Oorlog, dood en seks in teruggevonden boek Céline

‘Een ruwe diamant” noemt weekblad Le Point de onlangs ontdekte en komende donderdag gepubliceerde roman van Louis-Ferdinand Céline. „Een wonder”, schrijft dagblad Le Monde, „een cruciaal deeltje van de immense literaire puzzel” die Céline baseerde op zijn eigen leven. Dagblad Le Figaro reageert wat laconieker: er is niet zoveel aan de hand, alleen fanatieke Célinekenners zullen ervan over de rooie raken, het is de choquerende, obscene Céline die we kennen, schrijft de krant, en ja, er staan een paar mooie bladzijden in.

Wat de kranten delen is de verbazing én de opwinding over de ongelofelijke manier waarop het manuscript van de roman, Guerre getiteld, bijna 80 jaar na dato, is teruggevonden. In juni 1944 verliet Céline (1894-1961), de omstreden auteur van antisemitische en racistische pamfletten, halsoverkop zijn appartement in Montmartre, Parijs. Om zich heen zag de collaborateur Louis-Ferdinand Destouches, zoals hij in werkelijkheid heette, zijn Duitse vrienden vertrekken. Hij besefte dat hij zelf ook beter de benen kon nemen. Zijn vrouw Lucette en hij naaiden wat gouden munten in de voering van hun kleren, namen hun kat onder de arm en vertrokken naar Sigmaringen, waar ook het staatshoofd, maarschalk Pétain zich bevond.

Céline moest heel wat werk in wording achterlaten. Al die manuscripten verdwenen tijdens de bevrijding en bleven de jaren erna spoorloos. Volgens Céline had iemand na zijn vertrek zijn appartement doorzocht en ze meegenomen. In juni 2020 meldde een oud-journalist van dagblad Libération zich met de mededeling dat de verdwenen 5.324 vellen in zijn bezit waren. Hij had ze gekregen van iemand die eiste dat hij er niets mee mocht doen tot aan de dood van Céline’s vrouw. Nu zij was overleden, bracht hij ze naar de exécuteur testamentaire, de advocaat François Gibault. Onder de manuscripten bevond zich onder andere het nu gepubliceerde Guerre en duizend bladzijden van Mort à crédit, maar ook andere ongepubliceerde teksten: een met de titel Londres, dat dit najaar zal verschijnen, en een ‘keltische legende’ getiteld La Volonté du roi Krogold.

Lees ook: Nieuwe controverses over omstreden schrijver Céline

Geile roman

Volgens historicus en Céline-specialist Pascal Fouché, die de met de hand geschreven tekst van Guerre ontcijferde, schreef Céline het in 1934, ná Voyage au bout de la nuit en vóór Mort à crédit. Het relatief dunne boek opent met een scène waarin Céline’s alter ego Ferdinand in 1914 bijkomt op het slagveld, in de Vlaamse modder. Hij is gewond, lijdt aan hallucinaties en wordt door Britse soldaten naar het ziekenhuis gebracht. Daar krijgt hij een obsessieve relatie met een verpleegster die haar patiënten van seksueel genot voorziet, en later met een prostituée.

Oorlog, dood en seks – het zijn de grote thema’s van Céline en dat lijkt in dit boek niet anders te zijn. Guerre is een „een geile roman” en is „door zijn rauwheid soms onverdraaglijk”, schrijft Le Monde. Na een autobiografisch begin, herkent de lezer na een bladzijde of veertig de typisch furieuze Céline-stijl: de verbeelding neemt het over, de fameuze drie puntjes komen terug.

Het gaat hier om een ruwe, eerste versie, zeggen de kenners, was Céline het niet kwijtgeraakt, dan had hij er nog eindeloos aan geschaafd. Zo zou zijn uitgever het in die tijd ook nooit hebben kunnen laten verschijnen, zei Gibault in een radio-interview, te aanstootgevend.

„Ik heb de oorlog opgelopen in mijn hoofd”, luidt een cruciale zin in het boek, dat nog eens duidelijk maakt hoezeer Céline’s leven en werk zijn getekend door zijn gruwelijke, traumatische ervaringen in de Eerste Wereldoorlog. Het hoofd van de schrijver zat vol herinneringen, beelden van een monsterlijke oorlog die we nu helaas weer dagelijks zien.

Guerre verschijnt op 5 mei, opvallend genoeg precies op de dag dat Nederland de bevrijding van de nazi’s viert. Uitgeverij Gallimard liet in Frankrijk alvast 80.000 exemplaren drukken.