Vanuit alle hoeken in Italië wordt Draghi gevraagd aan te blijven

Allicht wordt deze woensdag de moeilijkste dag voor de nationale eenheidsregering van Mario Draghi, sinds die in februari vorig jaar werd gevormd. Stapt hij écht op, of is ‘Super’ Mario Draghi – onder meer door de smeekbedes uit binnen- en buitenland – de voorbije dagen op andere gedachten gebracht?

Wat betekent de Italiaanse politieke crisis voor Europa?

Deze podcast luister je ook in onze app

De Italiaanse regeringscrisis in Rome wordt stilaan een politieke thriller, en de komende uren worden mogelijk doorslaggevend. Deze woensdagochtend verscheen de hele Italiaanse regering voor de Senaat. De regeringsministers flankeerden premier Mario Draghi, toen de premier een begeesterende toespraak hield. Die speech, waarin hij haarfijn opsomde wat zijn regering van nationale eenheid sinds februari vorig jaar had verwezenlijkt, hield echter ook een glasheldere boodschap in. Draghi zei de senatoren dat hij enkel was gekomen, na de luide roep van de Italianen om uit de crisis proberen te komen. Hij maakte duidelijk dat hij bereid is verder te werken, maar wel alleen als het parlement erin slaagt het vertrouwen te herstellen. ,,Een echt vertrouwen, en geen façade”, zei Draghi. Hij aanvaardt van de partijen geen veto’s of nieuwe ultimata, en keek de senatoren strak aan toen hij zei: ,,Siete pronti?!” (Zijn jullie er klaar voor?)

Vertrouwensbreuk

Afgelopen donderdag stapte premier Draghi, een van de meest gerespecteerde regeringsleiders in Europa, naar de Italiaanse president Sergio Mattarella, om zijn ontslag aan te bieden. De premier deed dat omdat er volgens hem een „ernstig probleem van bestuurbaarheid” was ontstaan. De aanstoker van deze politieke crisis is de Vijfsterrenbeweging. Die had besloten niet te komen opdagen bij een belangrijke stemming over een steunpakket, waaraan ook een vertrouwensstemming was verbonden. Draghi interpreteerde dit als een diepe vertrouwensbreuk.

Maar zijn ontslagaanbod werd prompt geweigerd door president Mattarella, die de premier gebood naar het parlement te gaan om een uitweg uit de crisis te zoeken. Deze woensdag wordt daarom een cruciale dag. Na Draghi’s toespraak zal een verwachte stemronde, woensdagavond, een belangrijke indicatie geven van hoe het verder gaat. Donderdag wordt de hete aardappel nog doorgespeeld naar de Kamer, waar ook wordt gestemd.

Cruciale tijd gewonnen

Het einde ligt nog open, maar door Draghi te vragen terug te gaan naar het parlement, won de Italiaanse president mogelijk cruciale tijd. De voorbije dagen kregen de Italianen zo de kans om te reageren, en dat deden ze massaal. Vanuit alle hoeken krijgt Draghi nu de dringende vraag, haast de smeekbede, om ,,verantwoordelijkheid te tonen”. Niet alleen van politici zoals oud-premier Matteo Renzi, die een petitie organiseerde, maar ook van burgers die in Milaan en in Rome een betoging hielden, en daar met Italiaanse en Europese vlaggen zwaaiden. En ook zeker 1.300 burgemeesters laten Draghi weten dat het land hem nodig heeft. Een vergelijkbare oproep tot ‘verantwoordelijkheid’ en ‘eenheid’ komt van de Italiaanse artsen, katholieken en milieuactivisten.

Lees ook Vertrek Draghi is ook voor Europa een verlies

Ook de EU duimt voor een goede afloop. ‘Brussel’ vertrouwt Draghi met het goede beheer van de miljarden euro’s waarop Rome aanspraak maakt uit het Europese heropbouwfonds na de pandemie, waarvan Italië de grootste begunstigde is. Voor het einde van dit jaar moeten nog belangrijke doelstellingen worden gehaald, én moet de begroting worden goedgekeurd. Verkiezingen staan in Italië sowieso uiterlijk voor de lente van 2023 gepland, maar die enkele maanden extra maken volgens wie wil dat Draghi blijft, wel een wezenlijk verschil. Met oorlog in Oekraïne, stijgende energieprijzen en een wereldwijde inflatie is instabiliteit in Italië, de derde economie in de eurozone, de zoveelste crisis die de EU er echt niet bij wil.

Baat bij vervroegde verkiezingen

Wie wel goed garen kan spinnen bij deze regeringscrisis, is Giorgia Meloni van het radicaal-rechtse Broeders van Italië, de enige partij die voor de oppositie koos. Zij scoort hoog in de peilingen en heeft baat bij vervroegde verkiezingen. Dit zou haar politieke bondgenoten Matteo Salvini (Lega) en Silvio Berlusconi (Forza Italia) – hun partijen zitten wél in de regering-Draghi, maar vormen daarnaast ook een politieke alliantie met Meloni - in de verleiding kunnen brengen om nu met zijn drieën verkiezingscampagne te voeren.

In de hoek van de Lega klonk woensdagochtend dan ook opvallend weinig applaus na de toespraak van Draghi. Eerder deze week vroeg Salvini aan zijn aanhangers op Facebook wat te doen. De roep voor vervroegde verkiezingen klonk daar zeer luid.

Maar de ondernemers – een belangrijk deel van de Lega-achterban – vinden vervroegde verkiezingen in deze onzekere tijden een slecht idee. Bovendien blijkt zo’n snelle verkiezingswinst mogelijk een vergiftigd geschenk. Een nieuwe, rechtse regering, zou nu een uiterst complexe toestand erven – en dan is er niemand anders meer over om de schuld te geven.

Wat doet Salvini? Volgt hij zijn onderbuikgevoel, of wint toch het verstand? Pas vanavond, na de stemming in de Senaat, komt er meer duidelijkheid over het politieke lot van de regering-Draghi.

Dit artikel is woensdagochtend geactualiseerd na de toespraak van Draghi in de Senaat.