‘In Ter Apel vijf keer zoveel kinderen als toegestaan, slapen noodgedwongen op stoelen en begeleiding ontbreekt’

In asielzoekerscentrum Ter Apel worden op dit moment zo’n 350 kinderen zonder ouders opgevangen, terwijl er officieel slechts plek is voor 55 alleenstaande minderjarigen. Ongeveer vijftig van die jongeren verblijven noodgedwongen in de wachtruimte van immigratiedienst IND op het terrein. Daar staan geen bedden. De kinderen brengen de nacht door op een stoel. Er is geen begeleiding, alleen beveiliging. Ze krijgen eten (magnetronmaaltijden) en drinken, ze kunnen naar de wc, maar er is geen douche. Dat vertellen bronnen aan NRC, de cijfers en omstandigheden worden bevestigd door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA).

Lees ook het commentaar: Wat vindt NRC | In Ter Apel lijkt de staat de chaos haast te verwelkomen

Hulpverleners ter plekke maken zich grote zorgen over het welzijn en de veiligheid van de kinderen. Alleenstaande minderjarigen zijn de meest kwetsbare groep vluchtelingen. In Ter Apel worden deze kinderen gewoonlijk op een aparte plek op het terrein opgevangen, min of meer gescheiden van volwassen vluchtelingen. Na hun asielaanvraag is het de regel dat zij binnen enkele dagen worden ondergebracht op opvangplekken speciaal voor jongeren door heel Nederland. Die plekken zitten vol. Ook kampt de IND met achterstanden. Voor de driehonderd jongeren die niet in de wachtruimte van de IND zitten, maar op de reguliere opvangplaats in Ter Apel verblijven, zijn overdag zeven begeleiders aanwezig. ’s Nachts zijn dat er twee.

Brandbrief

De rechten van kinderen in Nederlandse vluchtelingencentra worden geschonden, hun veiligheid is in het geding, concludeerden de Inspectie Justitie en Veiligheid en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd al in juni dit jaar. Destijds telden inspecteurs tijdens een bezoek aan Ter Apel 170 alleenstaande minderjarigen. Dat zijn er inmiddels dus twee keer zo veel.

In een ‘brandbrief’ aan staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel en Migratie, VVD) schreven de inspecties dat COA-medewerkers „geen ruimte voor individuele aandacht” hebben. „Kamercontroles worden niet meer frequent uitgevoerd waardoor de hygiëne verslechtert, en maaltijden worden niet meer gezamenlijk genuttigd omdat de eetzaal niet geschikt is voor de grote groep.” De sfeer is onrustig, schreven de inspecties, er is overlast. „Er is geen goed zicht op de veiligheid.” Een medewerker voegt daar nu aan toe dat er kinderen zijn aangetroffen die al dagen nauwelijks gegeten hadden.

Het COA sloeg vorig jaar al alarm. Eind oktober waarschuwde de top het ministerie van Justitie en Veiligheid dat veiligheid en leefbaarheid onder druk staan in asielzoekerscentra, dat de begeleiding ondermaats is en de werkdruk „onacceptabel hoog”. Sindsdien is de druk in de asielopvang alleen maar hoger geworden. Bijna één op de drie COA-medewerkers in Ter Apel zit ziek thuis.

Lees ook: In Ter Apel groeit de wanhoop: ‘Ga maar terug. Hier wachten heeft geen enkele zin’

Binnen in het aanmeldcentrum is de toegang voor journalisten beperkt. Voor de deur van het overvolle aanmeldcentrum wordt de problematiek nu ook voor de buitenwereld goed zichtbaar. Al weken slapen vluchtelingen er op het gras voor het gesloten hek. Deze week waren dat er meer dan ooit: zevenhonderd mensen. Overdag worden vrouwen en kinderen uit de groep gehaald, zij krijgen onderdak op een noodopvangplek. Maar ’s nachts, zo zeggen verschillende bronnen, is het lastig om alle alleenstaande minderjarigen uit de groep te filteren. Het komt voor dat ook zij soms een nacht buiten slapen. Vrijdagavond zijn honderden vluchtelingen in bussen naar noodopvanglocaties gebracht. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd had alarm geslagen over de situatie op het veld voor het aanmeldcentrum. Volgens de Inspectie is er „een groot risico” op het uitbreken van infectieziekten.

In totaal verblijven meer dan tienduizend minderjarige vluchtelingen in Nederlandse vluchtelingencentra. Volgens de inspecties ging het in juni om 8.800 kinderen en jongeren in gezinnen en 1.450 zonder ouders.

In april bezocht Kinderombudsman Margrite Kalverboer de unit op het terrein in Ter Apel waar deze groep verblijft. Ze concludeerde dat kinderen er „mentaal verwaarloosd” worden. Het ging destijds om 113 minderjarigen zonder ouders. Deze jongeren hebben aandacht en contact nodig, zei Kalverboer toen tegen NRC. „Ze komen uit een situatie van acute stress. Vervolgens stel je ze bloot aan totale verwaarlozing. Wat denk je dat er dan gebeurt? Je verergert hun problemen. Daar is de overheid verantwoordelijk voor.”