:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data88481271-680125.jpg)
Na een staking van vijftien dagen gaan de piloten van de Scandinavische luchtvaartmaatschappij SAS weer aan het werk. In de nacht van maandag op dinsdag bereikte het bedrijf een akkoord met vier vakbonden van vliegers.
De staking vond plaats in een chaotische zomer in de luchtvaart vanwege de talrijke logistieke problemen op vliegvelden over de hele wereld. Het noodlijdende SAS, dat al financiële problemen had voor de coronacrisis, kan nu verder werken aan herstel.
De staking, die begon op 4 juli, heeft geleid tot ongeveer 3.700 geannuleerde vluchten, naar schatting 380.000 reizigers werden gedupeerd. SAS houdt rekening met een strop van meer dan 1,5 miljard Zweedse kronen (143 miljoen euro) aan extra kosten en gederfde inkomsten.
De SAS-directie, onder leiding van Nederlander Anko van der Werff, heeft onder meer afgesproken met de Zweedse, de Deense en twee Noorse bonden dat de piloten meer gaan vliegen, maar ook flexibeler kunnen werken in de zomer. Zo moeten de piloten bijdragen aan een reorganisatie die moet leiden tot een besparing van in totaal 7,5 miljard kronen per jaar. De overeenkomst kent een looptijd van 5,5 jaar.
SAS heeft ook beloofd 450 piloten die waren ontslagen tijdens de pandemie weer in dienst te nemen. De bonden verweten de directie dat ze hun terugkeergarantie schond. De ontslagen piloten zou zijn beloofd dat zij weer in dienst konden komen zodra het vliegverkeer aantrok. Volgens de bonden probeerde de directie onder die afspraak uit te komen door alleen vacatures open te stellen bij twee nieuwe dochterbedrijven die SAS begin 2022 heeft opgericht.
Het vernieuwde SAS Connect, het voormalige SAS Ireland, vliegt vooral tussen Londen en Scandinavië en SAS Link verzorgt regionale vluchten, vergelijkbaar met KLM Cityhopper. De piloten komen nu weer geleidelijk in dienst bij SAS, in het tempo waarin het vliegverkeer weer aantrekt of uiterlijk in 2024.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data71413683-395dce.jpg)
Bescherming tegen faillissement
De staking mag dan voorbij zijn, de financiële problemen van de Scandinavische luchtvaartmaatschappij zijn dat allerminst. SAS had eind april een schuld van 29,6 miljard kronen. Daags na het begin van de staking heeft het bedrijf bescherming tegen faillissement aangevraagd in de Verenigde Staten, een zogenoemde Chapter 11-procedure. Die internationale bescherming geeft een bedrijf de relatieve rust om te reorganiseren. Op dezelfde manier heeft bestuursvoorzitter Anko van der Werff de afgelopen jaren de Colombiaanse luchtvaartmaatschappij Avianca, de tweede maatschappij van Zuid-Amerika, weer financieel gezonder gemaakt.
Bij SAS krijgt Van der Werff hulp van de Noorse en wellicht ook de Deense overheid. Noorwegen, dat sinds 2018 geen aandelen SAS meer heeft, zegde in juni al toe dat de Noorse coronasteun aan het bedrijf wordt omgezet in aandelen. Ook de Denen (22 procent eigenaar van SAS) willen hun steun omzetten in aandelen, maar alleen als Van der Werff ook private investeerders vindt om de schuld te verlagen. Zweden (met nu nog 22 procent) wil geen extra geld steken in SAS. De regering in Stockholm wil op de langere termijn helemaal uit SAS stappen.
Met een omzet van bijna 14 miljard kronen (2021) en circa 7.500 medewerkers bedraagt de omvang van SAS ongeveer een kwart van die van KLM. De maatschappij heeft niet alleen last van de naweeën van de coronacrisis en de logistieke problemen op veel vliegvelden in Europa, maar lijdt ook door de sluiting van het Russische luchtruim vanwege de inval in Oekraïne.
Net als voor bijvoorbeeld Finnair, de nationale luchtvaartmaatschappij van Finland, vormde Azië vanuit Noord-Europa een aantrekkelijke, relatief snel te bereiken markt. Dat verkeer ligt nu stil, omdat niet over Siberië kan worden gevlogen. Finnair meldde dinsdag een kwartaalverlies dat nog groter was dan analisten hadden verwacht. De Finse maatschappij verwacht dat 2022 het derde verlieslatende jaar op rij wordt.