Een moeilijke opdracht voor Ten Hag bij een topclub in verval

De Europese top „ergeren”. Dat was de ambitie van Erik ten Hag in de ruim vier jaar dat hij trainer was van Ajax. Hij slaagde, bij vlagen in elk geval. Een prestatie die in de jaren vóór zijn komst als vrijwel onmogelijk werd beschouwd. Nu kiest Ten Hag opnieuw voor een moeilijke opdracht bij een topclub in verval. Hij moet een einde maken aan de sportieve aftakeling van Manchester United.

Woensdag werd via verschillende nationale en internationale media bekend dat Ten Hag (52) een mondeling akkoord heeft bereikt met de Noord-Engelse club om in de zomer de interim-coach Ralf Rangnick op te volgen. Ten Hag heeft nog een doorlopend contract bij Ajax tot 2023, maar dat zou United volgens diverse media voor 2 miljoen euro kunnen afkopen. De verwachting is dat het geen problemen zal opleveren. De Duitser Rangnick werd eind november aangesteld na het ontslag van Ole Gunnar Solskjaer, de vierde trainer op rij die zijn contract niet uitdiende sinds Alex Ferguson in 2013 met pensioen ging.

Dertien kampioenschappen

Ferguson was ruim een kwart eeuw hoofdtrainer bij United. Onder diens leiding behoorde de club vrijwel onafgebroken tot de absolute top. Dominant in Engeland, met dertien kampioenschappen sinds de oprichting van de Premier League in 1992. Toonaangevend in Europa, met onder meer twee Champions League-titels (1999 en 2008). En commercieel superieur, met omzetten waarbij alleen Real Madrid en FC Barcelona in de buurt kwamen.

Financieel doet Manchester United - dankzij gegarandeerde inkomsten uit tv-rechten en een grote fanbase in Azië en Afrika - nog altijd goed mee. Al is de club met een jaaromzet van ruim 550 miljoen euro op dit moment ‘slechts’ de nummer vijf in Europa, na FC Barcelona, Bayern München, Real Madrid en stadgenoot Manchester City. Maar sportief gezien is United, dat zevende staat in de Premier League, dolende sinds Ferguson in de zomer van 2013 afscheid nam met een landstitel.

Het internationale sportstudiecentrum CIES becijferde dat United het afgelopen decennium ruim 1,5 miljard euro uitgaf aan transfers. Zlatan Ibrahimovic kwam, net als Ángel di María, Paul Pogba, Memphis Depay. Zelfs Cristiano Ronaldo, internationaal doorgebroken bij United, werd verleid tot een comeback. Even zo groot was de faam van enkele trainers die Ten Hag voorgingen: Louis van Gaal en de Portugees José Mourinho. En Ole Gunnar Solskjaer dus, de Noor die meer dan tien seizoenen bij United speelde onder Ferguson en geldt als ‘icoon’ van de club. Het mocht allemaal niet baten. Manchester United doet sinds 2013 niet meer mee om het kampioenschap. En op een gewonnen Europa League-finale na (2017, tegen Ajax) viel er Europees ook niets meer te vieren.

Oorzaak van het verval

De oorzaak van het sportieve verval? Fans van de club wijzen vooral naar de Amerikaanse familie Glazer, die in 2005 als eigenaar aan boord kwam. Zij zouden te weinig investeren in de jeugdopleiding en faciliteiten van de club, de verkeerde directeuren hebben aangesteld na het vertrek van de allesbepalende Ferguson en financieel gewin boven sportief succes stellen. Een „commerciële club” noemde Van Gaal zijn voormalige werkgever, hij raadde Ten Hag af er naartoe te gaan. Anderen leggen de schuld voor de tegenvallende prestaties bij trainers en spelers. Ondanks een overschot aan kwaliteit slaagden zij er nooit in het moderne pressingvoetbal te evenaren waarmee clubs als Liverpool en Manchester City succesvol zijn. Ook nu niet, onder Rangnick, een van de grondleggers van die speelstijl.

De aanstelling van Ten Hag, die naar verluidt de voorkeur kreeg boven Mauricio Pochettino van Paris Saint-Germain, verraadt dat Manchester United wél die kant op wil. Ten Hag leerde bij Bayern München, waar hij twee seizoenen het tweede elftal trainde, het vak van onder meer van Pep Guardiola, destijds hoofdtrainer in München. De Spanjaard is tegenwoordig de coach van rivaal Manchester City, dat United is voorbijgestreefd. Het Ajax van Ten Hag speelt eveneens aanvallend, dominant voetbal, meestal zonder de defensieve kwetsbaarheid die de ploeg onder zijn voorganger Peter Bosz vaak opbrak. En hij maakte er een elftal van dat op goede dagen in staat was Europese topploegen zoek te spelen, zoals Real Madrid en Juventus tijdens de indrukwekkende Champions League-campagne in het seizoen 2018-2019. Dit seizoen kreeg Borussia Dortmund er nog met 4-0 van langs in de Johan Cruijf Arena.

Talenten beter maken

Het zijn vooral die wedstrijden die van Ten Hag een van de meest begeerde trainers van Europa hebben gemaakt. Ook het feit dat talenten als Frenkie de Jong, Matthijs de Ligt en Jurriën Timber onder zijn leiding zo veel beter zijn geworden, zal de leiding van United aanspreken. De club heeft een reputatie opgebouwd jonge spelers eerder te belemmeren dan te stimuleren in hun ontwikkeling. Denk aan Donny van de Beek, die bij Ajax regelmatig uitblonk, ook in Europese wedstrijden, maar in Manchester nauwelijks van de bank kwam – hij is nu verhuurd aan Everton. Maar ook de jonge Engelse aanvaller Jadon Sancho, in de zomer overgenomen van Borussia Dortmund, haalt zelden het niveau dat men in Duitsland van hem gewend was.

Grote vraag is of Ten Hag in Manchester de tijd én zeggenschap wordt gegeven om naar eigen inzicht een team te bouwen. Bij United moet hij werken met grote ego’s als Ronaldo en het valt te betwijfelen of hij zoveel invloed zal krijgen op het transferbeleid als hij had in Amsterdam, hoewel hij daar volgens de Italiaanse transferspecialist Fabrizio Romano wel op heeft aangedrongen.

Zijn prestaties met Ajax zullen Ten Hag vertrouwen geven. Ook daar was het onrustig toen hij begon, een club in crisis. Na een moeizaam eerste half jaar volgde al snel het succes. Zoals hij het destijds samenvatte: „Ik heb eigenlijk overal maximaal gepresteerd.”