Recht-voor-zijn-raap dans over een jeugd in instellingen

„Wij zijn hier voor jóú, voor jóúw veiligheid.” „Wat gebéúrt er nou?” „Waarom doe je zo?”

Het zijn de gekmakende zinnen die jongeren die in aanraking zijn geweest met de jeugdzorg al te goed kennen. In de zaal roepen de woorden bij het (jonge) publiek van de voorstelling Birds van choreograaf-theatermaker Dalton Jansen (28) veel respons op; schamper gelach, knikkende hoofden. Er vloeien tranen.

Het is de taal van hulpverleners, maar ze luisteren veel te weinig naar hen. Die hebben het weliswaar goed voor met jongeren die zij onder hun hoede krijgen maar, stelt Jansen, veel te weinig naar hen luisteren. Hij kan het weten: vijftien jaar werd zijn leven bestuurd door de Nederlandse jeugdzorg, een aanzienlijk deel daarvan in een gesloten instelling. Voor Birds sprak hij bovendien met vele ‘jeugdzorgjongeren’ uit de indrukwekkende documentaire van Maasja Ooms.

Vloeiende dansdelen

Helemaal autobiografisch is Birds niet, maar het verhaal over een afwezige vader, moeder met foute vriend, lieve buurvrouw, escalatie en opsluiting ligt niet ver van Jansens levensgeschiedenis. Vanuit zijn opsluiting becommentarieert acteur Leandro Ceder (alter ego van Jansen) het gedrag van de vogels buiten. Daar hippen en pikken dansers Jefta Tanate en Rúben Garcia Arabit wat rond in een berg zwarte veertjes, slaan met hun vleugels en laten soms een wolk veertjes opdwarrelen. Stomme beesten, zegt Ceder – alle vrijheid, en toch steeds weer op dezelfde lantaarnpaal gaan zitten. Maar uiteindelijk vindt hij het zelf doodeng om zijn vleugels uit te slaan, na alle jaren in de instelling. Die hoop veertjes ligt daar niet voor niets – uitgevallen.

Aan duidelijkheid laat de voorstelling (eindregie Anne Maike Mertens) niets te wensen over. De balans slaat een beetje door naar tekst, waardoor de vloeiende dansdelen, met lekkere breakelementen, iets decoratiefs krijgen. Birds is vooral geslaagd als een recht-voor-zijn-raap getuigenis in theatrale vorm, een pleidooi voor een systeem dat de jongere centraal stelt. Verplichte kost voor jeugdhulpverleners.