Bij de ‘Queen’s Speech’ ontbrak dit jaar de Queen

Zelden kreeg het Britse publiek zo’n duidelijke glimp van de toekomst als dinsdag tijdens de opening van het parlementaire jaar. Natuurlijk, in het Hogerhuis in Londen maakt de Britse regering ieder jaar bij monde van het staatshoofd haar toekomstplannen bekend. Maar de vertoning oogt bijzonder archaïsch en ceremonieel. Prinsjesdag is er niets bij.

Voor de Britse troonrede vraagt een figuur met de naam ‘Black Rod’ aan het Lagerhuis of dit zich wil vervoegen in het Hogerhuis. Bij het Lagerhuis krijgt deze kamerbewaarder de deur met een klap in zijn gezicht gesmeten, als symbool van de onafhankelijkheid van het parlement.

En dan is er natuurlijk ook nog de troon. De zware kroon op het bijzettafeltje. En altijd, rots in de branding, The Queen. Zij liet in zeventig jaar regeren maar drie keer verstek gaan. Tweemaal toen ze hoogzwanger was, voor het laatst 59 jaar geleden. En deze dinsdag.

Koningin Elizabeth (96) zond ditmaal haar zoon Charles (73), die in haar plaats de ‘Queen’s speech’ voorlas. Maar niet vanaf haar plaats. Haar plek bleef leeg. Charles werd dinsdag begeleid door zijn zoon William (39) – ook een novum. William en Charles kunnen in de hoedanigheid van ‘staatsadviseurs’ in naam van de koningin het parlementaire jaar openen, dankzij een wet uit 1937, die doorgaans alleen wordt gebruikt als het staatshoofd niet in het land is.

Nu zat de koningin achter de tv in Windsor Castle. Het paleis benadrukte dat de koningin nog steeds in functie is en gaf „terugkerende mobiliteitsproblemen” op als reden voor haar afwezigheid. Het was al bekend dat de koningin last heeft van haar rug, en moeite met staan en lopen. De laatste keer dat ze in het openbaar verscheen was tijdens een herdenkingsdienst voor haar vorig jaar overleden echtgenoot, prins Philip, eind maart. Prins Charles refereerde dinsdag in de toespraak niet aan de gezondheid van zijn moeder, maar zei dat ze erg uitzag naar de viering van haar platina jubileum, begin juni, en de Gemenebestspelen, eind juli.

Lees ook: Het paarse theeservies is al uitverkocht

Acute ziekenhuisopname

Het is de vraag of zij deze feestelijkheden wel in persoon kan bijwonen. Sinds een acute ziekenhuisopname in oktober en een corona-infectie in februari heeft zij – volgens het paleis op doktersadvies – vaker afspraken moeten afzeggen. Videobellen doet ze nog wel. In april zei ze per videoverbinding tegen een ziekenhuispatiënt dat ze zich „heel moe en uitgeput” voelde.

Prins Charles heeft in de loop der jaren al veel van de taken van zijn moeder overgenomen, maar niet eerder zo’n prominente opdracht als het openen van het parlementaire jaar. Het zal niet de laatste keer zijn, want het is nagenoeg zeker dat Charles het stokje helemaal zal overnemen wanneer de koningin overlijdt.

Het is onwaarschijnlijk dat Elizabeth aftreedt. Dat ligt niet in haar aard. En ook niet in de natuur van de Britse monarchie. Als haar toestand verder verslechtert en ze straks bijvoorbeeld ook niet meer met de premier kan bellen, zou Elizabeth formeel koningin kunnen blijven, terwijl kroonprins Charles ‘prins-regent’ wordt, oftewel staatshoofd ad interim, tot hij bij haar overlijden koning wordt.

In het parlement werd de koningin dinsdag door de ene na de andere volksvertegenwoordiger beterschap toegewenst en bedankt voor ‘haar toespraak’ en haar altruïsme. Over haar opvolging ging het niet. Traditiegetrouw zal het parlement de komende dagen debatteren over de 38 wetsvoorstellen die de regering onder leiding van de Conservatieve premier Boris Johnson wil doorvoeren.

Lees ook: Johnsons Conservatieven afgestraft in lokale verkiezingen

In de Queen’s Speech, die nog geen tien minuten duurde, werd duidelijk waar de regering de nadruk op legt: economische voorspoed en veiligheid. Meteen in de eerste zin werd de grootste zorg van de Britten aan de orde gesteld: de snel stijgende kosten van het levensonderhoud. Dat en de dreigende recessie, zoals vorige week voorspeld door de Britse centrale bank, is waar het debat voornamelijk om zal draaien.

Maar als Johnson tegenover zijn rivaal Keir Starmer (Labour) staat, zullen de Britten behalve aan hun energierekening ook denken aan de door de politie onderzochte werkbijeenkomsten met versnaperingen die Johnson en Starmer bijwoonden, terwijl de Britten in een strenge coronalockdown zaten. En aan de koningin, thuis achter haar tv.