 2019 voor mishandeling van een politieagent.

Het bewogen leven van de militair inspireerde theatermaker Gillis Biesheuvel tot het maken van de theatervoorstelling Kroon. Het is geen directe biografie geworden: Biesheuvel en auteur en NRC-medewerker Dana Linssen spraken naast Kroon zelf verschillende andere oorlogsveteranen en experts over wat het betekent om als soldaat door het leven te gaan, waarna Linssen het materiaal tot een tekst smeedde.

Biesheuvel zelf speelt de naamloze soldaat die het publiek over zijn leven vertelt; de militair deelt het podium met zijn dochter, die door een man wordt gespeeld: Luca Bötzel. Zij is als straaljagerpiloot opgeleid en staat op het punt om voor het eerst op missie te gaan. Om de emotionele afstand tussen vader en dochter weer te geven is door decorbouwer Mats Boswijk een glazen slaapkamer gebouwd, waarin Bötzel het grootste deel van de voorstelling zit opgesloten.

Psychotische episode

Het probleem met Kroon is dat de voorstelling er niet in slaagt om aan de clichés van de getraumatiseerde oorlogsveteraan te ontsnappen. Het idee van ‘eens een militair, altijd een militair’ is door de talloze films, tv-series en theatervoorstellingen die over het thema zijn gemaakt overbekend, en Kroon voegt daar weinig aan toe. Biesheuvel zit als de hoofdrolspeler gevangen in zijn herinneringen. Hij wil het liefste terug naar het front, vertelt over een psychotische episode in zijn burgerleven en over zijn tekortschieten als echtgenoot en als vader – het is allemaal bekend terrein.

Het gegeven van de dochter die in de voetsporen van haar vader treedt is interessant, maar komt in de spelregie van Sarah Moeremans ook niet helemaal uit de verf. Bötzels tekstbehandeling is te netjes en zijn spel te eenzijdig om emotionele impact te sorteren. Hij krijgt ook weinig steun van de tekst: de dochter vervult slechts een functie in het verhaal van de vader; over de eigen motivaties om voor een militaire loopbaan te kiezen komen we weinig te weten.

De makers van Kroon hebben uit de getuigenissen die ze hebben verzameld te weinig specificiteit kunnen destilleren om het publiek van nieuwe inzichten of empathie te voorzien.

Correctie: Dit artikel meldde dat Kroon in twee verschillende zaken verdacht werd van drugs- en wapenbezit en mishandeling van een politieagent en dat hij in de eerste zaak werd vrijgesproken en in de tweede zaak werd veroordeeld. Correct is dat hij in de eerste zaak voor de aanklacht van drugsbezit is vrijgesproken, maar voor wapenbezit is veroordeeld.