Deze Spaanse badplaats wil de rijke Russen niet verliezen

Midden in de drukke winkelstaat van Puerto Banús, in de populaire badplaats Marbella, is een van de makelaarskantoren van Kristina Szekely gevestigd. Ze kijkt uit op de haven, waar luxueuze jachten in het water dobberen. Langs de weg staan de duurste auto’s geparkeerd: van Rolls Royces tot een Bugatti.

Russische oligarchen laten hun geld graag rollen in Spanje, van de Costa Blanca in het oosten en de zuidelijke Costa del Sol rond Marbella tot aan de Balearen. Maar met de Europese sancties tegen Rusland kan het landschap van de luxemarkt in Spanje drastisch veranderen. Onder meer makelaars maken zich zorgen dat de markt instort.

„In Marbella heb je zon, zee, cultuur en heel veel luxe. Daar zijn mensen gek op, ook de Russen”, zegt de Hongaars-Zweedse vastgoedhandelaar Szekely. Ze verkoopt al twee decennia villa’s van miljoenen euro’s aan expats. Zo’n 10 procent van haar klandizie in het vastgoed bestaat uit Russen. Het zijn mensen die door de directe vliegverbinding tussen het nabijgelegen Málaga en Rusland – vier keer per week – makkelijk op en neer konden om te vertoeven in hun vakantievilla’s. Szekely: „Je merkt de onrust onder de collega’s, maar ik denk niet dat we ons nu direct zorgen hoeven te maken. We hebben gelukkig ook klanten uit andere delen van de wereld. Maar als er niet snel een oplossing komt, dan gaan we dat voelen in onze portemonnee.”

Uithangborden in het Russisch

Marbella heeft een bloeiende Russische gemeenschap, van zo’n 2.300 mensen die er permanent wonen. De gemeenschap heeft een eigen radiozender, tijdschriften en supermarkten, en op straat zijn sommige uithangborden in het Russisch. Zelfs Spaanstalige winkels, advocatenkantoren en beautysalons bieden hun diensten in het Russisch aan.

De gemeenschap is uiterst gespleten: enerzijds zijn er bouwarbeiders uit Rusland die in de bouw zijn komen werken, anderzijds multimiljonairs die genieten van het jetsetleven. Die tweede categorie bestaat uit gepensioneerden, of de vrouwen van zakenlieden die met hun kinderen aan de Costa wonen, terwijl hun man op en neer vliegt naar Rusland.

De Spaanse overheid profiteert van de Russen, die door soepele regels makkelijk een ‘gouden visum’ konden krijgen. Zo’n visum krijg je wanneer je een huis van minimaal een half miljoen euro koopt, een Spaanse bankrekening opent met minstens een miljoen erop, een miljoen euro aan aandelen van een Spaans bedrijf koopt, of twee miljoen in de Spaanse staatskas stort om de staatsschuld af te lossen. Het Europees Parlement wil nu strengere regelgeving om witwassen, corruptie en belastingontwijking tegen te gaan. Als het aan het parlement ligt, worden de gouden visa van Russische oligarchen per direct ingetrokken.

Mensen met een Russische bankrekening kunnen niet meer bij hun geld en kunnen dus hun rekeningen niet betalen of geld overmaken

Svetlana Ciliuta vereniging voor Russen

In Spanje wonen meer dan honderdduizend Russen. Svetlana Ciliuta, een collega-vastgoedhandelaar en voorzitter van de vereniging voor Russen aan de Costa del Sol, ziet dat de gemeenschap in Spanje zich grote zorgen maakt door de bankblokkades die voortkomen uit de sancties. „Mensen met een Russische bankrekening kunnen niet meer bij hun geld en kunnen dus hun rekeningen niet betalen of geld overmaken. Het is een ramp en we hebben geen idee waar en wanneer het eindigt”, zegt ze. Volgens haar worden de gewone Russen gestraft voor een oorlog waar ze niet achter staan. „Ik denk niet dat financiële blokkades het conflict tussen beide landen zullen oplossen. Het verergert de situatie alleen maar voor de gewone burgers.”

Russische burgers en bedrijven kunnen tot maar 100.000 euro van hun bankrekening af halen. „Huizen kopen of de huur betalen zit er dus voorlopig niet in en dat is een klap voor het vastgoed in de Spaanse kuststeden. Daarnaast zijn veel ouders ook bang dat ze de schoolrekening niet meer kunnen betalen”, zegt Ciliuta bezorgd. Volgens haar hebben de meeste Russen hun geld op een Russische bank staan, omdat hun inkomsten voornamelijk uit Rusland komen. „Op de Spaanse bank staat vaak net genoeg om de vaste lasten zoals boodschappen te betalen, maar de grote uitgaven worden met een Russische creditcard betaald.”

Felix Romero Moreno, wethouder van de gemeente Marbella, onderschrijft die angst. Volgens hem spelen de Russen een belangrijke rol in de economie van de badplaats. „We moeten ons aanpassen en de verloren inkomsten ergens anders vandaan halen. En ondertussen kunnen we alleen maar spelen met de kaarten die de internationale geopolitiek ons geeft.”

Lees ook: de klap van de sancties komt hard aan bij de Russen

Eigendommen van Russen

Wereldwijd is er een klopjacht gaande op de eigendommen van Russische oligarchen. De Verenigde Staten en de EU gaan de bezittingen van de oligarchen die op de sanctielijst staan, opsporen en in beslag nemen. In Hamburg is er een jacht ter waarde van 600 miljoen dollar in beslag genomen door de Duitse autoriteiten. Het jacht van oligarch Igor Setsjin is aan de Franse zuidkust geconfisqueerd door de politie. In Spanje zijn er nog geen jachten in beslag genomen. Als de eigendommen niet worden geconfisqueerd door de autoriteiten, worden ze soms gesaboteerd: op het Spaanse eiland Mallorca heeft een Oekraïens bemanningslid het jacht van zijn Russische baas tot zinken gebracht.

De eigendommen zijn soms geregistreerd op naam van een offshore vennootschap, waardoor moeilijk te traceren is wie de eigenaar is. Ook worden bijvoorbeeld de jachten verplaatst naar de Malediven en de Bahama’s, belastingparadijzen die zich onttrekken aan de sancties.

Roman Abramovitsj, oliemiljardair en eigenaar van Britse voetbalclub Chelsea, bezit een van de grootste jachten ter wereld, de Solaris. Dit schip lag lange tijd aangemeerd in Barcelona, waar het werd verbouwd. Dinsdag vertelden ingewijden aan persbureau Reuters dat de Europese Commissie werkt aan een uitgebreidere sanctielijst, die nog meer Russische oligarchen zou treffen. Diezelfde dag nog voer het jacht van Abramovitsj weg uit de haven van de Catalaanse hoofdstad: bestemming onbekend. Donderdag zijn zijn bezittingen door de Britse overheid bevroren.

Vastgoedhandelaren aan de Spaanse kust volgen met samengeknepen billen de ontwikkelingen rond de oorlog. „Alles valt of staat met de onderhandelingen tussen de betrokken partijen. Tot die tijd hou ik mijn adem in en hoop ik dat er niet al te veel zal veranderen in het prachtige Marbella”, zegt Szekely hoopvol.