Macron heeft een probleem: de groene kiezer gelooft hem niet

Op de trappen van het neoklassieke, achttiende-eeuwse Théâtre Graslin, in het centrum van Nantes, wijst de negenjarige César Richier aan waar hij stond op 25 maart. Die dag was er een klimaatdemonstratie in deze overwegend linkse stad in West-Frankrijk, en naast rapper Adam l’Ancien gaf César een uitvoering ten beste van zijn IPCC-rap, genoemd naar de periodiek verschijnende alarmerende klimaatrapporten. „Wil je een nieuwe definitie van hardcore? Check dan het intergouvernementele klimaatrapport!”

Vorige maand hoopten César en zijn vader, klimaatadviseur Pascal (43), nog dat een groene kandidaat de tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen zou halen. „Toen hij hoorde dat het Macron tegen Le Pen werd, moest César wel even huilen”, zegt zijn vader. Zelf stemde hij op de radicaal-linkse kandidaat Jean-Luc Mélenchon, „vanwege zijn klimaatplannen”. Ook al moet hij niets hebben van de radicaal-rechtse ideeën van Marine Le Pen, hij weet niet of hij het kan opbrengen om zondag op Macron te stemmen. „Er zijn twee scenario’s voor het klimaat. Onder president Le Pen zakken wij kikkers meteen in het hete water. Het enige verschil met Macron is dat hij het water langzamer opwarmt. Maar koken zal het.”

Sinds de eerste verkiezingsronde, op 10 april, doet zittend president Emmanuel Macron alle mogelijke moeite om zichzelf als klimaatkandidaat te presenteren. De verkiezingen, zei hij op een campagnebijeenkomst in Marseille, zijn een „referendum voor of tegen het milieu”. Tijdens zijn tweede termijn als president wil hij „twee keer zo snel” gaan, aldus Macron: meer windenergie, meer zonne-energie, inzetten op elektrische auto’s. Het klimaat moet de directe verantwoordelijkheid worden van zijn premier – een idee van de linkse Mélenchon. Dit betekent niet dat Macron de volledige agenda van links overneemt: anders dan bijvoorbeeld Mélenchon wil de president kernenergie behouden als onderdeel van de energiemix.

Klimaatvoorstellen van burgers

Met deze plannen hoopt Macron de groene kiezer te verleiden. Er is alleen één probleem: de groene kiezer gelooft hem niet.

De woorden van Macron zijn „electorale nonsens”, zegt Richier. „Hij kwam in zijn eerste termijn met het geweldige idee om honderdvijftig burgers klimaatvoorstellen te laten doen. Die voorstellen waren echt heel goed. Maar hij nam ze niet over.” De krant Le Monde turfde dat achttien van de 149 burgervoorstellen het gehaald hebben.

Lees ook over het burgerberaad voor het klimaat: ‘Wij waren 150 steentjes in de schoenen van Macron’

Op vijf minuten lopen van het plein in het centrum van Nantes waar in maart gedemonstreerd werd, vergadert Youth for Climate in een gebouwtje dat bij toerbeurt ten dienste staat van sociaal-maatschappelijke organisaties. Naast een ratelende printer analyseren eindexamenkandidate Lisa (17) en haar vriendin Ethel (16), die niet met hun achternaam in de media willen, Macrons klimaaterfenis. Vijf jaar geleden, zegt Lisa, kon Macron zich als frisse klimaatkandidaat presenteren. „Maar nu hebben we Macron al vijf jaar meegemaakt. We weten wat hij gedaan heeft. We weten wat hij gáát doen. We weten dat hij niet waarmaakt wat hij belooft. Hij moet de groene kiezers zien over te halen en daarom komt hij ineens met allerlei plannen. Heel doorzichtig.”

Zelf is Lisa „verdrietig” dat ze nét niet mag stemmen – over twee maanden wordt ze achttien. „Het gaat wel over mijn toekomst”. Ook al is ze bijna klaar met school, ze heeft nog „geen flauw idee” wat ze hierna gaat doen. „We krijgen te horen dat we drie jaar hebben om het systeem te veranderen om een grote klimaatcatastrofe tegen te gaan. Een studie alleen al duurt drie jaar.”

Fietspaden

De Nederlands-Franse Julie Laernoes (39) komt uiteraard op de fiets naar het interview, want fietspaden zijn een speerpunt van haar partij. Ze groeide op in Den Haag, studeerde in Utrecht en Parijs, werd in Frankrijk politiek actief voor de Groenen, werd wethouder in Nantes en gaat nu in de metropoolregio van Nantes over energie, klimaat, landbouw en voedsel. Inderdaad valt op dat de middelste banen van een verkeersader als de Cours des 50-Otages voor fietsers gereserveerd zijn. „Al kan het nog veel beter”, zegt Laernoes.

Dat ze een linkse stad bestuurt, lijdt geen twijfel: ongeveer de helft van les Nantais stemt op de Groenen van Laernoes, op Mélenchon of op de socialisten van burgemeester Johanna Roland. Dit zijn precies de mensen op wie Macron zich met zijn klimaatplannen richt.

Macron, zegt de wethouder, heeft „één belangrijke beleidsdaad voor het klimaat” verricht: hij heeft het nieuwe vliegveld van Nantes afgeblazen. Conservatieven én socialisten ijverden decennialang voor die luchthaven, maar er was veel strijd over. De lokale bevolking was verdeeld, en klimaatactivisten blokkeerden het terrein. Ontruiming van die zone à défense waar de activisten zich ophielden, zegt Laernoes, had „waarschijnlijk levens gekost”. Macron kon het project afblazen, denkt zij, omdat hij geen lokale politici met lokale belangen had. Hij stelde met zijn besluit geen partijgenoten teleur. „Zijn partij was helemaal nieuw.”

Wat staat er op het spel in de Franse verkiezingen?

Deze podcast luister je ook in onze app

Toch is Laernoes, net als Richier en de scholieren, niet erg van Macrons klimaatprestaties onder de indruk. „Neem het openbaar vervoer, daar geeft hij de regio’s geen geld voor. Alleen de treinverbindingen vanuit Parijs zijn goed. Als je naar Bordeaux wil, ten zuiden van ons, is het sneller om eerst terug naar Parijs te gaan en daar de TGV te pakken. En de landelijke gebieden zijn helemaal verwaarloosd.” Uit onderzoek blijkt dat hoe verder een Franse kiezer van een treinstation woont, hoe meer hij geneigd is om op Le Pen te stemmen.

Verder noemt Laernoes als „dramatische klimaaterfenis van Macron” het snelle aftreden van klimaatminister Nicolas Hulot, die zich onder Macron onthand voelde. En op milieugebied, herinnert ze zich, trok Macron een aangekondigd verbod op de omstreden onkruidverdelger glyfosaat weer in. De maatregelen die hij in Marseille aankondigde zijn vooral symbolisch, aldus Laernoes. „Laat hem nou eens consistent beleid voeren op het isoleren van huizen. Nu eens is daar subsidie voor, dan weer wordt die ingetrokken. De Fransen weten niet waar ze aan toe zijn.”

Bestrijden van extreem-rechts

Toch zal de Haagse Française zondag op Macron stemmen. „Voor de Groenen is het bestrijden van extreem-rechts belangrijk. Dat doen we liever met onze ideeën en door hoop op te bouwen, maar als het nodig is om een extreem-rechtse kandidaat van het presidentschap te houden, zoals nu, dan stem ik op Macron.”

Sinds de eerste verkiezingsronde doet Macron alle moeite om zich als klimaatkandidaat te presenteren

Laernoes wil niet zeggen dat ze de linkse mensen snapt die nu niet op Macron stemmen. „Maar ik zie wel dat men het zat is dat hij voor de eerste verkiezingsronde amper campagne heeft gevoerd tegen Le Pen. In plaats daarvan leunt hij op het front van de fatsoenlijke partijen tegen extreem-rechts. Nu mogen wij weer de kastanjes voor hem uit het vuur halen.”

Als de opiniepeilers gelijk krijgen en Macron president blijft, ziet de wethouder maar één mogelijkheid om zijn klimaatbeleid bij te sturen: zorgen dat er bij de parlementsverkiezingen in juni voldoende tegenwicht komt.

Lees ook: Het Franse verlangen naar echte verandering

Bij die verkiezingen worden er in elk van de 577 Franse districten twee rondes gehouden. Kandidaten die in een district ten minste 12,5 procent van de stemmen hebben gehaald gaan in de tweede ronde op voor een parlementszetel. De linkse partijen, zegt Laernoes, moeten slim zijn en elkaar in de eerste ronde daarom niet dwarszitten. „Als de Groenen en Mélenchon beide in een district meedoen, snoepen ze elkaar stemmen af. We moeten per district kijken wie zich om tactische redenen beter kan terugtrekken. Woensdag zijn de besprekingen hierover tussen de Groenen en Mélenchon begonnen.” Met een beetje geluk gaat Laernoes zélf Macron controleren: namens een district in het centrum van Nantes is zij de Groene kandidaat voor de Assemblée Nationale in Parijs.

In het gemeenschapshuis waar Youth for Climate kantoor houdt, is de zestienjarige Ethel weinig optimistisch over de tweede verkiezingsronde van zondag. „Wie het ook wordt, wij zullen huilen.”