De Floriade heeft voorlopig het karakter van een overmaats volkstuinencomplex

Het was een race tegen de klok om alles af te hebben – en sommige deelnemers aan de Floriade Expo 2022 in Almere hebben die race verloren. Zo heeft Italië de festiviteiten tijdens de opening door koning Willem-Alexander vandaag verplaatst naar het paviljoen van M., het nieuwe museum voor ‘immersieve’ kunst in Almere, omdat het eigen paviljoen nog niet klaar is. Ook de inzending van Suriname, dat zich presenteert als ‘groenste land ter wereld’, is nog niet gereed. De grote kas op het terrein van Suriname staat er al wel, maar het tropische bos dat er in moet komen, is nog lang niet de jungle die het moet worden.

Veel van de honderden kavels op het Floriade-terrein liggen zelfs nog helemaal braak. In de Covid-jaren zijn tien van de veertig landen die aan de zevende Wereldtuinbouwtentoonstelling zouden deelnemen, afgehaakt en hun plaats is blijkbaar niet ingenomen door innoverende tuinbouwers of andere deelnemers.

Op sommige kavels zijn raadselachtige bouwsels neergezet. Zo staan op een kalig grasveldje in het zogenaamde urban district van de Floriade twee vreemde kegels van houten staven en een houten huisje met enkele zonnepanelen op het dak. Het simpele huisje staat leeg en enig teken dat hier in de nabije toekomst iets gaat gebeuren, is er niet.

Grote ambities

Toch waren de ambities van de organisatoren van de Floriade 2022 groot. De organisatoren kozen voor het thema Growing Green Cities, dat met het oog op klimaatverandering in de stedenbouw in de hele wereld een hoofdrol speelt. Architectenbureau MVRDV, dat zich de laatste jaren heeft toegelegd op supergroene architectuur en droomt van door bomen en planten overwoekerde gebouwen, maakte het masterplan. Een van de uitgangspunten is dat het Floriade-terrein na afloop van de tentoonstelling uitgroeit tot de nieuwe supergroene en superduurzame stadswijk Hortus. De plannen voor Hortus zijn nog vaag. Volgens Winy Maas, de M van MVRDV, is er ruimte voor 3.500 woningen, Floriade-directeur Hans Bakker houdt het op slechts 660 woningen.

Lees ook: ‘Een expowaardig evenement als de Floriade kost geld’, zegt de directeur

Wel zijn er de afgelopen jaren op het Floriade-terrein al enkele gebouwen voor de nieuwe wijk gebouwd, zoals de Aeres Hogeschool met groene gevels van planten en een curieus Food Forum, dat bestaat uit een zwart, gesloten, rotsachtige bovenbouw en een glazen onderbouw.

MVRDV heeft het Floriade-terrein – en de toekomstige stadswijk Hortus – de structuur gegeven van een rechthoekig raster, het eeuwenoude en vaak beproefde middel om steden en polders te bouwen. Een rasterstad staat of valt met wat er op kavels staat. En juist daar schort het aan op de Floriade. Veel deelnemers, zoals Bangladesh, hebben gekozen voor bescheiden houten bouwsels.

China heeft van zijn kavel een bamboetuin gemaakt met een paviljoentje dat van bamboe is gemaakt. Japan heeft een traditioneel ogend gebouw gebouwd dat met zijn rieten dak wel iets weg heeft van een stolpboerderij. Turkije heeft op een grasveld een klein houten huisje neergezet waarvan één hoek achter rode, half doorzichtige, versierde schermen schuil gaat. En Duitsland bouwde een enorm, hoekig paviljoen van hout met de naam Biotopia.

Volksvlijt

Zo heeft de Floriade vooral in het urban district het karakter van een overmaats volkstuinencomplex dat het voorlopig nog moet stellen zonder de weelderige begroeiing die het resultaat is van toewijding en volksvlijt. De meeste planten, waarvoor MVRDV op basis van de eerste letters van de Latijnse plantennamen een ingenieus beplantingssysteem heeft bedacht, zijn vlak voor de opening in de grond gezet en moeten zichtbaar nog op adem komen.

Lees ook: Waarom wil Almere per se de Floriade organiseren?

De Floriade 2022 wordt gered door een klein aantal geslaagde attracties, zoals de kabelbaan die bijna diagonaal over het zestig hectare tellende Floriade-terrein en de verbrede snelweg A6 zweeft. Het door het Italiaanse bureau Ossidiana ontworpen onderkomen van het nieuwe Almeerse museum M. is een mooi rond paviljoen in het Weerwater, waartoe een roze, cirkelvormige steiger toegang biedt. Ronduit indrukwekkend is het Natural Pavillion – de meeste gebouwen hebben Engelse namen – dat is gebouwd met een inventief modulair, flexibel houtbouwsysteem. Er tegenover staat The Exploded View Beyond Building dat helemaal bestaat uit natuurlijke, circulair geproduceerde en biobased materialen. Het huisje geeft zelfs de grootste klimaatfatalist een sprankje hoop.

Blikvanger

Daar staat tegenover dat juist de blikvanger van de Floriade een regelrechte misser is. Flores heet de woontoren van veertien verdiepingen die na veel strubbelingen is gebouwd in het middelpunt van het Floriadeterrein. Natuurlijk had dit een experimenteel, supergroen gebouw moeten zijn, maar het is een banale torenflat geworden, van top tot teen bekleed met veelkleurige, glimmende glasplaten met prints van planten.

Al even banaal is het 170 meter lange kascomplex waarin de Nederlandse tuinbouwers zich presenteren. Dit had een schitterend glaspaleis kunnen worden, maar het complex is niet veel anders dan de kassen die de glazen stad van het Westland zo saai maken.