Nu is het aan ons : sterk pleidooi voor burgerraden

Hier volgt een uitnodiging voor minister Rob Jetten (D66) van Klimaat en Energie. Excellentie, las u het pamflet Nu is het aan ons van Eva Rovers? Nee? Doen! Ja? Kunt u hierop een reactie geven? Het pas verschenen boek van Rovers heeft in hoog tempo een grote schare lezers bereikt. Het verdient weerklank in de kring van kabinet en parlement. Twee urgente thema’s snijdt zij aan: de mondiale klimaatcrisis en de nationale vertrouwenscrisis tussen burger en politiek.

Eva Rovers is directeur van de stichting Bureau Burgerberaad. Zij strijdt voor democratische vernieuwing. In navolging van de Belgische schrijver David Van Reybrouck, haar levenspartner, pleit zij ervoor via loting groepen burgers samen te brengen, die zich buigen over de grote vragen van deze tijd.

Overtuigend beschrijft Rovers dat het instellen van een Klimaatburgerberaad méér dan een goed idee is. Een motie hierover, Kamerbreed gesteund in oktober 2020, leidde in maart 2021 tot aansporingen van een commissie-Brenninkmeijer: „[Burgerraden hebben] de potentie burgers beter te betrekken bij het vormgeven en uitvoeren van het klimaatbeleid”; „[bovendien kunnen ze] een waardevolle bijdrage zijn voor onze democratie”.

Dat treft. Een nieuw kabinet-Rutte beloofde bij z’n aantreden de mouwen op te stropen voor ‘een nieuwe bestuurscultuur’. Bijvoorbeeld geadviseerd door 150 burgers, bijeengebracht via loting, om klimaatkeuzes te helpen maken? Geen woord hierover in het regeerakkoord. En minister Jetten, hoe ziet hij dit? Hij komt met „een integrale visie op burgerbetrokkenheid”, beloofde hij onlangs in een brief aan de Tweede Kamer. Is dat de taal om nieuw elan te tonen? ‘Breed draagvlak voor klimaatmaatregelen – nú met integrale visie!’ …

Frankrijk heeft louterend aangetoond hoe je een Convention Citoyenne pour le Climat kunt laten mislukken

Wat valt er nog aan visie te ontwikkelen? Rovers beschrijft glashelder hoe talloze lessen inmiddels zijn geleerd, in landen (waaronder België, Denemarken, Duitsland, Ierland, Zwitserland) en steden (Blackpool, Boedapest, Namen, Parijs). Frankrijk heeft louterend aangetoond hoe je een Convention Citoyenne pour le Climat kunt laten mislukken, met een president die de 149 aanbevelingen de hemel in prees, waarna het Franse parlement zo ongeveer alle voorstellen afwees of afzwakte. Juist afgelopen maandag, op de Dag van Europa, hield het Europese Parlement een speciale bijeenkomst, waarmee een burgerraadpleging over de toekomst van de EU werd afgesloten. De OESO (organisatie van ontwikkelde landen) heeft enkele honderden initiatieven en resultaten van burgerberaad ontleed; die geleerde lessen zijn beschikbaar.

De boosheid van Rovers over flets leiderschap in bestuur en politiek is terecht, maar overigens wel een beetje eenzijdig belicht. Meer woorden had zij mogen wijden aan andere krachten die de noodzakelijke veranderingen in economie en samenleving kunnen versnellen: die van burgers zelf, van consumenten.

In een studie van ABN AMRO viel het eind april onomwonden te lezen: zolang Nederlanders hun consumptie- en reisgedrag niet veranderen, kan van echte verduurzaming geen sprake zijn. Rovers stipt het zelf ook aan: „[We moeten] anders wonen, anders winkelen, anders voedsel verbouwen, anders energie opwekken.” Zo is dat. Alleen, hoe dan? Niet alle heil valt hier van democratische vernieuwing te verwachten. Maar het instellen van een Klimaatburgerberaad is het proberen meer dan waard. Of niet, minister Jetten?