Kijk naar de kunst die NFT’s mogelijk maken

Een jaar geleden nestelde kunstenaar Beeple zich in een comfortabel rijtje met David Hockney en Jeff Koons. Op een veiling bij Christie’s ving hij 69 miljoen dollar voor een NFT, een op de blockchain vastgelegd eigendomscertificaat, van een digitaal kunstwerk van zijn hand. Daarmee trad hij prompt toe tot de top drie van nog levende kunstenaars met het duurste prijskaartje.

Beeple lanceerde daarmee een ongekende hausse rond NFT’s. Er werd sindsdien voor 44 miljard dollar aan NFT’s verhandeld.

Maar de hype ontneemt het zicht op wat NFT’s potentieel revolutionair maakt.

We horen nu het meest over zogenoemde ‘profile picture NFT’s’. Dit zijn door algoritmes-gegenereerde profielplaatjes in een vastomlijnde reeks. Zo kochten Snoop Dogg, Gwyneth Paltrow en Justin Bieber profielplaatjes van verveelde apen in een jachtclub. Dit type NFT’s zorgt voor zoveel hype omdat ze inspeelt op al te menselijke gevoelens rond exclusiviteit, zelfexpressie en hebzucht. Ik kan het weten, want ik kocht er zelf eentje van een gek ruimtemannetje.

Daardoor letten we nu vooral op geldbeluste slimmeriken die meeliften op de NFT-hype. Eigenlijk vind ik het veel spannender te kijken naar kunstenaars die al jaren aan hun digitale kunst zwoegen en deze dankzij NFT’s opeens kunnen verkopen.

Kunstenaars als, ironisch genoeg, Beeple. Of dichterbij huis: Rik Oostenbroek. Hij maakt al achttien jaar abstracte en kleurrijke kunst. Maar omdat zijn werk enkel digitaal bestaat en dus eindeloos kopieerbaar is, kreeg Oostenbroek het niet verkocht. Hij moest noodgedwongen rondkomen van reclamewerk en zag zijn kunst als hobbyisme.

De Amerikaanse digitale kunstenaar Kevin McCoy, een van de uitvinders van de NFT-technologie, had hetzelfde probleem. Daarom zocht hij naar een manier om één van de in potentie eindeloze digitale versies van zijn werk als origineel te laten aanmerken. McCoy vond in 2014 in de blockchain het antwoord. Daarop kun je vastleggen dat je van een bepaald digitaal bestand de eigenaar bent. Dit unieke eigendomscertificaat kun je verhandelen met de aan de blockchain – vaak Ethereum – gelieerde munteenheid. De NFT was geboren, en daarmee digitaal eigenaarschap.

Dankzij McCoy kan collega Oostenbroek zijn digitale kunstwerken nu verkopen voor tienduizenden euro’s per stuk, zijn leven wijden aan autonome kunst én voelt hij zich eindelijk erkend als kunstenaar.

De commerciële en creatieve impuls die NFT’s geven aan kunstenaars, stemt me hoopvol voor onze culturele toekomst. Zo kunnen makers per NFT instellen welk royalty-percentage ze willen ontvangen over secundaire verkoop. Als iemand een NFT van Beeple verpatst, ontvangt de kunstenaar daar tien procent over. Vertel dat maar niet aan Hockney, die de top drie aanvoert. Hij verkocht in 1973 voor 18.000 dollar een schilderij. 45 jaar later hamerde Christie’s het werk af voor 90 miljoen dollar. Hockney zag daar niets van terug. Aan die oneerlijkheid kan nu een einde komen.