Vangelis bracht emotie in de synthesizer

De Griekse componist en synthesizerpionier Vangelis, bekend van zijn invloedrijke soundtracks voor films als Chariots of Fire, 1492: Conquest of Paradise en Blade Runner, overleed op 17 mei in Parijs aan de gevolgen van covid-19, hij werd 79. Naast filmmuziek bracht hij diverse soloalbums uit waarop hij experimenteert met elektronische klanken, al blijven ze altijd melodisch, soms zelfs tegen zweverige new age-muziek aan.

De sportfilm Chariots of Fire (1981) speelt zich af in 1924, waardoor sommige filmliefhebbers gruwen van het anachronistische gebruik van synthesizers in de film. Toch ontving Vangelis een Oscar voor zijn score, vooral vanwege zijn memorabele thema. Tien jaar geleden leverde deze bekende titelmuziek een hilarisch moment op tijdens de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Londen. Mr. Bean speelt de repeterende, pulserende baslijn van de compositie op synthesizer, waarbij hij verveeld om zich heen kijkt. Op het moment dat hij in slaap sukkelt, zien we archiefbeelden uit de film, waarin Mr. Bean (Rowan Atkinson) is gemonteerd.

‘Chariots of Fire’:

Nog beroemder is de melancholieke, invloedrijke synthesizerscore van sciencefictionklassieker Blade Runner (Ridley Scott, 1982). Met zijn onder de huid kruipende, atmosferische muziek, deels geïnspireerd op jazzy film noir-scores uit de jaren veertig en vijftig, rekende Vangelis voorgoed af met het vooroordeel dat synthesizers per definitie koud en kil zijn. Luister bijvoorbeeld hoe Vangelis Rutger Hauers aangrijpende monoloog ‘Tears in Rain’ muzikaal ondersteunt en emotioneel versterkt.

Conquest of Paradise

De in 1943 geboren Vangelis (echte naam: Evángelos Odysséas Papathanassíou) werkte opnieuw met regisseur Ridley Scott samen voor diens film over Christopher Columbus, 1492: Conquest of Paradise (1992). Het leverde wederom een succesvolle soundtrack op, deels elektronisch, deels orkestraal.

Vangelis aan het werk voor ruimtevaartorganisatie ESA, met oa André Kuipers:

Toetsenist Vangelis speelde eind jaren zestig samen met zanger/bassist Demis Roussos in de progressieve rockband Aphrodite’s Child. Hun conceptalbum 666 (1972) – een dubbelelpee – wordt gerekend tot een van de klassiekers van de symfonische rock. Rond 1970 begon Vangelis met het componeren van filmmuziek voor onder meer natuurfilms. Deze scores, waaronder het geweldige Opéra sauvage (1979), zijn minder bekend dan zijn latere werk maar worden door connaisseurs van filmmuziek hoog aangeschreven. Na een aantal jaar in Parijs te hebben gewoond, vertrok hij in 1975 naar Londen, waar hij zijn eigen geluidsstudio opzette. Tussen 1975 en 1979 brengt Vangelis een aantal baanbrekende albums uit vol elektronische klanken, soms aangevuld met orkest. Op een van die soloalbums, Heaven and Hell (1975), vervult Yes-zanger Jon Anderson een gastrol. Eind jaren zeventig vormen zij het duo Jon and Vangelis dat vier albums uitbrengt (hun debuutalbum Short Stories behaalt goud in Nederland), waarop hits staan als ‘I’ll Find My Way Home’. Met Blade Runner breekt hij voorgoed door als schrijver van filmmuziek en heeft hij minder tijd voor solo- en andere projecten.

Andere bekende films waarvoor Vangelis muziek schreef, zijn Bitter Moon (Roman Polanski, 1992) en Alexander (2004), Oliver Stone’s historische epos over Alexander de Grote. De Nederlandse regisseur Adriaan Ditvoorst gebruikte bestaande muziek van Vangelis (uit Heaven and Hell) in De mantel der liefde (1978), een zwartgallige persiflage op de Tien Geboden.

Beluister de playlist:

Componist Vangelis rekende af met het vooroordeel dat synthesizers altijd koud en kil zijn. Hij brak door met zijn muziek voor Blade Runner en had groot succes met de soundtrack voor 1492: Conquest of Paradise.