Geef iedereen recht op een kosteloze HPV-vaccinatie

Maandag werden de eerste Nederlandse jongens gratis gevaccineerd tegen het HPV-virus. Een humaan papillomavirus (HPV) kan namelijk niet alleen baarmoederhals-, vulva- en vaginakanker veroorzaken, maar ook kanker aan de penis, anus, en mond- en keelholte. Jaarlijks worden ruim 1.500 personen in Nederland gediagnosticeerd met een HPV-gerelateerde kanker en overlijden er ruim 600 mensen aan. Daarnaast veroorzaken de standaardbehandelingen voor baarmoederhalskanker (ongeveer 800 diagnoses per jaar) permanente onvruchtbaarheid van de patiënt.

Precies een week eerder kocht ik, overgehaald door de aandacht voor HPV-vaccinaties in de media, na jaren twijfelen een dosis Gardasil 9 bij de apotheek. Het is de eerste van de drie HPV-vaccinaties die ik komend halfjaar buiten het Rijksvaccinatieprogramma om ga halen om mezelf te beschermen tegen deze kankersoorten. Dat wilde ik al langer, maar ik stelde het telkens uit. De totale kosten bedragen namelijk 489,49 euro.

Vaccinatie-angst

Ik hoor bij de eerste generatie die opgeroepen werd voor een gratis HPV-vaccinatie. Maar ik kreeg geen prik, want bij het hek van het schoolplein praatten bezorgde ouders over vermeende bijeffecten en daardoor besloten de mijne – net als veel andere ouders in 2009 – dat het beter was om te wachten tot er meer duidelijkheid was. Vaccinatie-angst avant la lettre, kunnen we dat nu wel noemen.

Lees ook deze reportage: Ayden (9) vindt zijn HPV-prik wel stoer

Dertien jaar later is de twijfel onder ouders over de HPV-vaccinatie grotendeels gesust. Bovendien is zowel de werking als de veiligheid van het vaccin inmiddels overtuigend bewezen en is het Rijksvaccinatieprogramma uitgebreid van alleen meisjes naar alle kinderen. De vaccinatieleeftijd is verlaagd van 13 naar 9 of 10 jaar. Een goede stap, want bij kanker geldt zoals bij de meeste ziektes: voorkomen is beter dan genezen.

Hoewel de prik het best beschermt als hij gezet wordt voor iemand seksueel actief is (al is HPV zo besmettelijk dat het virus zelfs zonder seksueel contact kan worden doorgegeven), heeft het ook daarna nog zin de prik te krijgen. Er zijn meer dan 100 typen HPV en ook na besmetting met één van deze typen kan vaccinatie nog beschermen tegen andere varianten. Verder veroorzaakt vaccinatie op elke leeftijd een extra dosis antistoffen tegen het virus. Dit kan ervoor zorgen dat het virus opgeruimd wordt, of zich niet ontwikkelt tot kanker.

Arbitraire leeftijdsgrens

Vrouwen en mannen van boven de 18 die zich naar aanleiding van het nieuws over de HPV-prik alsnog willen laten vaccineren, moeten diep in de buidel tasten. Ik heb het geluk dat mijn ouders, die zich verantwoordelijk voelen voor de keuze mij destijds niet te laten vaccineren, deze kosten willen betalen – maar dat is een privilege dat niet iedereen heeft. In de toekomst wordt dit probleem opgelost voor Nederlanders tussen de 18 en 26: Taskforce Nederland HPV-kankervrij en het RIVM willen deze groep alsnog een gratis vaccinatie aanbieden. Wanneer deze inhaalcampagne van start gaat, is echter onduidelijk.

Zo’n inhaalcampagne is een stap in de goede richting, maar de HPV-vaccinatie zou voor iedereen gratis beschikbaar moeten zijn. De grens van 26 jaar is arbitrair, en zorgt ervoor dat HPV-gerelateerde kanker voor ongevaccineerde 26-plussers een ziekte wordt voor groepen in de samenleving die sowieso al meer gezondheidsrisico’s lopen. Zoals mensen die niet zomaar 500 euro kunnen missen, mensen met beperkte toegang tot (correcte) medische informatie en mensen die lijden onder medische angst.

Het doel van de Wereldgezondheidsorganisatie en Nederland HPV-kankervrij is om van HPV-gerelateerde kankers zeldzame ziektes te maken. Maar waarom alleen voor de jongste generatie? Het gratis aanbieden en het promoten van HPV-vaccinaties voor alle Nederlanders lijkt mij een logisch onderdeel van de zorgtaak van de staat.