Partijleden CU en D66 kritisch op asielafspraken van het kabinet

„Een walgelijke deal, die D66 nooit had mogen steunen”. De partij heeft getekend voor „het met voeten treden van de meest fundamentele rechten van vluchtelingen”. „Laten we nou alsjeblieft geen VVD-beleid gaan recht praten.”

De poging van Tweede Kamerlid Anne-Marijke Podt (D66) om de door het kabinet aangekondigde noodmaatregelen tegen de acute asielcrisis te verkopen, werd lang niet door al haar partijgenoten met applaus ontvangen. Podt had op haar socialemedia-kanalen diezelfde vrijdagmiddag al een gemotiveerde toelichting geschreven op het kabinetsbesluit, waar de coalitiefracties uit de Tweede Kamer bij betrokken zijn geweest. „D66 ziet de plannen als noodzakelijk, pragmatisch en realistisch.”

De genomen maatregelen liggen, net als bij coalitiepartner ChristenUnie, gevoelig bij de achterban van de partij die staat voor een humaan en ruimhartig asielbeleid en een voorvechter is van internationaal recht. Vooral het besluit het aantal vluchtelingen dat Nederland volgens de ‘Turkije-deal’ uit 2015 jaarlijks opneemt fors te verminderen, zet kwaad bloed (van de afgesproken duizend tot volgend jaar mogelijk vijfhonderd). Net als de tijdelijke stop op gezinshereniging voor vluchtelingen die wel over een verblijfsvergunning beschikken, maar nog niet over volwaardige huisvesting.

D66-kiezers hechten grote waarde aan een humaan vluchtelingenbeleid

Tweede Kamerlid Podt omschrijft deze als „een paar ingrijpende en pijnlijke, tijdelijke noodgrepen”, die „helaas nodig waren om te voorkomen dat mensen buiten moeten slapen”. Volgens haar doet het kabinet er alles aan „om dit heel snel overbodig te maken”.

Vorige week was er de openbare oproep van kritische D66-leden aan partijleider en vicepremier Sigrid Kaag om in de stikstofcrisis en de ruzie die daarover in het kabinet is uitgebroken, vooral de rug recht te houden. Maar nu is er nog geen georganiseerde actie tegen het nieuwe asielbeleid. Voorzitter Daphnie Ploegstra van de thema-afdeling Samenleven, migratie en asiel van D66 was niet bereid om haar eerdere verzuchting op Twitter – „Hoe harteloos ben je.” – nader toe te lichten.

Toch zullen de Tweede Kamerfractie en de D66-bewindslieden de druk vanuit de achterban voelen. In het verkiezingsprogramma staat dat de opvang voor asielzoekers „menswaardig” moet zijn, procedures voor verblijfsvergunningen „snel en zorgvuldig” en dat statushouders „snel [moeten] worden geholpen met integratie”. Het zijn waarden die ook in het coalitieakkoord van het kabinet-Rutte IV terecht zijn gekomen, tijdens de moeizame formatie van vorig jaar bevochten door zowel D66 als de ChristenUnie.

Partij van het gezin

ChristenUnie-leden roerden zich wél gezamenlijk nadat het kabinet de nieuwe asielmaatregelen had aangekondigd. Zondag riepen 130 leden het partijbestuur in een brief op om zich tegen het nieuwe plan te keren. De brief werd voornamelijk ondertekend door gemeenteraadsleden en door het voltallige bestuur van jongerenafdeling PerspectieF. Maandagavond was de brief ondertekend door zo'n 300 leden. De kritiek richt zich met name op het uitstel van gezinshereniging. „Dat mogen wij als partij van het gezin nimmer accepteren.”

Lees ook: Leden roepen ChristenUnie op zich te keren tegen asielplan regering

Maandag reageerde Tweede Kamerlid Don Ceder, die namens de ChristenUnie het woord voert over asiel, in een interview in het Nederlands Dagblad op de brief. Hij lijkt niet van plan om het nieuwe asielplan te frustreren. Volgens Ceder zitten er „pijnlijke maatregelen” en „goede afspraken” in het plan. „Alles afwegend kunnen wij dit dragen.”

Dezelfde krant publiceerde maandag ook een opiniestuk van partijleider Gert-Jan Segers, die zich net als Ceder niet alsnog tegen de afspraken lijkt te willen keren. „Met coalities die altijd door het politieke midden gaan, is het onvermijdelijk dat er bij migratie alleen maar afspraken kunnen worden gemaakt die een mengeling zijn van streng en humaan.”

Verdeeldheid

Binnen de ChristenUnie heerst er altijd al verdeeldheid als het om asielbeleid gaat. Er is een wat rechtsere vleugel en een wat linksere. Aan de flank van die laatste zit de groep leden die het initiatief heeft genomen tot het schrijven van de brief. Één van hen is Antonie Fountain. „Don Ceder en Maarten van Ooijen [staatssecretaris van VWS] behoorden eerst ook tot die groep”, zegt hij. „Ik snap wel dat als je dag in dag uit met de VVD en het CDA in onderhandelingen zit, je op een gegeven moment vooral nog wil zien wat er wel is gelukt en niet wat er niet is gelukt. Maar om dat laatste ook te zien heb je gelukkig een achterban.”

Binnen de ChristenUnie heerst er altijd al verdeeldheid als het om asielbeleid gaat

Tegen zijn achterban heeft Ceder maandagmiddag nog niet gezegd dat hij het nieuwe asielplan wil laten zoals het is. Fountain denkt dat het Tweede Kamerlid nog wel actie zal ondernemen. „We hebben veel contact met Ceder en de rest van de partijtop. Als de ChristenUnie nu al tegen het kabinet gaat zeggen dat ze het plan toch niet ziet zitten, heb je een kabinetscrisis. Ik snap het als ze misschien wachten totdat de druk vanuit de achterban nog hoger is.”

Ook Nathan Kramer, bestuurslid van jongerenorganisatie PerspectieF, denkt dat de leden uit de partijtop nog wel iets zullen doen met de kritiek. „Ik snap dat ze in een moeilijke positie zitten, omdat ze moeten schipperen tussen kabinetstabiliteit en de wensen van de achterban. Maar ik ken de ChristenUnie als een partij die echt iets doet met kritiek van haar leden.”

Lees ook: Hoe lokale VVD’ers druk uitoefenden op de partijtop over de opvang van asielzoekers

Maandag aan het eind van de middag werd bekend dat de partij in september een ledenvergadering organiseert waar kritische leden in gesprek gaan met de partijtop over de asielplannen.

Onder kritische D66-leden is er vooralsnog geen verzoek gedaan tot een extra partijberaad om het asielbeleid te bespreken of te wijzigen. Op de al geplande ‘landelijke netwerkdag’, komende zaterdag in Utrecht, zullen actieve leden D66-kopstukken uit Tweede Kamer en kabinet ongetwijfeld wel bestoken met lastige vragen.