CDA wil helemaal niet zo veel aanpassen aan het stikstofbeleid van het kabinet

Heel helder kon CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma het niet uitleggen, dinsdagmiddag bij de ingang van de grote debatzaal in de Tweede Kamer. Het CDA, zei hij, wil „een aanpassing” van de stikstofplannen die het kabinet vrijdag heeft gepresenteerd. Dat klónk ferm. Het CDA is een regeringspartij en dus medeverantwoordelijk. Dat een van de coalitiefracties over aanpassingen was begonnen, kon het begin zijn van een politieke crisis.

Zo heet lijkt de soep niet te worden gegeten. Want toen Heerma moest uitleggen wat zijn partij dan precies wilde aanpassen, bleek een groot deel van zijn bezwaren al in de plannen van het kabinet te staan.

Heerma was begonnen over „gevoelens” bij CDA’ers en ook over „het beeld” dat was ontstaan, „bijvoorbeeld in De Peel, dat er hele agrarische gebieden van de kaart worden geveegd”. In de kabinetsbrief van vrijdag was een kaart van Nederland afgedrukt waarin per regio te zien was wat de stikstofdoelen zijn: in sommige agrarische gebieden moet de uitstoot tot wel 70 procent omlaag.

Het CDA, zei Heerma, wil dat álle sectoren een bijdrage moeten leveren, dat provincies ruimte moeten krijgen voor „maatwerk” en dat er meer gekeken moet worden naar innovatie. Maar dat eerste staat al in het coalitieakkoord dat de vier regeringspartijen in december sloten én in de stikstofplannen die het kabinet vrijdag presenteerde. Die plannen voorzien óók al in het tweede (maatwerk).

Voor innovatie heeft het kabinet 10 procent vrijgemaakt van het opgerichte stikstoffonds, dat in totaal 25 miljard euro bedraagt. De provincies hebben nog ruim een jaar de tijd om vooral zelf te bedenken welke maatregelen ze in welke regio willen invoeren.

Onrust in het CDA

Aan het belangrijkste, dat de stikstofdoelen gehaald worden, wil het CDA niet tornen. Onderaan de streep bleef er van de bezwaren van Heerma weinig over, niet meer dan een fractievoorzitter die zijn bezorgde achterban wilde geruststellen door te laten weten dat de christen-democraten voor de Nederlandse boeren opkomen.

Dat is nodig, want de stikstofdoelen voor provincies die bedacht zijn door ministers Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof, VVD) en Henk Staghouwer (Landbouw, ChristenUnie) zorgen voor veel onrust in het CDA. Omdat die grote gevolgen hebben voor veeboeren, en ook omdat dit beleid een groot deel van het electoraat van de partij raakt, vaak wonend in niet-stedelijke gebieden. Niet voor niets zei Heerma dinsdag ook dat de stikstofdoelen wel gehaald moeten worden, maar alleen als „iedereen het wel kan meemaken zonder dat de sociale cohesie in het landelijk gebied stuk gemaakt wordt”.

Laconiek

Ook in de VVD maken leden zich zorgen; een merendeel steunde zaterdag een motie op het partijcongres waarin de Tweede Kamerfractie werd opgeroepen de stikstofplannen van het kabinet niet te steunen. Van der Wal en fractievoorzitter Sophie Hermans zeiden daarna dat de stikstofdoelen hoe dan ook gehaald moeten worden.

Dat Heerma er dinsdag scherper over klonk dan de VVD werd door de andere coalitiepartijen, die niet vooraf door Heerma over de bezwaren van zijn partij waren ingelicht, laconiek ontvangen. De fractievoorzitters van VVD, D66 en ChristenUnie benadrukten dat voor hun het belangrijkste was dat de stikstofdoelen gehaald zouden worden – en dáár stond het CDA nog altijd achter. Over de hoe-vraag, zeiden ze, zijn ze zelf ook nog aan het nadenken. Daarover debatteert de Tweede Kamer volgende week.