Octrooiaanvragen: Nederland doet mee in top van Europa

Goed nieuws voor de Nederlandse economie. Het aantal Europese octrooiaanvragen van Nederlandse bedrijven is vorig jaar voor het eerst sinds 2018 gestegen. Dat blijkt uit cijfers van het Europees Octrooibureau (EOB) die dinsdag zijn gepubliceerd.

Het Nederlandse bedrijfsleven vroeg in 2021 op 6.581 uitvindingen patent aan, ruim 3 procent meer dan een jaar eerder. Met 383 octrooiaanvragen per miljoen inwoners staat Nederland op plek vier van de (in verhouding) meest innovatieve economieën ter wereld, na Zwitserland, Zweden en Denemarken.

Een octrooi (of patent) is een bij wet vastgelegd recht waarmee je anderen kan verbieden jouw uitvinding toe te passen. Dat kan gaan om de kleinste en meest obscure dingen: in een gemiddelde smartphone zitten naar schatting zo’n 250.000 gepatenteerde uitvindingen.

Onderzoeker Victor Veefkind van het EOB vindt de stijging van het aantal Nederlandse aanvragen, dat hoger ligt dan het Europese gemiddelde, „goed nieuws voor Nederland”, zegt hij aan de telefoon. „Het aantal octrooien dat wordt aangevraagd, zegt iets over de innovatiekracht van een land. Als er nu veel wordt geïnnoveerd, is dat later een motor voor de economie.”

Het EOB constateert verder dat China vorig jaar opnieuw een recordhoeveelheid octrooien heeft aangevraagd om Chinese uitvindingen in de Europese Unie te beschermen, met name op het gebied van computertechnologie en digitale communicatie. Het gaat bijvoorbeeld om uitvindingen op het gebied van 5G of kunstmatige intelligentie. Het Chinese techbedrijf Huawei was met 3.544 octrooien vorig jaar het bedrijf dat de meeste Europese patenten aanvroeg.

„China heeft vijf à tien jaar geleden op innovatie en patenten ingezet”, zegt Veefkind daarover. „Ze zijn in de loop der tijd van een namaakeconomie naar een innovatie-economie gegaan. Dat zien we nu terug in het aantal aanvragen.”

Philips topaanvrager

Bijna de helft van alle Nederlandse octrooiaanvragen komt van bedrijven uit of rond Eindhoven. Daarbij is vooral de rol van Philips opvallend; het is verantwoordelijk voor de meeste Nederlandse aanvragen. Lichtbedrijf Signify en techbedrijven ASML en NXP – die allemaal uit Philips voortkwamen – staan eveneens in de topvijf. Door deze bedrijven hoort Noord-Brabant tot de vijf meest innovatieve regio’s van Europa.

Waar vorig jaar precies patent op is aangevraagd, is alleen in algemene zin bekend: octrooien zijn de eerste achttien maanden geheim. De meeste Nederlandse octrooiaanvragen vonden plaats in de medische technologie, waar topaanvrager Philips traditioneel sterk in is.

Nederlandse bedrijven deden verder opvallend veel uitvindingen op het gebied van basischemie, zoals wasmiddelen en plastics. Ook verrassend populair vorig jaar: uitvindingen in dieet-en lightproducten. „Misschien dat na veel thuiszitten ook bedrijven wat meer aandacht aan de kilootjes zijn gaan geven”, aldus Veefkind.

Verreweg het grootste deel van de Nederlandse octrooiaanvragen komt van grote bedrijven. Voor jonge, innovatieve technologiebedrijven is een patent een grote investering: een Europees octrooi tien jaar aanhouden kost 10.000 tot 30.000 euro.

Nyske Blokhuis, octrooigemachtigde bij octrooibureau EP&C Patent Attorneys, constateert dat jonge technologiebedrijven de laatste jaren minder geneigd zijn om een idee te patenteren. „De meeste jonge ondernemers van nu zijn sterk ideologisch gedreven en hebben een maatschappelijke missie”, zegt Blokhuis. „Ze vinden dat bedrijven technologie moeten delen in plaats van elkaar te bestrijden.”

Volgens Blokhuis kan die houding tot gevolg hebben dat juist grote bedrijven er met de technologie vandoor gaan en er uiteindelijk het meeste geld mee verdienen. „Door een patent behoud je zelf de controle over je idee”, zegt Blokhuis. „En bepaal je als ondernemer vervolgens ook zelf wie jouw uitvinding mag toepassen.”