Met anti-campagne hopen deze Rotterdamse studenten straatintimidatie te stoppen

‘Ik klem mijn sleutel tussen mijn vingers om daarmee te steken als dat nodig is en ik draag een dikke, lange jas zodat ze mijn vormen niet kunnen zien”, zegt student Elise (19) van het Grafisch Lyceum Rotterdam. „Ik heb altijd een busje deo in mijn tas, pepperspray mag niet. Soms doe ik alsof ik met mijn vader aan het bellen ben als ik op straat loop”, voegt student Sam (17) toe.

Zeven leerlingen van het Grafisch Lyceum voeren samen met de gemeente een nieuwe campagne tegen seksuele straatintimidatie. Zo hopen ze het gedrag van vooral Rotterdamse mannen te veranderen. „Een hele generatie van jonge vrouwen en homoseksuele mannen is angstig op straat, dat is natuurlijk niet de bedoeling”, zegt communicatie-adviseur Saskia Pessy van de gemeente.

Komende vrijdag, 1 april, begint de nieuwe online campagne. Studenten Zoë (17) en Jeroen (17) maakten foto’s en een filmpje waarin Jeroen (onherkenbaar met capuchon en mondkapje) Zoë lastig valt op een bankje in het park. Die beelden worden straks gedeeld op de Instagram- en Facebookpagina van de gemeente. Pessy: „Vervolgens vragen we Rotterdammers mee te doen aan een poll. Hebben zij zelf last van seksuele straatintimidatie? Wat ervaren ze erbij. Die gegevens willen we gebruiken voor de verdere campagne.”

De gemeente liet al twee keer een onderzoek uitvoeren door de Erasmus Universiteit naar seksuele straatintimidatie. In 2016 bleek dat 84 procent van de ondervraagde vrouwen er last van had. Direct startte de campagne ‘Stop Pikpraat’ en werd de StopApp gelanceerd waar slachtoffers seksuele straat-intimidatie konden melden. Belangrijk onderdeel van de aanpak was een lokaal verbod.

Doodgebloed

Vier jaar later was er weer een onderzoek, de overlast bleek niet te zijn afgenomen. De eerste campagne was doodgebloed, de StopApp werd nauwelijks gebruikt. De rechter zette een streep door het lokale verbod, waardoor ook speciale handhavingsacties werden beëindigd. Wel was de bewustwording gegroeid.

Lees ook dit artikel: Acht op tien vrouwen in Rotterdam hadden in 2020 nog te maken met seksueel getint gedrag

„Die eerdere campagne was een korte klap”, zegt Pessy. De nieuwe campagne wordt er juist een van de lange adem. „Gedrag veranderen gaat langzaam. Dus moeten we de komende jaren aandacht voor dit thema blijven creëren.” De toon mag ook wel wat serieuzer dan in de vorige campagne, vinden gemeente én studenten. „Misschien spreekt een term als pikpraat wel aan”, zegt student Sam (17), „maar ik kan me voorstellen dat vrouwen zich afvragen: ‘is dit een grapje en wordt dit probleem wel serieus genomen?’”

Ook de financiën spelen mee. De gemeente heeft dit jaar een begroting van 100.000 euro om straatintimidatie tegen te gaan. Voor volgend jaar is het budget nog onzeker. Tijdens de vorige aanpak was jaarlijks 220.000 euro beschikbaar, al ging het grootste deel ervan (200.000 euro) aan extra handhavers op. „Dat leerlingen hieraan werken scheelt natuurlijk geld, tegelijkertijd levert het hun ervaring op”, zegt Pessy. En de gemeente kan putten uit de ervaringen van de studenten.

In mei komt er een reizende expositie met portretten en verhalen van vrouwen die worden lastig gevallen. Deze komen te staan op het Stadhuisplein, het strand van Nesselande, Eudokiaplein, Eendrachtsplein, Dakpark en Alexandrium. „Dit zijn plekken die zijn uitgekozen in overleg met boa’s”, zegt Pessy. „Hier worden vrouwen regelmatig lastig gevallen.” Student Charlotte (19) is een van de geportretteerden. „Sinds mijn veertiende word ik regelmatig lastig gevallen”, zegt ze. Bijvoorbeeld in het openbaar vervoer als mannen zich zo dicht mogelijk tegen haar aandrukken. „En ik ben weleens achterna gezeten door een oude vent op een fiets. Ik durfde niet naar huis te gaan, want dan zou hij weten waar ik woonde.”

Transman

Een deel van de portretten werd vorige zomer al gebruikt tijdens een expositie op het Kruisplein. Charlotte kreeg positieve, maar online ook negatieve reacties op haar deelname. Toch wilde ze opnieuw haar verhaal delen op een poster. „Ik doe het niet alleen voor mezelf, ook voor al die andere vrouwen die worden lastig gevallen.” De nieuwe expositie moet diverser worden. „Wethouder Vincent Karremans vond de vorige expositie niet inclusief genoeg”, zegt Pessy. Daarom fotografeerde student Faye (16) een transman en zoeken de studenten en de gemeente nog naar een vrouw of man van kleur.

De studenten denken ook mee over het tweede deel van de campagne, dit najaar, waarin mannen als potentiële plegers centraal staan. „Ik heb het plan bedacht om Feyenoorders een videoboodschap in te laten spreken tegen straatintimidatie”, zegt Sam (17). „Dat zou heel erg helpen. Veel van die jongens zijn Feyenoordfan. En de spelers hebben een groot bereik.” De gemeente overweegt die optie. Ook wordt nagedacht over een ander idee van de studenten, een VR-bril waarbij jongens kunnen ervaren hoe het is voortdurend te worden lastig gevallen. „Dat idee zijn we nu aan het uitzoeken”, zegt Pessy.

Lees ook dit artikel: De strijd tegen roepen, sissen en meelopen

De studenten fungeren daarnaast als klankbord van de gemeente. „We twijfelen bijvoorbeeld over een nieuwe slogan. Wordt het: ‘Wat denk je, is je moeder trots op je?’ of ‘Wat denk je, vinden je vrienden je stoer?’. Dan vragen we aan de studenten welke het meest impact heeft. Zij vallen immers in onze doelgroep.”

De nieuwe campagne is onderdeel van de nieuwe aanpak die onlangs gedeeld werd met de gemeenteraad. Verantwoordelijk demissionair wethouder Karremans (handhaving, VVD) wil ook daders een ‘traject van gesprekken’ laten volgen zodat zij inzien dat hun gedrag niet acceptabel is. Dat plan is afkomstig uit het Belgische Mechelen waar dat goede resultaten oplevert, schreef Karremans. Overtreders in Mechelen kunnen kiezen voor een boete óf een training. Rotterdam wacht ook op landelijke wetgeving om daders over te halen in gesprek te gaan over hun gedrag. De wetswijziging ervoor is al enige tijd in behandeling.

Ook de StopApp verdwijnt. Vrouwen en meisjes kunnen nu melding maken van straatintimidatie via de algemene MeldR-app – waar Rotterdammers overlast zoals volle containers of kapotte lantarenpalen kunnen melden. Deze app is bekender en heeft meer gebruikers.