Bij de bunker zijn de Russen weer het gesprek van de dag

‘Heb je je lijstje met namen klaar?” Het was de eerste grap die Esther Bleijendaal dinsdagochtend hoorde nadat de Russische president Vladimir Poetin een wraakzuchtige toespraak had gehouden. Bleijendaal is toezichthouder bij De Telefooncentrale in Alkmaar. Een creatieve werkplek voor kleine ondernemers in een voormalige telefooncentrale. Van buitenaf lijkt het een doodgewone kantoorkolos met een zendmast erop. Vanwaar die vraag? „Onder de grond zit een atoombunker uit de Koude Oorlog”, zegt Bleijendaal. En zij kan over de sleutel beschikken.

Destijds zouden na een eventuele nucleaire aanval door de voormalige Sovjet-Unie PTT-medewerkers hier minimaal twee weken lang het telefoonnetwerk draaiende moeten houden.

Hoe is de stemming nu op deze plek die in de vorige periode van spanningen zo’n grote rol speelde? Volgens Bleijendaal laat de situatie in Oekraïne de ondernemers in de oude telefooncentrale niet onberoerd. „Sommigen hebben het er al de hele ochtend over.”

Zorgen

Even verderop zitten de dertigers Terry Bruyn en Marcel Berghuis achter hun computer in het kantoor van hun evenementenbureau. „Ik ben al de hele ochtend informatie aan het opzoeken over troepensterktes enzo”, zegt Berghuis. Hij maakt zich zorgen. Hij en zijn compagnon hebben net de coronacrisis achter de rug waarin er nauwelijks opdrachten waren. „Dit zet de wereldeconomie opnieuw op scherp. Daar zit ik niet echt op te wachten.”

Bruyn vindt wel dat het Westen een grens moet trekken. „Ik vind het vrij heftig als het ene land het andere land zomaar gaat binnenvallen. Europa en de NAVO moeten wat doen. Anders gaat Poetin steeds verder naar het Westen dreigen”, zegt Bruyn. Hij vindt dat het Westen troepen naar Oekraïne moet sturen om Poetin te stoppen.

Uit peilingen blijkt dat veel Nederlanders Rusland als bedreiging zien. Eind 2018 bleken Nederlanders met Zweden, in een onderzoek door Pew Research Center, het meest kritisch over Rusland te zijn: 79 procent tegenover 66 procent gemiddeld.

Twee jaar geleden werden ruim 23.000 Nederlanders, in de Clingendael Buitenland Barometer, gevraagd in hoeverre Rusland een bedreiging voor Europa vormt. De uitkomsten hiervan waren minder eenduidig negatief dan bij andere onderzoeken. Van alle deelnemers bleek 35 procent het eens met de stelling dat Rusland een bedreiging vormt voor de veiligheid van Europa, terwijl 38 procent neutraal oordeelde, of het niet wist. Van de ondervraagden liet 27 procent weten Rusland niet als een bedreiging te ervaren. Na de toespraak van Poetin en de invasie in Oost-Oekraïne zal de bezorgdheid waarschijnlijk verder toenemen

Lees ook: Cyberaanvallen op Oekraïne aangestuurd via Nederland

Zo ook bij René Geurts uit het Gelderse Aerdt. „Als Poetin iets wil, doet hij het.” Samen met haar man Hans, fervent liefhebber van luchtvliegtuigen, is ze vandaag naar Soesterberg gereden voor een bezoek aan het Nationaal Militair Museum. Omringd door Starfighters, raketten en pantservoertuigen is de Koude Oorlog en de dreiging van de Sovjet-Unie hier zichtbaar.

„In die tijd vroeg je je ook af: wat gaat er gebeuren?’’ zegt Hans Geurts, zittend op een bankje met tegenover hem een US Sherman Tank, die in de jaren 50 gebruikt werd tijdens de oorlog in Korea, waar het Westen en de Sovjet-Unie ook tegenover elkaar stonden. Geurts herinnert zich vooral nog de spanning die hij voelde toen de Russen in 1962 raketten in Cuba wilden plaatsen, vlak bij Florida in de VS.

Iedereen raakt er meteen bij betrokken, wij dus ook

Studenten op Vliegbasis Soesterberg

Dat er nu weer oorlog dreigt, vindt Geurts „droevig”. Het barst van de vertegenwoordigers en diplomaten, toch lijkt het niet te lukken een nieuw conflict af te wenden. Terwijl na WOII vrijwel iedereen zei: ‘dit nooit meer’.” Intussen wordt het allemaal op het bordje van de Oekraïense bevolking neergelegd, vult René aan. „Verschrikkelijk voor die mensen.”

Een andere bezoeker vindt dan ook dat er onvoldoende rekening wordt gehouden met de mensen die daar wonen. „Het draait in Europa nu te veel om olie, gas en zakelijke sancties’’, zegt ze. „Maar wat voor positieve gevolgen hebben zakelijke sancties voor de mensen in Oekraïne?”, zegt Ans, die alleen haar voornaam wil geven. Net als haar man Rick, die voorstander is van hardhandig ingrijpen: „We hebben in het Westen de middelen om Poetin van zijn troon af te stoten”, zegt hij. „En dat is nodig, want het is mensonterend wat er in Oekraïne gebeurt.” Hij kan het weten, als ex-militair. Samen met Ans en hun kleinzoon bekijken ze vandaag het oorlogsmaterieel. Het is in haar regio krokusvakantie en hun kleinzoon vindt het geweldig over zijn opa’s werk te leren en te praten.

Ook studenten Emma en Martijn Scheltens, broer en zus, besloten een kijkje te nemen in Soesterberg. Hun ouders wonen pal naast de vliegbasis. Met vrienden bespraken ze onlangs de situatie in Oekraïne. Martijn vindt het er slecht uitzien nu de Russen met een „half vredesexcuus Oekraïne binnenvallen’’, onder toeziend oog van een dreigende Poetin. Bovendien krijgen we naar verwachting sancties van beide kanten, beseffen Martijn en Emma. „Iedereen raakt er meteen bij betrokken, wij in Nederland dus ook.’’