De regels verdwijnen, het virus niet

Bijna een half miljoen mensen kregen afgelopen week een positieve uitslag van een coronatest. Stel, zegt klinisch epidemioloog Frits Rosendaal (LUMC), dat de helft van de mensen daadwerkelijk een test bij de GGD laat afnemen. Dan zijn er een miljoen mensen die besmet zijn geraakt met het coronavirus. „Verbijsterend veel”, vindt Rosendaal.

En toch wil het kabinet volgende week alle coronaregels afschaffen. Haagse bronnen melden aan NRC dat minister Ernst Kuipers (Volksgezondheid, D66) ook de mondkapjesplichting in het openbaar vervoer en een negatief testbewijs bij grotere binnen-evenementen wil afschaffen. Alleen de adviezen blijven naar verluidt nog gelden, zoals handen wassen en testen bij klachten. Het Outbreak Management Team vergaderde vrijdag over de maatregelen, dinsdag neemt het kabinet een besluit.

Is er nu dan niks meer om je zorgen over te maken?

Ziek ziekenhuispersoneel

Het coronavirus is nog geen verkoudheid, zegt Rosendaal, maar echt ongerust over de hoge aantallen besmettingen maakt hij zich niet meer: „Ik denk dat ziekenhuizen zich niet echt zorgen meer maken over het aantal nieuwe patiënten. Dat loopt nog maar een klein beetje op. Het is dankzij vaccinaties en eerder doorgemaakte besmettingen niet veel meer dan de jaarlijkse griepgolf. Het ziekteverzuim onder het personeel is een groter probleem.”

Dat ziet ook epidemioloog Alma Tostmann van het Radboudumc, waar alles op alles moet worden gezet om de roosters rond te krijgen. „Als er veel mensen in de bevolking besmet raken, geldt dat natuurlijk ook voor het ziekenhuispersoneel. Voor Omikron hadden we vijf tot tien positieve tests per dag, inclusief personeel dat bijvoorbeeld op de administratieve afdelingen werkt. Een paar weken geleden werden dat er dertig, dat leverde problemen op. Nu zijn het er zo’n zeventig per dag.” De puzzel van het rooster valt tot nu toe steeds net weer in elkaar zonder dat het nodig is om besmet personeel in te zetten – maar het coronavirus bepaalt dus nog altijd wat er in de ziekenhuizen wel en niet kan worden gedaan.

Tostmann heeft daarom nog wel enige zorgen over de besmettingscijfers: „Natuurlijk, het aantal ziekenhuisopnames loopt niet zo hoog meer op als vorig jaar. Maar de luwte die er afgelopen zomer even was, toen er maar tweehonderd patiënten lagen, is er ook niet. Er liggen nu ruim 1.500 Covid-19-patiënten in het ziekenhuis. Naast het hoge ziekteverzuim onder het personeel moet er ook veel uitgestelde zorg ingehaald worden. Als er meer coronapatiënten bij komen, wil dat zeggen dat we andere behandelingen niet kunnen doen.”

Tostmann zou daarom graag wachten met het afschaffen van de laatste regels tot de besmettingsgolf voorbij is. „Natuurlijk hoeft het land niet opnieuw op slot. Maar je ziet wel dat er meer ouderen besmet raken dan in januari. Ik verwacht dat dat nog wel gaat leiden tot meer ziekenhuisopnames.”

Voor er verder versoepeld wordt, moet er een alternatief komen, stelt Tostmann: eerst moet bijvoorbeeld de ventilatie op orde zijn in de horeca, op scholen en andere openbare ruimtes. En er moet een duidelijk plan komen wat er gaat gebeuren als er toch weer grotere problemen ontstaan, bijvoorbeeld door een nieuwe virusvariant. „Je kunt doen alsof het voorbij is en verder gaan alsof het nooit is gebeurd, maar dat lijkt me niet verstandig”, zegt Tostmann.

Nieuwe varianten

Rosendaal denkt wel dat de laatste regels afgeschaft kunnen worden. „Ik zou die laatste paar maatregelen laten varen, ze doen toch niet zoveel meer. Kijk naar hoeveel mensen er besmet zijn geraakt op carnaval. Omikron is zo besmettelijk, om dat in bedwang te houden moet je alles weer dichtgooien, maar dat is het niet meer waard. Iedereen gaat het nu krijgen, of je nu een mondkapje in de trein op moet of niet.”

Maar het kabinet moet nu wel in actie komen, vindt ook Rosendaal. „Je moet je voorbereiden op nieuwe varianten. Zijn de voorraden medische mondkapjes, virusremmers en vaccins op orde? Hebben we genoeg IC-bedden, of moeten die uitgebreid worden? Hoe gaan we voorkomen dat de scholen weer dicht moeten, is de ventilatie daar op orde en zijn er mogelijkheden om hybride les te geven, met een deel van de leerlingen in de klas en een deel thuis?” Daar moet niet te lang mee gewacht worden, stelt Rosendaal. „Misschien bereid je je voor op iets dat niet gaat komen, maar het kabinet is al vaker te positief geweest. Iedereen denkt nu: we gaan een mooie zomer tegemoet en misschien komt er dan iets in het najaar, maar een nieuwe variant kan ook al in mei komen.”