‘Door Leefbaar is er in Rotterdam geen ruimte voor PVV en Forum’

‘Dit is het moment om allianties te sluiten’

Nourdin el Ouali is directeur van de islamitische koepelorganisatie SPIOR, was oprichter van politieke partij Nida:

„De huidige coalitie heeft geen meerderheid meer. Deze coalitie bestond uit het motorblok van VVD, PvdA, GroenLinks en D66 aangevuld met CDA en CU-SGP. Nu D66, PvdA en CDA waarschijnlijk ieder een zetel verliezen moet gezocht worden naar een ander accent als aanvulling op dat blok. Denk lijkt daarvoor een logische optie.

„Leefbaar is opnieuw de grootste partij, maar als zij gaan formeren is het de vraag welke partijen daarbij komen. D66 zal niet in een coalitie willen met Leefbaar én VVD. VVD zal het lastig vinden te formeren zonder Leefbaar en zo is precies dezelfde situatie ontstaan als vier jaar geleden. Wel is het zo dat deze partijen uiteindelijk samen de problemen in Rotterdam moeten oplossen. Dit is het moment om allianties te sluiten, leiderschap te tonen. Maar ik zie in de verste verte niet zulk soort leiders opstaan.

Deze lage opkomst ondermijnt de legitimiteit van ons democratisch stelsel

„De winst van nieuwkomers Volt, BIJ1 en Forum voor Democratie is opvallend. Oude politieke partijen hebben in het beste geval niets verloren, de winst is vooral terecht gekomen bij de nieuwe partijen. Maar met deze lage opkomst is er voor geen enkele partij reden voor feest. Deze opkomstdaling gaat om duizenden Rotterdammers die vier jaar geleden nog wel, maar dit jaar niet meer stemden. Dit is een signaal van een diepgeworteld wantrouwen. We moeten ervoor zorgen dat Rotterdammers weer positieve ervaringen opdoen met de democratie. En inzetten op burgerschap middels de scholen. Deze lage opkomst ondermijnt de legitimiteit van ons democratisch stelsel.”

‘Zou gek zijn als Leefbaar buiten de coalitie valt’

Adriaan Visser was van 2014 tot begin 2019 wethouder namens D66:

„D66 heeft niet kunnen waarmaken wat landelijk wel is gebeurd, met een forse groei. Ze hadden een voorzichtige campagne, net als de PvdA. Daar zit waarschijnlijk achter dat zij elkaar geen pijn wilden doen als coalitiepartners.

„Dat Leefbaar vanuit de oppositie, waarin je minder zichtbaar bent, elf zetels heeft kunnen behouden is echt knap (bij de definitieve uitslag kwam Leefbaar uiteindelijk op tien zetels uit, red.). Twintig jaar na de dood van Pim Fortuyn is de partij nog altijd een zeer stabiele factor. Ze zijn nu twee verkiezingen op rij meer dan twee keer zo groot als de concurrentie. Zij vullen het conservatief rechtse geluid op hun eigen Rotterdamse wijze in – er is eigenlijk geen ruimte voor PVV of Forum.

„Het zou gek zijn als Leefbaar opnieuw buiten de coalitie valt. De stad verdient Leefbaar op deze manier, als je zo lang, zo goed je positie weet te behouden. Dan moet je nu van goeden huize komen om te zeggen: we kunnen het opnieuw zonder. Leefbaar had in 2017 nog een alliantie met Forum en een meer rabiate opstelling op een aantal onderdelen, dat is nu niet meer het geval.

Leefbaar en PvdA moeten een keer samen in een college plaatsnemen, dat verdient deze stad

„Leefbaar moet nu het voortouw nemen bij de coalitievorming. Het ligt voor de hand dat zij de VVD zullen vragen. Dan verwacht ik dat D66 en PvdA aansluiten, eventueel met GroenLinks. PvdA en GroenLinks zullen elkaar ongetwijfeld vasthouden.

„Leefbaar en PvdA moeten een keer samen in een college, dat verdient deze stad. Met Leefbaar is prima zaken te doen. Het college waar ik in zat [2014-2018] heb ik veel scherpe randjes meegemaakt, maar je kon met een helder coalitie-akkoord altijd bouwen op Leefbaar.”

‘Andere Woonvisie via linkse coalitie is mogelijk’

Gwen van Eijk (stadssocioloog en criminoloog) is betrokken bij Recht op de Stad, een actiegroep die het Rotterdamse woonbeleid kritisch volgt:

„Voor het woonbeleid is het belangrijk dat er geen rechts college komt met Leefbaar Rotterdam, VVD en CDA.

„Deze drie partijen willen door op de ingeslagen weg, mét de huidige Woonvisie. Dat betekent dat er de komende jaren – de Woonvisie loopt tot 2030 – nog tienduizend betaalbare woningen zullen verdwijnen. Vooral op Rotterdam-Zuid. En die woningen kunnen we niet missen.

„Met GroenLinks, PvdA, ChristenUnie, D66 en enkele andere, linkse partijen zou er een andere Woonvisie komen. Maar Leefbaar Rotterdam is weer de grootste geworden en daarom als eerste aan zet om een college te vormen.

Vooral van BIJ1 verwachten wij een positieve toevoeging op het woonbeleid

„Ik verwacht dat Leefbaar Rotterdam ervoor kiest om eerst over rechts te gaan. Met VVD, Volt en CDA en eventueel D66. Dat zijn dezelfde partijen, met uitzondering van VVD en Volt, die in het college zaten toen de Woonvisie werd opgesteld. Ik ben bezorgd over wat dat betekent voor het Rotterdamse woonbeleid. Bij zo’n college zal er niet veel veranderen. En we hebben nu al een wooncrisis en moeite met het vinden van betaalbare woningen.

„BIJ1 en Volt hebben beide twee zetels behaald. Vooral van nieuwkomer BIJ1 verwachten wij een positieve toevoeging op het woonbeleid. Deze partij zet zich ook in tegen discriminatie en racisme en zal er ook voor zorgen dat de discussie over de Rotterdamwet en de woonvisie op de agenda blijft staan.”

‘D66, GroenLinks en PvdA moeten één blok vormen’

Peter van Heemst zat tussen 2006 en 2014 in de gemeenteraad voor PvdA:

„Het is een zwarte dag voor de democratie in Rotterdam. Meer dan 60 procent van de Rotterdammers heeft niet de moeite genomen om naar de stembus te gaan. Bijkomend effect is dat de zeggingskracht van de gemeenteraad bij voorbaat gering is.

„De versnippering zet door, met een groei van dertien naar waarschijnlijk veertien partijen, met nieuwkomers Volt, BIJ1 en Forum. „Dat vermindert de slagkracht van de gemeenteraad. De taken van de gemeenteraad worden al steeds zwaarder en ingewikkelder, dat kan je met één of twee raadsleden nauwelijks naar behoren uitvoeren.

„Achteraf denk ik dat PvdA en GroenLinks – ik was daar groot voorstander van – samen hadden moeten optrekken. Je moet de progressieve krachten bundelen. Je ziet dat Volt nu waarschijnlijk stemmen heeft weggesnoept bij D66 en GroenLinks.

In 2018 was het al een heksentoer om een college te vormen, dat wordt nu nog lastiger

„Leefbaar heeft de aanval van Forum afgeslagen, zoals zij dat bij de vorige verkiezing met de PVV ook deed. Voor de coalitievorming is het belangrijk dat D66, GroenLinks en PvdA elkaar vasthouden en samen proberen in het college te komen. Die hebben met zijn drieën redelijk stand gehouden: ze hadden vijftien zetels, dat worden er dertien of veertien. Ze hebben ingewerkte wethouders die met elkaar kunnen lezen en schrijven. Ik raad hun aan om op te trekken als één blok. Dan leg je samen in de onderhandelingen die minimaal dertien zetels op tafel en vorm je het hart van een nieuwe coalitie.

„Vier jaar geleden was het al een heksentoer om een college te vormen, dat zal nu nog lastiger worden.”

‘Raadsleden wacht een enorm zware taak’

John Bijl is directeur van het in Rotterdam gevestigde Periklesinstituut, dat lokale politici begeleidt:

„Ik verwacht een coalitie van Leefbaar, D66, VVD en Volt. Daar zou ik bij beginnen. Veel andere mogelijkheden zijn er niet, of we moeten weer gaan denken in regenboog- en toverballencoalities zoals de afgelopen vier jaar. Veel partijen hebben daar geen goed gevoel aan overgehouden. Coalitiepartijen voelden zich te veel gebonden, oppositiepartijen vonden dat ze tegen een muur opliepen. Besluiten werden, met uitzondering van het klimaatakkoord, vaak genomen volgens de coalitielijnen. Dat kan innovatiever waarbij de raad het meer voor het zeggen krijgt en de richting van het college bepaalt. Zo kan de stad goed bestuurd worden.

Als inwoners niet bereikt worden, wordt elk beleid een soort Tweebosbuurt

„Dat is ook nodig. Er moet een hoop gebeuren. Huizen moeten worden gebouwd, de stad loopt vol met auto’s we moeten ons aanpassen aan klimaatverandering én het vertrouwen van bewoners terugwinnen.

„Deze opkomst van nog geen 40 procent is treurig, een nachtmerrie. Daar wacht een enorm zware taak voor de raadsleden. Zij moeten kiezers beter informeren. Uitleggen wat de gemeente doet, wat de raad doet, waar partijen voor staan. Het merendeel van de Rotterdammers voelt zich niet betrokken bij hun omgeving, bij de stad. Maar de stad heeft hen wel nodig. Als inwoners niet goed gehoord worden, niet bereikt worden, wordt elk beleid een soort Tweebosbuurt. Dan valt elk beleid rauw op het dak van de inwoners. Zo kun je geen stad besturen.”

Update 25-3-2020: Dit artikel, dat vóór de definitieve verkiezingsuitslag werd gepubliceerd, is aangepast nadat de zetelverdeling definitief werd. Ook de graphic met de zetelverdeling is geactualiseerd. In een eerdere versie stond nog dat Leefbaar op elf zetels bleef staan en VVD op vijf zetels.