Shanghai in lockdown, zelfs Xi Jinping wil af van strenge corona-aanpak

‘Toiletcabines, plastic bekertjes en te veel mensen te dicht op elkaar. Het is net een festival van het slechtste soort”, twitterde de Britse Emma Leaning over haar gedwongen verblijf in het Shanghai World Expo Center. Ze wordt daar vastgehouden omdat ze positief testte op corona, maar niet ziek genoeg is voor een plaats in het ziekenhuis.

Leaning slaapt in het Congrescentrum tussen zevenduizend anderen. Haar bed staat achter een laag schotje, waardoor ze haar buren kan horen hoesten en snurken. Ze heeft een plastic teiltje en een washandje gekregen, want douches zijn er niet. Ze filmt een rij tijdelijke toiletten die op een betonnen vloer staan. Een voor een opent ze de deuren van de wc’s. De poep staat er tot aan de rand van het hurktoilet.

Shanghai is sinds maandagochtend in lockdown om alle verborgen gevallen van corona op te sporen en te isoleren in centra die vergelijkbaar zijn met het World Expo Center. Het oostelijke deel van de stad blijft dicht tot vrijdag, het westelijke deel volgt van zaterdag tot de dinsdag erna.

3.500 positieve tests op een dag

Shanghai meldde maandagochtend 3.500 nieuwe positieve tests, waarvan 3.450 asymptomatisch. Die aantallen zijn naar Nederlandse begrippen bijzonder laag, maar voor China zijn ze hoog genoeg om de hele metropool met 25 miljoen inwoners in twee etappes stil te leggen. Vrijwel alle verkeer in het oosten van de stad ligt stil, bedrijven zijn er gesloten.

Meteen na de aankondiging van de lockdown op zondagavond ontstond er een run op de supermarkten. Lege schappen bleven achter. Ook om tickets voor vluchten en treinreizen werd gevochten. Weinig mensen vertrouwen erop dat na de lockdown de situatie in de stad snel zal normaliseren.

Meteen na aankondiging van de lockdown ontstond er een massale run op de supermarkten

De aankondiging van de lockdown kwam onverwacht. Op zaterdag had het stadsbestuur nog verzekerd dat Shanghai absoluut niet in lockdown zou gaan. Onmogelijk, zo leek Wu Fan, een lid van de groep die belast is met de aanpak van de pandemie, want Shanghai is veel te belangrijk. „Als Shanghai [..] volledig tot stilstand zou komen, dan zouden er veel internationale vrachtschepen op de Oost-Chinese Zee blijven dobberen”, zei hij zaterdag tijdens een persconferentie. „Dat zou invloed hebben op de gehele nationale economie en op de wereldeconomie.”

Lees ook: Hevige coronagolf in China, is ‘zero-covid’ nog houdbaar?

Maar op zondagavond telde dat argument niet meer. De vraag is of de regering in Beijing heeft ingegrepen omdat zij de oplopende besmettingen in Shanghai niet meer kon aanzien, of dat Shanghai zelf een einde wilde maken aan een onduidelijke situatie, waarin mensen dan weer in en dan weer uit quarantaine moesten.

Shanghai is verreweg de meest kosmopolitische stad van China. Het coronabeleid was er altijd een stuk minder streng dan bijvoorbeeld in Beijing. Shanghai ging corona te lijf door alleen een gebouw of desnoods een wijk af te sluiten, maar niet meer dan dat. Er werd ook veel minder angstig over de ziekte gedaan.

Morrende bevolking

De grootste stad van China leek daarmee voorop te lopen. Ook sommige Chinese experts begonnen de nu heersende Omikron-variant als niet ernstiger dan een griepje te omschrijven. Zelfs president Xi Jinping liet in maart doorschemeren dat hij af wilde van een al te strenge aanpak. China moest ernaar streven om tegen zo laag mogelijke kosten een zo hoog mogelijk effect te bereiken. De impact van coronamaatregelen op de sociale en economische ontwikkeling moest zo beperkt mogelijk blijven.

De aanpak van Shanghai leidde in de praktijk tot grote onduidelijkheid, terwijl het aantal besmettingen bleef groeien. Quarantaines werden onverwacht verlengd, mensen die na hun quarantaine weer vrij rondliepen, moesten plotseling toch weer opnieuw binnen blijven. De bevolking begon te morren.

„We hebben er tot nu toe altijd vertrouwen in gehad dat we in een bijzonder goed bestuurde stad wonen, waar alles prima geregeld is”, vertelt een Britse vrouw die al ruim dertig jaar in Shanghai woont over de telefoon. „Nu ben ik daar niet meer zo zeker van.”

De huidige situatie maakt haar bang. „Straks kan ik het ziekenhuis niet in als ik acute zorg nodig heb”, zegt de vrouw, die niet met haar naam in de krant wil. In Shanghai maakte de dood van een verpleegster veel indruk. Toen ze een astma-aanval kreeg wilde geen ziekenhuis haar toelaten vanwege coronamaatregelen.

Haar andere angst is dat ze net als Emma Leaning op een dag positief test, en dan wordt opgeborgen in een van de vele nieuwe quarantainecentra die de stad inricht. „Misschien ga ik dan liever naar Engeland om de zaak af te wachten. Als het over een half jaar of een jaar beter is, kom ik wel weer terug.”

De meeste mensen in Shanghai hebben die keuze niet. Dus kopen ze de winkels leeg. Zo hopen ze het uit te houden in quarantaine, ook als die langer uitvalt dan de overheid zegt.