CDA moet opnieuw een teleurstelling verwerken

In juni van het vorige jaar, drie dagen nadat Pieter Omtzigt zijn CDA-lidmaatschap had opgezegd, had CDA-leider Wopke Hoekstra in een online bijeenkomst met leden vooruitgekeken naar de gemeenteraadsverkiezingen van deze woensdag. Het CDA was toen intern diep verdeeld en leden hadden hun zorgen uitgesproken over de lokale verkiezingen. „Het zou ons allemaal, mij ook, een lief ding zijn om dan te winnen”, zei Hoekstra toen. „Er helpt niks zo voor eenheid en zelfvertrouwen als winnen.” Toenmalig interim-partijvoorzitter Marnix van Rij – hij is inmiddels staatssecretaris in het kabinet-Rutte IV – had de verkiezingen omschreven als een „testcase” voor de partij.

Woensdagnacht leek die testcase niet goed uit te pakken voor het CDA. De christen-democraten verliezen – in de stad maar ook in de buitengebieden waar de partij altijd op veel plekken de grootste was. Dat is de partij op sommige plekken in de periferie verloren. Meest in het oog springend is de gemeente Tubbergen – waar het CDA al drie gemeenteraadsverkiezingen op rij groeide en de laatste acht jaar de absolute meerderheid in de raad had. De partij is daar sinds woensdag gehalveerd. Bijna alle verloren zetels gingen naar een recent opgerichte, lokale partij.

Terugkerende teleurstelling

Verkiezingen verliezen is voor het CDA inmiddels een terugkerende teleurstelling. Vier jaar geleden had de partij na de lokale verkiezingen dan wel de meeste zetels – procentueel had de VVD meer stemmen gekregen. En sindsdien verloren de christen-democraten verkiezing na verkiezing: in 2019 vier zetels in de Eerste Kamer en één in het Europees Parlement. En vorig jaar, bij de Tweede Kamerverkiezingen, raakte het CDA nog eens vier zetels kwijt. De teller staat inmiddels op vijf, omdat Pieter Omtzigt zich vorig jaar afsplitste om als onafhankelijk Kamerlid verder te gaan. Dat vertrek heeft diepe wonden geslagen in de buitengebieden.

Lees ook: Als CDA’ers hem nodig hebben in de campagne, dan is Pieter Omtzigt nog altijd beschikbaar

Woensdag hing er aanvankelijk nog hoop in de lucht toen CDA-medewerkers op televisieschermen de eerste exitpolls binnen zagen komen. Nog geen week geleden waren ze gepeild op een halvering. En dat leek woensdag niet te gebeuren. Campagneleider en CDA-Kamerlid Derk Boswijkzei na de eerste polls, onder voorbehoud dat er „nog van alles kon gebeuren”, dat hij „opgelucht” was. „Ergens heb ik nog steeds hoop dat dit een consistente lijn bij meer exitpolls gaat zijn.”

Het CDA verloor in de eerste projecties soms een zetel, maar behield op andere plekken het aantal zetels dat het had. De schermen met de polls gingen uit toen een zichtbaar opgeluchte Hoekstra met zijn reactie kwam. „Ik had natuurlijk dolgraag al onze zetels willen behouden. Dat zit er niet in. Tegelijkertijd lijkt de uitslag beter dan verwacht.” Juist op dat moment bleek uit de exitpolls dat de partij zou halveren in de raad van Breda en zou verdwijnen uit die van Amsterdam. In de uitslagen die daarna binnen kwamen verloor het CDA vooral. Wopke Hoekstra had het pand toen al verlaten.