Ook voor een verworven recht moet gestreden

Mocht het Amerikaanse Hooggerechtshof de lijn aanhouden die vorige week uit een concept uitlekte, dan zal zijn uitspraak over abortus onmiddellijke en verregaande gevolgen hebben voor miljoenen vrouwen in de VS. Het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw, haar persoonlijke vrijheid eigen keuzes te maken, wordt met één pennenstreek ongedaan gemaakt. Want de vijftig staten mogen dan zelf bepalen hoe abortus lokaal wordt geregeld. Het recht op legale abortus zal op federaal niveau worden afgeschaft.

Dat zal in veel staten betekenen dat het recht verder zal worden beperkt, het verkrijgen van een abortus nóg moeilijker wordt. Louisiana wil dat artsen een gevangenisstraf van tien jaar krijgen als zij een vrouw helpen. In Oklahoma ondertekende de gouverneur al een zogeheten ‘hartslagwet’: zodra een foetus een registreerbare impuls geeft, is iedere abortus een misdrijf, ook als het incest of verkrachting betrof. Die impuls kan al in de zesde week gesignaleerd, wat voor veel vrouwen te vroeg is om een zwangerschap te vermoeden.

Lees ook: Conservatief Amerika heeft decennia toegewerkt naar het criminaliseren van abortus

Waar voorstanders van dergelijke beperkingen – die neerkomen op een totaalverbod – zich in vergissen, is dat abortus hiermee niet wordt uitgebannen. Légale abortus wordt bemoeilijkt. Een veilige, medisch verantwoorde ingreep wordt bemoeilijkt. Het verbod treft vooral arme vrouwen, vrouwen van kleur, alleenstaande vrouwen. De schimmige praktijken van weleer, met bleekmiddel en kleerhangers en alle risico’s van dien, zullen blijven bestaan.

De VS kennen tegelijk ook een beperkte toegang tot anticonceptie: 21 miljoen vrouwen tussen de 15 en 49 jaar kunnen deze niet betalen of wonen in een gebied waar geen gezondheidscentrum is waar zij geholpen kunnen worden. Tel daarbij op dat seksuele voorlichting ook steeds vaker onderwerp van politieke en culturele polarisatie is; onder Republikeinse presidenten ging federaal geld vooral naar lesprogramma’s over onthouding. Minder dan de helft van de tieners weet wat seks is voor ze eraan beginnen.

Het aantal tienerzwangerschappen ligt in de VS hoger dan in andere welvarende landen (16,7 per 1.000 vrouwen, in Nederland 2,4), het aantal ongeplande zwangerschappen eveneens (45 op de 1.000 vrouwen, in Nederland 3,4). Wie abortus wil voorkomen, doet toch vooral zijn best ongewenste zwangerschappen te voorkomen.

Rechter Samuel Alito, die de concept-uitspraak schreef, heeft gelijk dat de baanbrekende uitspraak uit 1973 in de zaak Roe v. Wade geen einde maakte aan het debat tussen voor- en tegenstanders. Dat zal een nieuwe uitspraak ook niet doen: het Hof zal terugverwijzen naar de rechter in Mississippi, in elke staat zal fel debat ontstaan. Zeker bij deze kwestie is er in de VS geen middle ground meer, geen bereidheid om te luisteren naar argumenten van anderen.

In de Amerikaanse Grondwet uit 1784 staat, zoals Alito schrijft, niets over abortus. Wel over de vrijheid van het individu. Er staat niets in de Grondwet over vrouwen. Maar ‘we the people’ zou 238 jaar later niet alleen voor de helft van de Amerikanen mogen gelden.

Het is voorstanders van abortus in het Congres aan te rekenen dat zij de afgelopen veertigplusjaar het recht op abortus niet grondwettelijk hebben verankerd. Dat zij onderschat hebben dat je voor een verworven recht moet blijven strijden. Onderwijl begonnen anti-abortusactivisten met het opleiden van conservatieve juristen, en wisten zo hun invloed te vergroten. Tot aan het Hooggerechtshof toe. Dat moeten ook mannen niet willen.