Amsterdam Trade Bank, met 23.000 spaarders, door rechter failliet verklaard

De Amsterdamse rechtbank heeft vrijdag de Amsterdam Trade Bank op eigen verzoek failliet verklaard. Hierdoor worden 23.000 spaarders direct geraakt, het merendeel van die klanten komt uit Nederland. Spaartegoeden tot 100.000 euro zijn gegarandeerd, zo meldt toezichthouder DNB op de website.

In totaal moet er voor 700 miljoen euro een beroep worden gedaan op het depositogarantiestelsel. Dat is opgetuigd door banken voor het geval er een bank zou omvallen. In de noodvoorziening zit momenteel voor 3 miljard euro.

ATB, dat indirect in Russische handen is, noemt als oorzaak voor het faillissement „operationele moeilijkheden” doordat de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk de bank op de sanctielijst hebben geplaatst. Andere banken vinden het „moeilijk om ons te blijven steunen”, schrijft ATB in een persverklaring. Door de plaatsing op de sanctielijst, viel het bankverkeer rond ATB stil. Wie zaken doet met een op de sanctielijst geplaatst bedrijf, overtreedt de regels.

Eerder op de dag bleek al dat klanten van de Amsterdam Trade Bank niet meer bij hun rekening konden. Spaartegoeden waren tijdelijk bevroren. De bank zou maatregelen hebben genomen om een zogeheten bank run op spaartegoeden te voorkomen. Donderdag bleek al via het FD dat de bank in de etalage staat.

Lees hier over de Amsterdam Trade Bank en haar eigenaren: Nederlandse commissarissen van Russische Zuidasbank blijven, ondanks sancties tegen eigenaren

Amsterdam Trade Bank is een relatief kleine bank die is gevestigd op de Amsterdamse Zuidas. De bank verzorgde de afgelopen jaren onder meer leningen aan scheepsbedrijven. Sinds 2021 richt het bedrijf zich op kleine kredieten voor het mkb. Ook hadden spaarders er, volgens het meest recente jaarverslag uit 2020, voor 370 miljoen euro aan spaartegoeden uitstaan. Het balanstotaal was toen met 1,2 miljard euro relatief klein.

Vier Russische oligarchen

ATB is via een getrapte constructie grotendeels in handen van vier Russische eigenaren aan wie sancties zijn opgelegd. Het gaat om de oligarchen Michail Fridman, Petr Aven, Aleksej Koezmitsjov en German Khan.

Amsterdam Trade Bank is een dochteronderneming van Alfa Bank, de grootste private bank van Rusland. Fridman en zijn drie zakenpartners zijn oprichters van Alfa Bank, waarin ze nog altijd een gezamenlijk belang van 82 procent bezitten.

Lees ook: Met financiële trucs kunnen oligarchen in Nederland makkelijk de sancties ontlopen

De ATB zelf staat niet op de sanctielijst van de EU. Moederbedrijf Alfa Bank staat echter wel op de sanctielijst van de Britten en Amerikanen. Voor individuen geldt dat hun bedrijven worden geraakt als ze daar een belang van 50 procent of meer in hebben. ATB leek zo aan de EU-sancties te ontsnappen, maar onlangs werd duidelijk dat de belangen opgeteld mogen worden. Dit zou betekenen dat Nederland alsnog had kunnen besluiten om bijvoorbeeld dividenduitkeringen aan de eigenaren te bevriezen.

Eerder al inval FIOD

De ATB staat al jaren in de belangstelling van de fiscale opsporingsdienst FIOD en DNB. In 2017 deed de FIOD een inval bij ATB, op verdenking van overtreding van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme. ATB-rekeningen zouden gebruikt worden bij het witwassen van onder meer Russische geldstromen. Op die manier zou de bank betrokken zijn bij het schandaal rond telecombedrijf Vimpelcom. Dat maakte zich jarenlang schuldig aan omkoping en valsheid in geschrifte. Het Fiod-onderzoek naar ATB loopt nog altijd.

Bij de ATB zijn drie Nederlandse commissarissen actief, onder wie oud-DNB-directeur Lex Hoogduin. Zij lieten eerder tegenover NRC weten in de sanctionering van de vier eigenaren geen reden te zien om op te stappen.