Wat te drinken als je niet drinkt?

Als tevreden drinker heb je er wellicht geen weet van, maar naast de in alcohol gemarineerde wereld waarin we elkaar klokke vijf een borrel inschenken, bestaat een parallel universum waarin sober influencers het evangelie van de Blauwe Knoop prediken.

Beroepsmatig volg ik uit nieuwsgierigheid altijd al de ontwikkelingen in de wereld van teetotallers (geheelonthouders), sober curious (mensen die nieuwsgierig zijn naar een nuchtere levensstijl) en mensen die niet ‘altijd’ of ‘nooit’ drinken, maar iets ertussenin.

Toen ik in 2020 wegens ziekte zelf stopte met alcohol drinken, werd ik op een middag pardoes vanaf de bank met kopje kruidenthee en al, op Instagram de wereld van de geheelonthouders ingezogen. De hoeveelheid berichten met hashtags als #sobercommunity en #boozefree was overweldigend. De alcoholvrije community manifesteert zich in clubs, podcasts, boeken en op sociale media met tegelspreuken als ‘Going sober doesn’t make you boring, hangovers do!’, en selfies van getatoeëerde vrouwen die vroeger tot het gaatje gingen en nu laten zien dat ze nuchter nog net zo stoer zijn als vroeger. Of nee, stoerder nog, want volledig onafhankelijk en in control.

Inmiddels kies ik mijn alcoholmomenten zorgvuldig, oftewel ‘mindful’– nog zo’n term die een dipsomane cynicus acuut naar de fles doet grijpen. Maar mindful geeft goed de tegenstelling met mindless aan. Het is de parapluterm geworden voor een groeiende groep mensen die niet wil stoppen met drinken, maar wel met drinken uit gewoonte.

Zelfbeheersing

Je mag wel stellen dat alcoholvrij is gepromoveerd van ‘geaccepteerd’ naar ‘en vogue’. Vorige maand lanceerde popster Katy Perry in de Verenigde Staten een lijn alcoholvrije aperitieven, De Soi. Naast de hippe looks van fles en website springt de reclameleus ‘for pleasure and restraint’ (beheersing) in het oog. Het raakt precies het sentiment dat ten grondslag ligt aan deze nieuwe nuchterheidstrend, waarin zelfbeheersing een prijzenswaardige deugd is.

Deze boodschap begint ook steeds meer door te sijpelen in de mainstream media. Dankzij sobriety-ambassadeurs als Frankie Grande (de broer van zangeres Ariana) en Chrissy Teigen, en in Nederland Vjeze Fur en Fajah Lourens, krijgt geheelonthouding zelfs een glamoureus tintje.

Afgelopen Dry January besteedde ook de Nederlandse televisie volop aandacht aan de bewustwording rond alcohol. Net5 kwam op primetime met de special Slokje teveel, waarin bekende en onbekende vrouwen ervaringen deelden over hun alcoholgebruik.

En met de stijgende populariteit van alcoholvrij drinken komen er ook alcoholvrije evenementen, bars, drankwinkels en een breed assortiment alcoholvrije alternatieven.

Booming business

Alcoholvrij is booming business. Het aantal 0.0- en 0.5-dranken dat maandelijks op de markt verschijnt, is niet meer bij te houden.

Gall & Gall heeft nu circa 150 alcoholvrije dranken in het assortiment, van wijn, bier en kant-en-klare mocktails (0.0 cocktails) tot kombucha en gember shots. Online groeit het aantal aanbieders van 100 procent alcoholvrije webshops gestaag.

Volgens de recente No- and Low-Alcohol Strategic Study van onderzoeksbureau IWSR maakt de alcoholvrije/alcoholarme sector nu 3,5 procent van de totale alcoholcategorie uit, met een marktwaarde van bijna negen miljard euro wereldwijd. Die waarde zal in de komende jaren blijven stijgen, harder zelfs dan de totale alcoholcategorie, is de voorspelling.

Dat alcoholvrije dranken tot de alcoholcategorie worden gerekend, is omdat ze een vervanging zijn op momenten waarop we normaliter wat sterkers drinken: het gros zijn gedealcoholiseerde versies (bieren, ciders, wijnen) of imitaties van bekende alcoholische sterke dranken (gin, whisky, mixen, et cetera).

Als het eruitziet als een fles sterke drank, dan projecteren we dat op de inhoud

Bieren en ciders nemen veruit het grootste deel voor hun rekening, met 75 procent van het aanbod. Wijn bleef wat achter, maar is bezig met een inhaalslag, en ook de afdeling ‘sterk’ groeit exponentieel. Grote drankmerken als Gordon’s, Martini en Hooghoudt wisten niet hoe snel ze een 0.0-versie moesten uitbrengen van hun gin, vermouth of jenever.

Veel van deze dranken zitten de vergelijking met het origineel echter al snel in de weg, omdat ze daar meestal niet aan kunnen tippen. En zijn de verschillen in kwaliteit groot. Veel 0.0-gins, -rums en -whisky’s zijn niet veel meer dan water met een smaakje. Het mondgevoel is minstens zo belangrijk, maar moeilijk te imiteren. Toch doet de verpakking al heel veel. Als het eruitziet als een fles sterke drank, dan projecteren we dat op de inhoud. Mensen schijnen hun alcoholvrije gin zelfs in de vriezer te leggen, en zijn dan verbaasd als de fles later gebarsten blijkt.

Wat is een waardig alternatief voor alcohol tijdens het diner? Drie sommeliers geven tips

Leren appreciëren

Interessanter zijn de dranken die niet op iets willen lijken maar een eigen, nieuwe smaak creëren. Het Zweedse Gnista bijvoorbeeld is een blend van alsem, bloemen, kruiden en sinaasappelschil. Of de dranken die worden opgebouwd met wortelextracten, zoals de Nederlandse ‘organic root elixir’ Sapinca, getrokken uit onder meer kurkuma, mierikswortel en maca. Meestal hebben die dranken een bittertje, en vaak ook een pepertje voor de suggestie van een branderige, walmende adem. Het zijn vaak aparte smaken die we niet gewend zijn, en soms moeten leren appreciëren – net als we alcoholische dranken niet bij de eerste slok lekker vonden.

De meest innovatieve en veelbelovende categorie qua groei en omzet zijn de zogenaamde ‘functional drinks’. Drank die een effect belooft, maar geen kater achterlaat. Alcoholvrij isotoon sportbier met mineralen zou je daar een eerste voorbeeld van kunnen noemen, maar inmiddels reikt het verder dan een gunstig effect op de vochthuishouding. Er is een heel scala aan dranken waarmee je je te goed kunt doen aan vitaminen, probiotica, rustgevende CBD (cannabidiol), THC (de werkzame stof in hennep) of andere ‘stimulerende’ botanische plantenextracten. De aperitiefjes van Katy Perry beloven ontspanning: ‘…helping you create, relax, and ease into the night.’ Sommige drankproducenten gaan zelfs zo ver dat ze op de fles waarschuwingen plaatsen voor kinderen en zwangere vrouwen. Maar daar doen ze zich eigenlijk stoerder mee voor dan ze zijn, want je moet er wel heel veel van drinken om er überhaupt iets van te merken.

Voor de mindful drinker ligt een mer à 0,0 boire in het verschiet. Nu alleen nog een goede naam vinden voor deze verzameling serieus alcoholvrije dranken. Dat die er nog niet is, laat zien hoe jong de alcoholvrije revolutie nog maar is. Ik kwam ‘nolo’ (no & low) tegen, alternative drinks, adult drinks en dry drinks. Mijn favoriet: beyond alcohol, ‘de alcohol voorbij’. De spijker op z’n kop.

Lees ook: Wie ben je als je helemaal geen alcohol meer drinkt?

Correctie 23 februari: in een eerdere versie van dit artikel stond dat Ariana Grande een bekende ‘sobriety-ambassadeur’ is, maar dat moet haar broer Frankie zijn. Het is aangepast.