Als Sigrid Kaag in een D66-stormpje belandt

In D66 heb je altijd een kloof tussen de leiding en de leden gehad. Oprichter Hans van Mierlo sprak meeslepend over de democratische gebreken van het bestel maar liet zich in de campagne souffleren door een reclamemaker. Zijn opvolger Jan Terlouw behield altijd een imago van principiële bevlogenheid maar werd bij zijn grootste verkiezingszege, in 1981, bijgestaan door een van de brutaalste spindoctors uit de Haagse geschiedenis.

En D66-leden waren er dubbelzinnig over: zij bewonderden de verhevenheid van deze leiders en tolereerden de verkooppraatjes – totdat de mediakritiek te gek werd.

In het weekeinde zag je dit weer. De Volkskrant schreef over een vertrouwelijke bijlage van een onderzoek over grensoverschrijdend gedrag in de partij. Uit het rapport, dat vorig jaar drie weken voor de verkiezingen openbaar werd, bleek volgens Sigrid Kaag dat er in D66 ‘geen structureel onveilige omgeving’ is. In de vertrouwelijke bijlage, door extern bureau Bing op verkiezingsavond (!) met het slachtoffer gedeeld, staat wel degelijk dat een (hoge) D66-medewerker in 2015-16 slachtoffer was van ‘grensoverschrijdend gedrag’ door lobbyist Frans van Drimmelen, partijprominent en destijds ook de talentscout van de partij.

De partij en Bing zeggen dat Kaag de vertrouwelijke bijlage om privacy-redenen niet inzag, maar de zaak brengt D66-leden in beweging: honderden van hen vragen in een open brief openheid en een ledenbijeenkomst binnen drie weken. Detail: onder hen Eelco Keij uit New York, die daar Van Drimmelens lobbykantoor vertegenwoordigt.

Van Drimmelen was jarenlang een grote meneer in D66. Hij ondersteunde Alexander Pechtold al toen hij in 2006 streed tegen Lousewies van der Laan om het partijleiderschap. Hij trok toenmalig D66-voorzitter Ingrid van Engelshoven in 2009 aan als partner van zijn lobbykantoor. Hij bepleitte vanaf 2016 als talentscout dat de partij Sigrid Kaag, toen VN-diplomaat, naar Den Haag haalde. Van Engelshoven, inmiddels wethouder in Den Haag, zocht Kaag voorjaar 2017 in Libanon op om haar te overreden. En al voordat Pechtold in 2018 vertrok uit de politiek, was het binnen D66 een publiek geheim dat Van Drimmelen uit was op Kaag als de nieuwe partijleider.

Vier jaar later belandt Kaag in haar eerste D66-stormpje: nu eerste mediascepsis over de D66-deelname aan Rutte IV de kop opsteekt (nieuwe bestuurscultuur?), eisen leden openheid in reactie op de vermeende publicitaire handigheid. Het vereist dat Kaag totaal geloofwaardig kan uitleggen dat zij werkelijk van niets wist. Anders, leert de D66-geschiedenis, duurt het niet lang of het zagen aan haar stoelpoten begint. Zo werkt D66: leden vinden het vanzelfsprekend dat die verhevenheid ook waargemaakt wordt.