Wie gaat er met De Mos besturen als hij wint?

In hun groene jacks en met gele sjaals, de kleuren van Den Haag, zwermt Groep De Mos/Hart voor Den Haag door de stad. De limousine van Jelle Meines, nummer 8, is groen-geel. De bus met het gezicht van lijsttrekker Richard de Mos erop is groen-geel. Op de velgen: groen-gele hartjes. De Mos wordt overal herkend – net als vier jaar geleden tijdens de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen. In Duindorp, de wijk van de vreugdevuren, wil een jongen een selfie. In het nabijgelegen welgesteldere Statenkwartier stopt een man op de fiets midden op straat en roept: „Ik wil me bij je aansluiten!” Er gaan duimpjes omhoog. Er wordt door voorbijgaande automobilisten getoeterd.

Maar er is wel iets veranderd sinds 2018. Toen werd Hart voor Den Haag de grootste partij van de stad, met acht zetels. De Mos en partijgenoot Rachid Guernaoui werden wethouder. In oktober 2019 viel de Rijksrecherche binnen op het Haagse stadhuis, en bij de twee thuis, op verdenking van corruptie, schending van het ambtsgeheim en deelname aan twee criminele organisaties.

Lees ook: Mijn politieke val was een ‘mini-staatsgreep’, zegt Richard de Mos

Die corruptiezaak hangt als een sluier over de verkiezingscampagne. De Mos en Guernaoui zijn nog steeds verdachten, het OM is nog bezig met onderzoek. Burgemeester Jan van Zanen riep op tot haast: „De kiezer heeft recht op duidelijkheid.” Want wat als Hart voor Den Haag opnieuw de grootste partij van de stad wordt, wat volgens peilingen kan gebeuren? De Mos wil opnieuw in het college. Wat gebeurt er als het OM hem vervolgt?

De andere partijen (21 doen er in totaal mee in Den Haag) zitten ermee in hun maag. Moeten ze om die reden Hart voor Den Haag uitsluiten, of alleen De Mos? Zorgen dat zijn partij niet te veel zetels haalt betekent ook zorgen dat andere concurrenten niet te klein worden om zo coalitievorming zonder Hart voor Den Haag mogelijk te maken. Strategisch campagnevoeren dus.

En De Mos zelf? Hij gaat voor vijftien zetels. „Bij minder kunnen de anderen om me heen”, zegt hij.

In oktober op een partijbijeenkomst in de Opera – het zalencentrum waarvoor hij volgens het OM een nachtvergunning zou hebben geregeld – zegt hij demonstratief: „Tuurlijk is er de zaak. Maar ik ga niet zielig in een hoekje zitten. Ik ga juist mijn eigen verhaal vertellen.” Op de klanken van Davina Michelle’s Beat me („Beat me and make me work/ I’ll show you what I am worth”) wordt hij tot lijsttrekker benoemd.

Rita Verdonk

De Mos houdt wel rekening met het OM-onderzoek. Als in januari de kandidatenlijst wordt gepresenteerd, staat oud-minister Rita Verdonk op nummer twee. Mocht het tot een veroordeling komen, dan is zij „een van de mensen die de kar gaat trekken”. De Mos presenteert haar als toekomstig wethouder. Belangrijker: met deze nummer twee haalt Hart voor Den Haag het landelijke nieuws. En opvallen, dat is tweede natuur voor de partij.

In de campagebus in februari zegt Guernaoui: „Dat gebeurt niet zomaar. Daar doen we moeite voor.”

Dan heeft filmproducent Sony net verordonneerd dat hun verkiezingsspotje, een parodie op de James Bond-trailers, offline moet worden gehaald. De Mos had er al rekening mee gehouden. Zo is de partij twee keer in het nieuws: door de reclame en door het verbod van Sony.

De Mos: „In het Journaal zag ik er wel uit als een weggewaaid tramhokje.”

Guernaoui: „Maar je wás in het Journaal.”

De Mos: „Dan kan ik erop wijzen dat het de landelijke partijen zijn die gemeenten opzadelen met problemen.”

Bijna dagelijks is Hart voor Den Haag campagne aan het voeren in de stad. De vrijdagmiddag waarop NRC mee is gaat die campagne zo: de groen-gele bus stopt bij een winkelcentrum of in een buurt, de kandidaten stappen uit, delen flyers uit, staan bij een of twee ondernemers stil en vertrekken na zo’n twintig minuten naar een volgende locatie.

In Leyenburg gaat De Mos bijvoorbeeld even op het terras van café Partners zitten. Ralf Sluijs, de nummer drie, zegt: „We hebben veel voor de eigenaar gedaan. Hij liep in coronatijd vast in de gemeentelijke regels. Dat kan je nooit 100 procent oplossen voor iemand, je bent afhankelijk van de ambtenaren. Maar naar -iemand toegaan en een koffietje drinken en vragen ‘hoe gaat het’: dat helpt al.”

Een wijk verder, in Rustenburg, komt Victor Meijer zijn poelierswinkel uit. Gegrilde kippen, twee voor 9,98 euro, staat op het raam. Als De Mos doorloopt om bloemen te geven aan een andere ondernemer vertelt Meijer dat de partij in de winkel is ontstaan. „Hij was er bij de PVV uitgegooid. Terecht – die partij strookte niet met de ideeën die we hebben. Aan dit tafeltje zei ik: ‘geef mij tien punten die jij voor de stad wil bereiken’. ’s Avonds hebben we die opgetikt.”

In elke wijk zit steun

Voor elke wijk heeft Hart voor Den Haag een plan, het verkiezingsprogramma telt 85 pagina’s. In elke wijk ook, zegt De Mos, zit steun. Maar ook in elke wijk vindt de partij een andere tegenstander tegenover zich.

Op een tochtige straathoek voor een supermarkt in de wijk Laak staat de PvdA op een zaterdag met een foodtruck in de partijkleur. Martijn Balster, wethouder, en Mikal Tseggai, fractievoorzitter, zijn in de buurt aan het flyeren.

Tseggai zegt: „Sommige partijen claimen het alleenrecht op wijken.”

Balster: „Ook wij hebben net als Hart voor Den Haag overal wijkteams die horen wat er speelt.”

Voor de PvdA is wonen hét speerpunt: in Laak overbewoning, in Zuidwest sloop en nieuwbouw om de wijk te verbeteren. Balster, wethouder geworden nadat het college met Hart voor Den Haag klapte na de inval, is er verantwoordelijk voor. De Mos beschuldigt hem er in de eerste alinea van het eerste hoofdstuk van zijn partijprogramma van dat het motto van de PvdA niet langer is ‘in geouwehoer kun je niet wonen’, maar ‘veel lullen, weinig bouwen’.

Lees ook: Om arme Haagse buurten ‘vitaler’ te maken, wordt er gesloopt

Balster zegt: „Hun initiatiefnota voor Zuidwest heeft een hoog plagiaatgehalte. 85 procent is staand beleid.” Hij heeft het over „aandachtspolitiek”: „Je moet juist met bestendige oplossingen komen.” Hij zegt dat het aantal gebouwde woningen stijgt en vorig jaar was 33 procent daarvan sociale woningbouw.

Tseggai: „Nu komen ze met de Rotterdamwet.” Daarmee zou het mogelijk worden bepaalde bewoners niet meer toe te laten in Zuidwest. „Voor welk probleem is dat nu een oplossing?”

Volgens Balster is Hart voor Den Haag naar rechts opgeschoven. De inhoudelijke verschillen maken een eventuele coalitie lastig. Maar de eventuele veroordeling ook: „Richard kan geen wethouder worden.”

Srebrenica-veteraan

De lokale VVD gaat óók met een oude bus Den Haag in. Op een ijskoude zaterdag zwermen een stuk of vijftig partijleden, onder wie een minister (Liesje Schreinemacher), een oud---minister (Bruno Bruins) en wat oud-Kamerleden, door Benoordenhout.

Als je lijsttrekker Anne Mulder, oud-Kamerlid, naar De Mos vraagt, haalt die gespeeld zijn schouders op: „Wie?”, zegt hij. Maar later in de bus zegt hij: „Tot op heden doet Richard alsof er niets is gebeurd. Ik zou willen dat hij de verdenking serieus neemt. Hij presenteerde zich als lijsttrekker in De Opera. Dan provoceer je wel.”

Mulder zegt: „Ik verwacht zelfreflectie. We zijn een stad met een begroting van 3 miljard. Wat nu als de wethouder na start meteen naar de gevangenis moet?” Maar samenwerking uitsluiten, daar vindt Mulder het te vroeg voor.

In Benoordenhout komt ook de VVD Hart voor Den Haag-flyers tegen. Die partij houdt er een burgerpetitie om ziekenhuis Bronovo open te houden – een wens van veel omwonenden. De VVD schrijft in haar programma dat de ziekenhuisdirectie daarover gaat (en niet de gemeenteraad), maar dat zij zich wel hard wil maken dat de plek van Bronovo voor zorg bestemd blijft.

Lees ook over Bronovo: Lege operatiekamers, dat willen patiënten ook niet

Mulder is ook geen onbekende in de stad. Ook hij wordt op straat herkend – maar om een andere reden dan zijn wethouderschap Financiën. Hij is Srebrenica-veteraan en zat in de veelbekeken en -geprezen documentaire De machteloze missie van Dutchbat.

Als hij ergens aanbelt, begint de bewoner, nog vóór Mulder en Anthony Uduba, de nummer tien, hun beginpraatje kunnen afsteken, over die documentaire. Hoe onder de indruk hij was, hoeveel kracht het hem gaf om Mulder te horen praten. Buiten het tuinhek schiet Mulder vol. Uduba geeft hem een ietwat onbeholpen, want op afstand, klopje op de schouder.

Maar door moet het, naar het volgende huis. Hockeysticks in de tuin. Een gesprek over deelscooters, het mogelijke vertrek van Shell en hoogbouw. De VVD weet: als hun achterban hier komt stemmen, dan kan de partij groter worden dan Hart voor Den Haag. Vier jaar geleden scheelde het 3 procent van de stemmen, en één zetel. Opkomst is het allerbelangrijkst.

Goede Tijden, Slechte Tijden

Dat geldt ook in de Schilderswijk. Op een zaterdag loopt Denk door de wijk. Officieel is dit een nieuwe partij in Den Haag – Denk zit niet in de gemeenteraad, maar werd hier wel vierde bij de landelijke verkiezingen. De drie lokale islamitisch geïnspireerde partijen zijn er of mee opgehouden (Partij voor de Eenheid) of hebben hun krachten gebundeld (Nida, Islam Democraten) met Denk.

Ook naar de Denkers wordt getoeterd als ze van het kantoor in de Fruitweg – tegenover de Opera – naar station Hollands Spoor lopen. Troef op deze middag is de energieke jonge ploeg en vooral de spontaniteit van Tugba Ileri en Mouna el Argabi, die aanstekelijk werkt op voorbijgangers. Als er een rijtje auto’s voor een stoplicht staat te wachten, duiken zij op de bestuurders af. „Je moet wel zwaaien”, zegt Ileri tegen lijsttrekker Nur Icar.

De Haagse politiek was de afgelopen vier jaar volgens hem „een slechte aflevering van Goede Tijden, Slechte Tijden: de stad vloog in de fik, corruptie, de burgemeester trad af, fraude. Dan vinden andere partijen het gek dat er een vertrouwensbreuk is?”

Als 36-jarige is Icar, de huidige fractievertegenwoordiger van de Islam Democraten, de oudste van de ploeg. Hij is docent Engels aan het Johan de Witt-college en dus een collega van Mark Rutte, die op een andere vestiging lesgeeft. Icar lacht als die vergelijking wordt gemaakt.

In deze wijk zijn de pollers een thema: automatische verkeerspaaltjes die sluipverkeer door de Schilderswijk moeten verminderen. Met Hart voor Den Haag werkten Icar en Adeel Mahmood samen om de pollers weg te krijgen. Ze hielden zelfs demonstraties: bewoners en vooral ondernemers klagen dat het elders in de wijk drukker is, en dat klanten wegblijven.

Hart voor Den Haag belooft dat die „ongewenste afsluitingen” worden weggehaald zodra de partij in het college zit. „Anders dan de meeste andere partijen hadden wij wel oog voor de Hoefkade”, staat in het programma.

Icar zegt: „Het gaat niet om claimen.”

Mahmood: „Maar wij zijn hier echt onderdeel van deze samenleving.

Icar: „De poller weg is niet heel realistisch. Maar wij willen wel draagvlak. Zo’n drastische maatregel is achter de rug van inwoners ingevoerd.” Hij zegt: „Het IJspaleis [stadhuis] mist feeling met wijken als deze.” Hij was eerder in de week bij een debat met binnenstadsbewoners. Wat hem opviel: „Dan wordt er aandachtig geluisterd en dingen worden toegezegd. Waarom zie ik dat hier niet terug in de Schilderswijk?”

Lees over de ombudspolitiek van Groep de Mos: ‘Hoppa, voor u geregeld

‘Dendertram’

D66 heeft als enige partij samenwerking met Hart voor Den Haag uitgesloten. Lijsttrekker Robert van Asten, wethouder Vervoer en Cultuur, ziet de verkiezingen als „een keuze tussen de grootste progressieve partij en de grootste rechts-populistische partij in Den Haag. De vraag is simpel: wie durft u straks de sleutels van de stad te geven?”

Het uitsluiten gaat niet alleen om De Mos als verdachte, maar ook om diens houding. Raadslid Marieke van Doorn, de nummer drie op de lijst: „Er is een beeld ontstaan dat politici in deze stad te koop zijn. Ik zie hem er geen afstand van nemen. Dat is voor de hele politiek schadelijk.”

De kiezers overlappen nauwelijks, maar voor een tweestrijd moet ook D66 haar achterban naar de stembus krijgen. De opkomst in Den Haag was in 2018 48 procent.

Caroline Verduin, de nummer vier, weet dat in sommige Haagse wijken landelijk D66 wordt gestemd. „Maar dan horen we dat ze ‘niet veel met lokale politiek hebben’.” Terwijl, merkt ze, de bewoners wel een mening hebben over wat hier ‘de dendertram’ is gaan heten, een bredere tram waarvoor bomen gekapt zouden moeten worden.

Inhoudelijk zijn er ook grote verschillen tussen D66 en Hart voor Den Haag. Op een zaterdagmiddag in de chique wijk Duinoord en bakfietsenbuurt Zeeheldenkwartier benadrukt D66 die verschillen. „In de peiling staan wij tweede achter Groep de Mos”, zegt Verduin tegen een inwoner. „Misschien dat dat nog een overweging is?”

Correctie (2-3-2022): In een eerdere versie van dit artikel stond dat Caroline Verduin de nummer drie is van D66 in Den Haag. Ze is echter de nummer vier, dit is aangepast.