In een huiselijke schuilkelder voel je je veiliger

Elk gezin een eigen plekje

Elk gezin heeft zijn eigen plek in de schuilkelder, legt Kasjan uit. In holle vierkante ruimtes staan aan de zijkant pallets of verhoogde planken met matrassen, dekbed, deken of slaapzak erop. Soms zijn ze afgedekt met plastic of er staan tassen met warme kleding op de bedden. De bedden vormen een vierkant om de privéplekjes af te bakenen.

Deze schuilkelder telt vijf ruimtes, waar in totaal driehonderd mensen kunnen verblijven. Het is koel binnen. De ondergrond bestaat uit aarde, zand en stenen. Elke ruimte heeft een lamp die fel licht geeft. Bij de ingang van de schuilkelder liggen houtblokken en een oven. Die kan worden gebruikt om buiten mee te koken. Via een leiding wordt water afgetapt en opgeslagen in een blauwe tank met een kraantje voor gebruik. Het voordeel van deze schuilkelder is dat hij meerdere uitgangen heeft, voor het geval eentje afgesloten raakt.

De bewoners van de Mijnwerkerswijk gaan niet meer zo trouw de schuilkelders in, merkt Kasjan. „Toen de oorlog begon, dook iedereen uit angst meteen de schuilkelder in. Nu zijn ze gewend aan de oorlog en gaan ze niet meer bij elk luchtalarm drie meter onder de grond zitten. Tenzij de aanvallen dichtbij komen, dan komen de mensen alsnog hierheen.”

Doe-het-zelf-schuilkelder

„Deze schuilkelder is echt een schoonheid”, zegt Kasjan trots als ze de trap afdaalt. Ze heeft een punt. Het begint al bij de ingang, waar een deurmat en linoleum op de grond liggen. In de hal kijkt een kerstman op een Coca-Cola-poster je aan, daaronder liggen twee gasmaskers. Aan een muur een kapstok. Via een trappetje kom je bij de wc, compleet met wasbak, kraantje, zeep, handdoek en spiegel.

Vanuit de hal naar links volgt een ruimte met een ingebouwde keuken met op het aanrecht een magnetron, waterkoker en bij de gootsteen afwasmiddel en schuursponsjes. In een van de keukenkastjes een lege frisdrankfles tot aan de nok gevuld met pinda’s. Boven het aanrecht staat op een plank een televisie met ernaast een wifirouter. Bijna alsof het een studentenwoning betreft, bevinden zich in dezelfde ruimte het slaapgedeelte met drie opgemaakte bedden. Aan de muren tapijten en een poster van voetbalclub Sjachtar Donetsk.

Vitali Chartsjenko (37) bouwde de schuilkelder eigenhandig vanaf 2014, het jaar dat de oorlog in Oost-Oekraïne uitbrak. Hij zag deze als een waarschuwing voor wat nog ging komen. Naast hem op een van de bedden zitten zijn vrouw Julia (36) en twee dochters Zjenyja (3) en Sofia (5), beiden met witte mutsjes op. Vitali bouwde de schuilkelder vooral voor zijn gezin, maar anderen zijn ook welkom. Hij schat dat er ongeveer 25 mensen in de slaapkamer en keuken passen. Over de inrichting zegt hij: „Je kunt een schuilkelder beter zo huiselijk, comfortabel en vertrouwd mogelijk maken, dan voel je je veiliger.”

Drinkwater uit de put

Met enige inspanning haalt Nadezjda Poddoebnaja (61) water uit de put en schenkt het in vier glaasjes die ze heeft gepakt uit een kast. Proost, zegt ze. Het smaakt koel. In 2014 raakte Pokrovsk tijdelijk afgesloten van het water vanwege de oorlog, legt ze uit. Als antwoord legden de bewoners onder hun flat een waterput aan.

Flatbewoonster Poddoebnaja laat haar schuilkelder zien. Niet alleen de waterput valt hier op. In het midden is een typisch Oekraïense woonkamer nagemaakt. Ook hier een huiselijke sfeer, met donkerbruine meubels bij elkaar opgesteld. Over de bank is een kleed met bloemen gelegd. De grijze betonnen muren zitten verscholen achter bruine planken. In een vitrinekast zelfs pronken porseleinen en glazen beeldjes. In een tweede vitrinekast staan drinkglazen en kopjes. Alles om een huiselijk en vertrouwd gevoel te geven.

Een ruimte verderop waan je je juist in een buitenwijk van een wereldstad à la New York, Parijs of Londen. De muren zijn vol gespoten met graffiti, boven een bed de duivel met een zeis en bij de wc Beavis en Butthead, de twee iconische animatiefiguren uit de jaren negentig. Natuurlijk ook de gewone standaarduitrusting van de schuilkelders van Pokrovsk, met bedden van pallets en matrassen, dekens, slaapzakken en dekbedden. Ziet Poddoebnaja zichzelf hier dagen, weken, desnoods maanden zitten? „We hopen dat het niet nodig is, maar we zijn er klaar voor.”