Demonstreren voor abortus: ‘Ik kan niet geloven dat we het hier wéér over moeten hebben’

„Er waait een gure, conservatieve wind over de wereld.” Een paar honderd mensen luisteren zaterdagmiddag op een zonnige Dam naar Europarlementariër Samira Rafaela (D66), een van de sprekers op een ‘solidariteitsdemonstratie’ voor het recht op abortus. „Er zijn extremisten die denken dat ze ons kunnen onderdrukken. Laat je niet wijsmaken dat het gaat om familiewaarden of whatever. Dit is haat.”

Lees ook: Conservatief Amerika heeft decennia toegewerkt naar het criminaliseren van abortus

Een meerderheid van het Amerikaanse Hooggerechtshof lijkt het federale recht op abortus af te willen schaffen, bleek eerder deze week . Als dat gebeurt, zal abortus in ruim de helft van de Amerikaanse staten mogelijk worden verboden of beperkt. Voor Rafaela is het de zoveelste manifestatie van een „goed gefinancierde, zeer gevaarlijke anti-genderbeweging die zich bemoeit met individuele levens”, licht ze naast het podium toe. „Onhoudbaar als we ons er niet stevig tegen verzetten.”

In Nederland, waar jaarlijks ongeveer dertigduizend vrouwen kiezen voor een abortus, staat dit recht op het afbreken van (ongewenste) zwangerschappen niet onder druk. De Tweede Kamer besloot onlangs juist de wettelijke bedenktijd van vijf dagen af te schaffen, nu nog verplicht voor vrouwen die langer dan zestien dagen over tijd zijn. Ook mogen huisartsen de zogeheten abortuspil gaan verstrekken. Daarmee is abortus mogelijk tot negen weken na het ontstaan van de zwangerschap. Vrouwen hoeven dan niet meer naar een abortuskliniek.

Reden tot zorg

Toch is er ook in Nederland reden tot zorg, vindt de 22-jarige Sarah ’t Hart, een van de organisatoren van de demonstratie. „Abortus is voor ons een recht, een verworvenheid waaraan niet getornd kan worden”, zegt ze. „We zien nu in de VS dat dat toch gebeurt. En de Pro Life-beweging in Nederland heeft sterke banden met die in de Verenigde Staten.” Behalve Samira Rafaela spreken onder meer GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet en Marieke van der Plas, directeur van expertisecentrum rondom seksualiteit Rutgers. „Ja mensen,” begint zij haar speech, „ik kan niet geloven dat we het hier wéér over moeten hebben.”

Het historisch bewustzijn is zaterdag groot op de Dam. De organisatoren, veelal vrouwelijke twintigers, hebben ‘baas in eigen buik’ op elkaars buik geschreven, een leus uit de jaren zeventig van Dolle Mina – de feministische actiegroep die op de Dam verschillende ovaties krijgt. Abortus werd in Nederland pas legaal door de Wet afbreking zwangerschap uit 1984, die het toestaat tot de 24ste week van de zwangerschap. Latere zwangerschapsafbreking en levensbeëindiging van pasgeborenen zijn strafbaar.

Abortus is voor ons een recht, een verworvenheid waaraan niet getornd kan worden

Sarah ’t Hart (22) organisator

Vooralsnog kan het recht op abortus rekenen op een solide meerderheid in de Nederlandse politiek. Onlangs nog stemden 104 Kamerleden voor het wetsvoorstel van GroenLinks, PvdA, D66 en VVD dat verstrekking van de abortuspil door huisartsen mogelijk maakt. 24 Kamerleden stemden tegen: enkele PVV’ers, Forum voor Democratie, SGP, Denk, BBB en regeringspartij ChristenUnie.

Zelfbeschikkingsrecht

Wel zijn er ook in Nederland mensen die vinden dat bescherming van ongeboren leven zwaarder moet wegen dan het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen. Bij abortusklinieken wordt regelmatig gedemonstreerd vanuit onder meer de christelijke stichting Schreeuw om Leven en de partij Jezus Leeft.

Amsterdammers Willem en Annie Cosse (77 en 79) zijn vooral afgekomen op de „reuring”, vertellen ze op de Dam, ze blijken niet per se voorstander van abortus. Annie: „Ik vind dat ze het niet moeten doen. Ze hebben het gewild, dan moeten ze het ook grootbrengen. Ik heb er zes grootgebracht!” Haar man is het met haar eens. Hij heeft twee kinderen, Annie is zijn tweede vrouw. „Er zijn zat mogelijkheden om zwangerschap te voorkomen”, zegt Willem Cosse. „Dat hadden wij vroeger niet. Als het gebeurt moet je je verantwoordelijkheid nemen.”

Madeline Dere (34), Amsterdam – Sourcing coördinator bij een wetenschappelijk bedrijf

„Ik vind het heftig dat je hier anno 2022 nog steeds voor moet demonstreren. Zelf heb ik geen ervaring met abortus, maar ik vind het heel belangrijk dat vrouwen ervoor kunnen kiezen. Ik respecteer die keus in alle gevallen. De keus moet aan de vrouw zijn, ongeacht afkomst of religie. Voor mannen is er geen wet die hun autonomie beperkt.

Ik heb een jaar in New York City gewoond, ik wil ook solidair zijn met de vrouwen daar. Als de inperking van dit recht daar begint, kan het ook hierheen komen. Het is lang niet voor iedereen vanzelfsprekend. Ik heb er weleens heftige discussies over, vooral met mannen. Dan word ik als een heftige feminist gezien. Veel mensen denken ook dat het hier niet speelt, ze vinden het normaal hoe het nu is. Ik denk niet dat ze weten dat de verplichte vijf dagen bedenktijd in Nederland nog maar net zijn afgeschaft.”

Mirjam Tonnaer (38), Utrecht – Verpleegkundige bij de GGD

„Mensen met een baarmoeder moeten zelfstandig over hun eigen lijf kunnen beslissen. Ik vind het schokkend dat er nog steeds zulke grote groepen mensen zonder baarmoeder zijn, die vinden dat ze het recht hebben om te beslissen wat er met andermans lichaam gebeurt. Anderhalf jaar geleden heb ik zelf een abortus gehad. Ik ben blij dat het mogelijk was en goed geregeld. Goede zorg, het wordt vergoed.

Ik heb geen kinderwens, ik stond op de wachtlijst voor sterilisatie. Ik had diverse vormen van anticonceptie gebruikt, pil, spiraaltje, implantaat met allemaal vervelende bijwerkingen. Ondanks alle voorzorg werd ik toch zwanger.
Ik denk dat het recht op abortus ook in Nederland bedreigd wordt. De Pro Lifelobby is groter dan je denkt. Als je ziet wat er in de VS gebeurt, in Polen, dat kan hier net zo goed. Ik heb niet de illusie dat we hier veilig zijn.”

Caroline Schouten (57) en dochter Lotte Geukes (23), Leiden/Amsterdam – Jeugdarts en student politicologie

Caroline: „Ik ben gynaecoloog geweest. Ik vind dat het recht op abortus behoort tot de publieke gezondheidszorg. Het is de eigen keuze van iedere vrouw daar wel of geen gebruik van te maken. Voor kinderen is het ook niet goed als ze ongewenst ter wereld komen. Dat in de VS nu weer middelbare, witte mannen dat voor vrouwen bepalen, vind ik niet kunnen. In Nederland gaat het goed, hier is net de verplichte vijf dagen bedenktijd afgeschaft. Maar ik sta hier ook om solidariteit te betuigen met delen van de wereld waar het niet goed gaat. Wereldwijd sterven er 39.000 mensen aan de gevolgen van onveilige abortus. Dat zijn cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie.”

Lotte: „Het is een van de kernwaarden van mensenrechten dat je zelf kunt beslissen wat er met je lichaam gebeurt. Zelf heb ik geen ervaring met abortus, maar het is voor mij vanzelfsprekend dat ik er een keuze over kan maken, waarbij niet gezegd is dat ik op elk moment dezelfde keuze zou maken. Het is fijn om te zien dat er mensen van allerlei leeftijden en afkomsten bij deze demonstratie zijn. Wat je ermee bereikt is dat je aan mensen voor wie het een taboe is, die zich schamen, laat zien dat er mensen zijn die aan hen denken, met hen meeleven. Het is het allerbelangrijkste recht dat je zelf mag beslissen wat je met je lichaam doet. Daarnaast moet er goede begeleiding zijn, zodat een vrouw haar keuze kan maken in een veilige omgeving.”

Daan Meuwissen (23), Amsterdam – Student natuur- en sterrenkunde

„Ik vind het belangrijk onze stem te laten horen. Abortus is een recht dat ook weer kan worden weggenomen, zoals in de VS. Door te demonstreren steunen wij de mensen die dáár problemen hebben. Het gaat voornamelijk om een vrouwenrecht, en het zijn voornamelijk mannen die dat recht weg nemen. In het Hooggerechtshof in de VS zitten maar twee vrouwen. Mannen hebben daar de macht. Ook in de Nederlandse politiek is dat veelal zo. Ik vind het belangrijk dat mannen laten horen dat ze hierin aan de kant van de vrouwen staan.”

Correctie (8 mei 2022): in een eerdere versie van dit artikel stonden de naam van Madeline Dere en haar functie verkeerd geschreven. Dat is hierboven aangepast.