Regering trekt zich terug uit de Maatschap Groningen na dubbelrol bij gaswinning

Staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw, D66) wil niet dat de regering nog langer aanschuift bij de vergaderingen van het College van Beheer voor de Maatschap Groningen. Dat schrijft hij deze woensdag aan de Tweede Kamer in reactie op berichtgeving van NRC en Dagblad van het Noorden.

De bewindspersoon erkent dat zijn topambtenaren niet handelden zoals van hen verwacht had moeten worden. „Wat ik heb gelezen in de notulen van de Maatschap Groningen, past niet bij het beeld dat ik heb hoe de staat hoort te handelen”, oordeelt Vijlbrief namens de regering tegenover de Tweede Kamer.

De twee kranten onthulden op basis van vertrouwelijke maatschapsnotulen onder meer dat het kabinet zich via de Maatschap Groningen liet beïnvloeden door oliebedrijven Shell, ExxonMobil en hun joint venture NAM. Zo bleken de multinationals achter de schermen een grote invloed te hebben op het kabinetsbesluit de gaswinning uit het Groningenveld in 2013 ongemoeid te laten.

Lees ook: In dit gaslabyrint raakten veel Groningse burgers hopeloos verdwaald

Actief tegengewerkt

Een jaar eerder had toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) juist vanwege de aardbevingen in Groningen geadviseerd de gaswinning „zo snel en veel mogelijk als realistisch is” te verminderen. Uit de ruim 300 pagina’s vertrouwelijke stukken bleek ook dat topambtenaren van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) het openbaar maken van documenten over de gaswinning actief tegenwerkten. Zo konden de Nederlandse Aardoliemaatschappij (NAM) en gashandelshuis Gasterra uit de wind worden gehouden.

De Tweede Kamer reageerde geschrokken op de publicaties en vroeg Vijlbrief begin juni tijdens een debat een oordeel te geven over het handelen van de Maatschap Groningen. Hoewel Vijlbrief vanwege de lopende parlementaire enquête huiverig was, drong de Tweede Kamer aan en beloofde de bewindspersoon de vertrouwelijke notulen zelf te lezen om te beoordelen hoe zijn topambtenaren hebben gehandeld.

In de Maatschap Groningen bepalen Shell, ExxonMobil en NAM samen met de regeringsvertegenwoordiger van Economische Zaken en staatsbedrijf EBN de strategie rond de Groningse gaswinning. Maar daar zet Vijlbrief nu een streep door, laat hij de Tweede Kamer weten. De regering stapt uit de maatschap, bevestigt een woordvoerder.

Lees ook:Hoe onder grote druk van de oliebedrijven het gas bleef stromen

Dubbele petten

Vijlbrief wilde de zittende regeringsvertegenwoordiger sowieso al vervangen „omdat die binnen het ministerie van EZK niet langer de portefeuille mijnbouw onder zich heeft”. Maar de bewindsman heeft de oliebedrijven en EBN onlangs geïnformeerd dat de huidige regeringsvertegenwoordiger vertrekt en de regering zich zelfs helemaal terugtrekt uit de Maatschap Groningen. Daarmee is een van de door de Onderzoeksraad voor Veiligheid in 2015 bekritiseerde dubbele petten afgezet.

Diezelfde staatssecretaris Vijlbrief maakte woensdag ook bekend dat het kabinet juridische stappen onderneemt tegen de NAM voor de 190 miljoen euro die het bedrijf volgens de staat nog moet betalen. Het gaat om geld voor versterking en herstel van bevingsschade in Groningen als gevolg van de gaswinning. Sinds 2020 gaat het om 560 miljoen euro. Daarvan is ruim een derde nog niet betaald, ondanks eerdere sommeringen. Vijlbrief noemt het in zijn brief „onacceptabel dat de NAM via deze weg de verantwoordelijkheid voor de situatie in Groningen probeert te ontlopen”.

Lees ook: Feiten en cijfers over de aardgaswinning in Groningen