Van Kroes tot Macron: dit staat er in de Uber Files

Om weerstand te bieden tegen het felle verzet tegen Uber en veranderingen in de arbeids- en taxiwetten te bewerkstelligen, wilde het techbedrijf in 2016 90 miljoen euro besteden aan lobbyisten en reputatiebehartiging. Dat blijkt uit de 124.000 vertrouwelijke documenten over de wereldwijde opkomst van de taxiservice, waar de Britse krant The Guardian toegang toe kreeg. De interne communicatie laat zien hoe het bedrijf tussen 2013 en 2017 steden waar het nu nog actief is „binnen bulldozerde”, in de woorden van The Guardian.

Gedurende die vijf jaar werd Uber geleid door medeoprichter Travis Kalanick, die het overtreden van wetten voor lief leek te nemen bij de uitbreiding van Uber. Via het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) deelde The Guardian documenten met 180 journalisten bij 40 media waaronder The Washington Post en de BBC. In Nederland deden onderzoeksplatform Investico en dagbladen Trouw en Het Financieele Dagblad onderzoek naar de documenten. Wat staat er allemaal in de zogeheten Uber Files?

‘Geweld garandeert succes’

De opkomst van Uber leidde in Parijs tot grootschalige protesten door taxichauffeurs. Uit de Uber Files blijkt dat topman Kalanick de Franse tak van zijn bedrijf aanmoedigde er Uber-chauffeurs op af te sturen, bij wijze van tegenprotest. Zorgen van medewerkers over de veiligheid van de Uber-chauffeurs, die geconfronteerd zouden worden met mogelijk gewelddadige, boze taxichauffeurs, wuifde hij weg. „Ik denk dat het het waard is”, schreef hij. „Geweld garandeert succes.”

Uit de documenten blijkt dat het sturen van Uber-chauffeurs naar demonstraties beleid werd in onder meer Italië, België, Spanje en Nederland. Soms liepen de protesten uit de hand en gebruikte het bedrijf het geweld tegen Uber-chauffeurs als middel om concessies vanuit de politiek te krijgen.

Bij een protest in Amsterdam in maart 2015 keerden gemaskerde mannen, vermoedelijk taxichauffeurs, zich met boksbeugels en een hamer tegen Uber-medewerkers. De medewerkers werden aangemoedigd om aangifte te doen en de dossiers werden met De Telegraaf gedeeld. De verslagen „worden morgen op de voorpagina afgedrukt zonder onze vingerafdruk erop”, schreef een Uber-manager. „We houden het geweldsnarratief nog een paar dagen gaande, voordat we de oplossing bieden.”

Schermen op zwart met de ‘kill switch’

Uber bedacht de zogeheten „kill switch”, een noodschakelaar, om te vermijden dat autoriteiten in de landen waarin ze actief waren achter hun overtreding van arbeids- en taxiwetten zouden komen. Als politie een Uber-kantoor binnenviel, stuurden managers snel instructies naar IT-medewerkers die toegang tot de belangrijkste datasystemen van het bedrijf blokkeerden. Uit de documenten blijkt dat de methode in onder meer in Nederland, Frankrijk, België en Hongarije is toegepast.

„Druk alsjeblieft zo snel mogelijk op de kill-switch”, mailde Travis Kalanick aan zijn personeel nadat de politie in 2015 het Uber-kantoor in Amsterdam binnenviel, schrijft The Washington Post. „Toegang moet worden afgesloten in AMS.”

Lees ook: Uber lobbyt in stilte tegen ongunstig vonnis

Hooggeplaatste lobbyisten

Om Ubers wereldwijde introductie makkelijker te maken, verbond het bedrijf talloze hooggeplaatste politici, miljardairs en oligarchen aan zich. Uit onderzoek van onderzoeksplatform Investico en dagbladen Trouw en Het Financieele Dagblad bleek dat oud-Eurocommissaris en VVD-prominent Neelie Kroes in 2015 en 2016 heimelijk lobbyde voor Uber. De Europese Commissie had dat haar na een officieel verzoek verboden.

Kroes had zich te houden aan de vereiste afkoelperiode van achttien maanden na het neerleggen van haar EU-functie in november 2014. Deze periode liep pas in mei 2016 af. Toch benaderde ze in 2015 onder anderen premier Mark Rutte (VVD) en de ministers Henk Kamp (Economische Zaken, VVD) en Melanie Schultz (Infrastructuur en Milieu, VVD) en Jeroen Dijsselbloem (Financiën, PvdA) namens Uber. Uit de interne communicatie blijkt dat Uber het contact met Kroes zo gevoelig vond, dat medewerkers het geheim moesten houden. De Europese Unie heeft Kroes - die als Eurocommissaris van 2004 tot 2014 verantwoordelijk was voor Mededinging en Digitale Agenda - maandag gevraagd naar „meer informatie” over haar betrokkenheid bij de lobby voor Uber, schrijft persbureau Reuters.

Ook de Amerikaan David Plouffe, een invloedrijke campagnestrateeg van voormalig president Barack Obama, verrichtte tijdens diens laatste termijn lobbywerk voor Uber. Dankzij Plouffes stevige netwerk binnen de Amerikaanse politiek had Uber korte lijntjes met Amerikaanse ambassadeurs overal ter wereld. Jim Messina, Plouffes rechterhand, werkte eveneens voor Uber. De twee gebruikten hun contacten op ambassades om de plooien glad te strijken op plekken waar Uber het lastig had, zo schrijft The Guardian. Dit zou onder meer in Frankrijk en Dubai zijn gebeurd.

Uit e-mailverkeer tussen de topmarketeers van Uber viel ook de naam van Tim Broas, die tussen 2014 en 2016 ambassadeur in Nederland was. Hieruit blijkt overigens niet dat Broas zich liet verleiden in te grijpen toen er problemen waren met de Nederlandse autoriteiten. In een reactie ontkent Plouffe dat diplomaten naar hem luisterden, vanwege zijn voormalige functie bij president Obama.

Emmanuel Macron

Tussen de 124.000 documenten zitten ook berichten die werden uitgewisseld tussen Travis Kalanick en de Franse president Emmanuel Macron, die in het geheim met Uber in contact stond toen hij nog minister van Economische Zaken was. Toen Uber in 2015 in Marseille verboden dreigde te worden, stuurde Macron een geruststellend bericht aan een van de toplobbyisten van het bedrijf. „Ik zal er persoonlijk naar kijken. Laten we rustig blijven.”

Uit de documenten blijkt ook dat Macron op enig moment een geheime „deal” sloot met Franse kabinetsleden die zich tegen het bedrijf hadden gekeerd, schrijft The Guardian. Wat die deal precies in zou houden, is niet bekend. Macron heeft nog niet gereageerd op de verschenen stukken. Uit de documenten blijkt niet dat hij er financieel op vooruit is gegaan.

Lees ook: Moet Uber zijn vierduizend Nederlandse taxichauffeurs straks in dienst nemen?